Han’ın Mutfağından Bahçesaray’daki Kölelere:Toplumsal İlişkilerin Odağında Kilercibaşı Mehmed Ağa

Sosyal bir varlık olan insanı toplumsal ilişkilerin merkezine çeken güç, yakın ve uzak çevresiyle kurduğu iletişim ve alışverişe dayanmaktadır. Çalışmamız, bu gücün, kişinin sahip olduğu statü ve servetle nasıl bir ilişkisi olduğunu Kilercibaşı Mehmed Ağa örneği üzerinden anlamaya yöneliktir. Mehmed Ağa’nın hayatı, bağlantıları ve ilişkilerine dair mahkeme kayıtlarından edinilen veriler UCINET ve NETDRAW adlı programlara işlenerek görseller oluşturulmuştur. Böylelikle Mehmed Ağa’nın ölümünden sonra mahkemeye konu olan miras, borç, vasi, vekalet, alım-satım gibi davalar üzerinden hem ilişki ağları değerlendirilmiş hem de onun mesleki kimliği sorgulanmıştır.

From the Kitchen of the Khan to the Slaves of Bakhchysarai: Kilercibasi Mehmed Agha in the Center of Social Relations

The factor that attracts a person into the center of social relation is based on communication and shopping with the immediate and remote environment. This study examines the factor of how relations exist with a person’s status and wealth with particular reference to Kilercibasi Mehmed Agha. The data obtained from the judicial reports about Mehmed Agha’s life, his connections and relations were transferred to the programs called UCINET and NETDRAW and resulted into creation of the visual records. Using this, not only his connection networks were evaluated but also his professional identity was questioned through the trials like heritage, debt, trustee, procuration, buying and selling.

Keywords:

Kilercibasi, Crimea, slave, Social Network Analyze court,

PDF

___

67 A 90 (H.1017-1022/M.1608-1613) Numaralı Kırım Şer‘iyye Sicili (KŞS 1). Akdağ, Mustafa (1999). Türkiye’nin İktisadî ve İçtimaî Tarihi II (1453-1559). Ankara: Barış Yay.

_______ (2013). Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi. İstanbul: Yapı Kredi Yay.

Aybakan, Bilal (2013). “Vekalet”. İslam Ansiklopedisi. C. 43. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 1-6.

Bardakoğlu, Ali (2013). “Vesâyet”. İslam Ansiklopedisi. C. 43. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 66-70.

Barkan, Ömer Lütfi (1966). “Edirne Askerî Kassamı’na Âit Tereke Defterleri (1545- 1659)”. Belgeler Türk Tarihi Belgeleri Dergisi 3/5-6: 1-479.

Başarır, Özlem (2011). “XVIII. Yüzyıl Osmanlı Taşrasında Statü Servet Üzerine Bir Değerlendirme”. History Studies 3/3: 49-67.

_______ (2013). “Diyarbekir Voyvodası Mustafa Ağa’nın Terekesi Üzerine Bazı Düşünceler” bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 65: 23-46.

Bilgin, Arif (2004). Osmanlı Saray Mutfağı. İstanbul: Kitabevi Yay.

Carr, Edward Hallet (2002). Tarih Nedir? Çev. Misket Gizem Gürtürk. İstanbul: İletişim Yay.

Çelik, Kürşat (2014). “Mısır Beylerbeyi Hayır Bey’in Muhallefâtı (1517-1522)”.

Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi: 33/55: 163-182.

Dörtok Abacı, Zeynep (2013). “Bilgi Çağında Tarihçi Olmak: Sosyal Ağ Analizi Yaklaşımı ve Osmanlı Tarihi Çalışmaları”. Türk Tarihi Eğitim Dergisi 2/2: 32-57.

Ekin, Ümit (2013). “17. Yüzyılın Sonlarında Rodosçuklu Ailelerin Sahip Oldukları Çocuk Sayıları”. Türk Tarihinde Balkanlar. Ed. Zeynep İskefiyeli – M. Bilal Çelik – Serkan Yazıcı. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Balkan Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Yay. 567-580. Erdem, Y. Hakan (2013). Osmanlıda Köleliğin Sonu 1800-1909. Çev. Bahar Tırnakcı. İstanbul: Kitap Yay.

Ergenç, Özer (1982). “Osmanlı Klasik Dönemindeki Eşraf ve A’yan Üzerine Bazı Bilgiler”. Osmanlı Araştırmaları III: 105-118.

Evliya Çelebi (2006). Evliya Çelebi Seyahatnamesi Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat 305 Numaralı Yazmanın Transkripsiyonu-Dizini. Haz. S. A. Kahraman – Y. Dağlı. 3. Kitap. İstanbul: Yapı Kredi Yay.

Faroqhi, Suraiya (1987). Men of Modest Substance House Owners and House Property in Seventeenth Century Ankara and Kayseri. Cambridge-London-New York-New Rochelle-Melbourne-Sydney: Cambridge University Press.

_______ (2008). Osmanlı Dünyasında Üretmek, Pazarlamak, Yaşamak. Çev. Gül Çağalı Güven-Özgür Küresay. İstanbul: Yapı Kredi Yay. Gürsakal, Necmi (2009). Sosyal Ağ Analizi. Bursa: Dora Yay.

Günay, Nilüfer Alkan (2012). “A Study of Social Network Analysis: The Âyan of Bursa in the Late 18th Century”. Akademik Bakış 5/10: 39-49.

Halim Giray (2013). Gülbün-ü Hânân (Kırım Hanları Tarihi) Değerlendirme-Metin-Tıpkıbasım. Ed. Bekir Günay. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Avrasya Enstitüsü Yay.

Izzi Dien, Mawill Y. (2002). “Wakâle”. The Encyclopaedia of Islam. C. 11. Leiden-Brill. 57-58.

İnalcık, Halil (2002). “Kırım Hanlığı”. İslam Ansiklopedisi. C. 25. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 450-458.

_______ (2009). Devlet-i ‘Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar I. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay.

_______ (2014). Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600). Çev. Ruşen Sezer. İstanbul: Yapı Kredi Yay.

Kılıç, Orhan (2007). “Harputlu Hacı Osman’ın 1752 Tarihli Terekesi ve Düşündürdükleri”. Turkish Studies 2/1: 17-28.

Kurat, Akdes Nimet (2011). Türkiye ve İdil Boyu (1569 Astarhan Seferi, Ten – İdil Kanalı ve XVI – XVII. Yüzyıl Osmanlı Rus Münasebetleri). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.

Küpeli, Özer (2011). “Yenişehir (Bursa) Âyanı Osman Ağa ve Muhallefatı” History Studies 3/3: 245-263.

Maydaer, Saadet (2008). “XVII. Yüzyılda Bursa’da Emekli Bir Kadı: Baldırzade Oğlu Derviş Mehmed Efendi ve Serveti”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/2: 569-592.

_______ (2011). “XVI. Yüzyılda Bir Osmanlı Müderrisi: Mevlana Muslihuddin Efendi ve Mirası”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20/1: 117-155.

Merçil, Erdoğan (2011). Selçuklularda Saray ve Saray Teşkilatı. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yay.

Nagata, Yuzo (1997). Tarihte Âyânlar Karaosmanoğulları Üzerine Bir İnceleme. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.

Öztürk, Yücel (2004). Özü’den Tuna’ya Kazaklar – 1. İstanbul: Yeditepe Yay.

_______ (2015). “Doğu Avrupa Türk Mirasının Son Kalesi: Kırım Hanlığı”. Ed.

Yücel Öztürk. Doğu Avrupa Türk Mirasının Son Kalesi Kırım. İstanbul: Çamlıca Yay. 13-50. Pakalın, Mehmed Zeki (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Sözlüğü II. İstanbul: Milli Eğitim Yay.

Pamuk, Şevket (2007). Osmanlı Ekonomisi ve Kurumları. Çev. Gökhan Aksay. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay. Söylemez, Faruk (2013). “Malatya Mutasarrıfı Rişvanzade Abdurrahman Paşa’nın Terekesi”. History Studies 5/5: 254-271.

Sümer, Faruk (1988). “Ağa”. İslam Ansiklopedisi. C. 1. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 451-452.

Taş, Hülya (2008). “Osmanlı Kadı Mahkemesindeki “Şühûdü’l-Hâl” Nasıl Değerlendirilir?”. bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 44: 25-44.