Zibagul ILYASSOVA., Tursynkhan KAİYRKEN., Ainur NOGAYEVA.

Eski Türklerin Askerî Gelenekleri: Türk Askerlerinin Doğu ve Batı Asya’da Oynadığı Roller

Türk tarihi tek bir coğrafyanın tarihi olmadığından Hunlar ve Memlükler tarihinin hem Batı, hem de Doğu’da bir geçmişi mevcuttur. Savaşçı göçebeler önce Çin’in, Roma İmparatorluğu’nun ve Perslerin dikkatini çekmiştir. Hunlardan gelen askerî geleneklere sahip Türk ordusu Türk Kağanlığının kurulması, kalkınması ve güçlenmesi için bir temel oluşturmuştur. Türkler sadece kendi devletini güçlendirmekle kalmayıp Tang Hanedanına da askerî yardım sağlayarak onu dış tehditlerden korumuşlardı. Tang Hanedanı ile çatışma döneminde eski Türkler iç sorunları dolayısıyla zayıfladıklarında dış düşmanların denetiminde idiler. Bu dönemde de göçebe Türk halkları- nın temsilcilerinden paralı ordular ve milisler kurulmuştur. Türk, Savir ve Bulgarlardan oluşan paralı askerler Pers ve Bizansların savaşında her iki tarafta da yer almışlardı. Arap ülkelerinde ise bu paralı askerler Gulam ve Memlükler idi. Çalışmamızda Türk ordusunun ve milislerin oluşumuyla gelişimi, Tang Hanedanı ve Arap Halifeliği’ne olan etkileri ele alınmıştır. Burada askerden hükümdara kadar yükselen Türk savaşçılarının devlet yö- netim sistemindeki rolü gösterilmektedir

Military Traditions of Ancient Turks: Role of Turkic Armies in the Eastern and Western Asia

The history of the ancient Turks and the Mamluks has its prehistory in both the East and the West. One of the first who paid attention to the warlike nomads were China, the Roman Empire and Persia.The Turkic army during the conflict with the Tang Dynasty after a brief diminution gradually increased. Having military traditions from the times of the Huns, this army became the basis for the formation, development and consolidation of powerful Turkic Kaganate. Turks not only strengthens their own state but also provided military support by rescuing the state from external wars Tang. During the confrontation with the Tang Dynasty ancient Turks were weak because of internal contradictions and that’s why they were subordinated to the external enemy. At that time, parts of the nomadic Turkic nations created mercenary army and guards in the Tang Dynasty. Mercenaries from the Turks, Bulgarians and Savir participated in military actions of Persians and the Byzantines from both sides. In Arab countries, it was Ghulams and Mamluks. The history of formation of mercenary legions in the Middle East has a significant interest for the study in exploring one of the unknown pages of the history of Turkic nations

Keywords:

Ancient Turks, Huns, Mamluks, the Tang Dynasty Turkic Army, Arab Caliphate, Abbasids,

PDF

___

Abjanov, Hangeldi (2001). “Kultegin Jazuy: Tarikhi Sana Men Tanym” Bayyrgy Turki Orkenieti: Jazba Eskertkiter. Halykaralyk Gylymi-teoriyalyk Conferencya Materialdarynyn Jinagy. Almaty.

Ahmetuli Sh (2006). Ulı Turk Kaganati: Kitay Derekteri Men Tusinikter. Urumji: Xinjiang Jastar- Orender Yay.

Annles Guos Scripsit Abu Dja’iap Mohammad Ibn Djarir At-Tabari Cumallis. Ed. M.

J. De Goeje, Ser. I-III. - Lugduni Batavorum 1879-1901.

Assadov, Farda (1993). Arabskiye Istochniky O Turkah v Raneye Srednevekovie. Baku: Elm Yay.

Aydın, Erhan ve Erkin Ariz (2014). “Xi’an Yazıtı Üzerinde Yeni Okuma ve Anlamlandırmalar”. bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 71: 65-80.

Ban’Gu班固(1962). 汉书匈奴传//二十四史. 北京:中华书局. Başkan, Seyfi (2002). “Eski Türklerde Sanat”. Türkler Ansiklopedisi. B. 19. C. 4. Orta Çağ. Ankara: Yeni Türkiye Yay. 181-210.

Batırşaulı, Bakıttı (2000). “Mysyr jane Tayau Şygystagy islam”. Otan Dergisi 3: 44-48.

Bayrak, M. Orhan (2002). Türk İmparatorluk11lari Tarihi. 2 baski. İstanbul: Bilge Karınca Yay.

Budayev, Nazır (2002). Zapadnıe Turkı V Stranah Vostoka. Nalşık Yay.

Buniyatov, Ziya (1965). Azerbayjan v VII-XI vv. Baku: Publishing House of the Academy of Sciences of Az SSR.

Derbisaliev, Absattar (1982). Arab Adebieti. Almaty: Mektep Yay.

Edan, Tartib ve Mutlu Altay (1995) Turklar Hakkında Ne Deyirlar . Çev.Mehman Musaoğlu. Ankara: Engin Yay.

Filştinskiy, Isaak (2006). Istotiya Arabov i Halifata (750-1517). Moskova: Vostok-Zapad Yay.

Gumilev, Lev (1994). Kone Turikter. Çev. Jumabayev, P. Beisenov. Almaty: Bilim Yay.

____________, (2006). Drevnyaya Rus’ i Velikaya Step’. Moskova: Eksmo Yay

Hu Yanchao 胡元超 (2006).昭陵文史宝典. 西安：三秦出版社. Kafesoğlu, İbrahim (1997). Türk Milli Kültürü. Ankara: Ötüken Yay.

Kaiyrken, Tursynkhan (2010). Köne Turki Eskertkişterindegi Kitay Jazbalary. Pavlodar.

Kumekov, Bulat ve Zibagul Ilyasova (2011). Yakuttyn “Mu’djam al-Buldan” (XIII g.) Jagrafiyalyk jinagy - Kazakhstan Ortagasyrlyk Tarihynyn Deregi. Almaty: Kazakh University Yay.

Lin Gan 林幹 (2008). 匈奴史. 内蒙古人民出版社. 呼和浩特. Linhu Defen 令狐德棻(1982). 周书突厥传.//二十四史. 北京：中华书局 Mahmut al-Kaşgari 麻赫穆德·喀什噶里(2002). 突厥语大词典(汉译本). 第1卷. 北京. 民族出版社.

Mirzahan, Zhakip (2003). Zhongguo Tarihindagi Kazakka Katisti Derekter. C. 2. Pekin: Ulttar Yay. 1-997.

Nogayeva, Ainur (2012). “ABD, Rusya ve Çin’in Nüfuz Mücadelesinde Orta Asya: Araçlar ve Süreçler”. bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 62: 183-204. Ou Yangxiu欧阳修(1982). 新唐书. 北京:中华书局.

Öztürk, Cemil (2005). Turk Tarihi Ve Kulturu. 3. Baskı. Ankara.

Rahmanaliyev, Rustan (2009). Imperia Turkov. Velikaya Civilizatzia. Moskova : Ripol Yay.

Saki, Kayrat (2000). Sultan Beybarys. Almaty: Foliant Yay.

__________, (2006). Kıpçaklar. Astana: Foliant Yay.

Sartkoja, Karjaybai (2003). Orkhon Muralary. Astana: Kultegin Yay.

Sawada Isao泽田勳 (2011). 匈奴: 古代游牧国家的兴亡. 内蒙古人民出版社. Kokhot呼和浩特.

Si Maqian司马迁(1982). 史记. 北京:中华书局.

Taşağıl, Ahmet (2012). Gok-Türkler. I-II-III. Ankara: Turk Tarih Kurumu Yay.

Wang Zhilai 王治来 (2004). 中亚通史. 古代卷(上). 乌鲁木齐: 新疆人民出版社. ____________, (2010). 中亚史. 北京: 人民出版社.

Yang Jianxin 杨建新 (2012).中国西北少数民族史. 北京: 民族出版社.1-648页.

Yılmaz, Sait (2012). “Türk Savaş Sanati ve Stratejisi”. http://usam.aydin.edu.tr/ TURKSAVASSTRATEJISI (3a4b).pdf (Erişim: 22.07.2015)

Zakenuli, Tursinhan (2014). “Mangilik El” Muratining Negizi−Kone Sak, Hun, Turk Memlekettiligi”. Madeniy Mura 6 (57) : 8-17.