Türkmenistan'da Bir Yağmur İyesi "Burkut Ata"

Türk dünyasında çeşitli yağmur iyeleri vardır. Bunlardan biri de Burkut Ata'dır. Olan Burkut Ata, Türkmen halk inanışlarına göre yağmurun ruhudur. O, farklı isim ve sıfatları ile Türkmen, Tatar, Başkurt, Özbek başta olmak üzere Türk dünyası halklarının büyük bir kısmının yağmurla ilgili ortak kültür öğesidir. Elindeki tokmağı ile bulutları döverek, istediği yere yağmur yağdıran kutsal bir varlıktır. Türkmenler onun peygamber olduğuna da inanırlar. Yağmura ihtiyaç duyulduğu zaman Türkmenler, Burkut Ata'ya adakta bulunur, kurban keserler ve ondan yağmur isterler. Çoğunluğu çöl olan Türkmenistan'da Burkut Ata yağmur yağdırarak sebebiyle halka sağladığı büyük yararlardan ötürü bir bereket ve bolluk sembolü gibi görülür. Bu incelemede önce Burkut Ata'nın Türk dünyasındaki yeri hakkında kısaca bilgi verilmektedir. Ardından da Türkmenistan'daki Burkut Ata'nın, kökeni, kim olduğu ve bu coğrafyadaki yağmur yağdırmada üstlendiği görev anlatılmaktadır.

A Rain-Provider in Turkmenistan: Burkut Ata

There are various rain-providers in the Turkish world. One of such persons is Burkut Ata. He is a common cultural figure of rain among most peoples of the Turkish world, primarily of the Turkmen, the Tatar, The Baskurt and the Uzbek, with his different names and features. Burkut Ata is the spirit of rain according to the Turkmen folk belief. He is a sacred man who makes rain fall wherever he wishes by beating the clouds with his bat. The Turkmens also believe he is a prophet. When they need rain, The Turkmens make a vow to Burkut Ata, sacrifice an animal and expect rain from him. In Turkmenistan, which is largely a desert, Burkut Ata is regarded as a symbol of abundance and fertility because of the benefits he provides for people with his rain. This study, gives firstly some brief information about the place of Burkut Ata in the Turkish World. Then the identity of Burkut Ata as known in Turkmenistan and his role in providing rain in this geography are examined.

PDF

___

Anohin, Andrey Viktoroviç (2006). Altay Şamanlığına Ait Materyaller. Çev. Z. Karadavut ve J. Meyermanova. Konya: Kömen Yay.

Bayat, Fuzuli (2007). Türk Mitolojik Sistemi. Cilt I, II. İstanbul: Ötüken Yay.

Deryayev, Hıdır (1987). Eserler Yıgındısı 6 "Harasat". Aşgabat: Türkmenistan Yay.

Gılmanov, Galimcan (1996). Tatar Mifları. Kazan: Tataristan Kitap Yay.

Govşudov, Ata (1956). Saylanan Eserler III "Köpet Dağın Eteğinde". Aşgabat: Türk- men Devlet Yay.

Ögel, Bahaeddin (1995). Türk Mitolojisi (Kaynaklar ve Açıklamalar ile Destanlar). Cilt II. Ankara: TTK Yay.

Özkan, İsa (1995). "Türkmenistan'daki Adak Yerleri ve Bu Yerlerle İlgili İnançlar". İpek Yolu Uluslararası Halk Edebiyatı Sempozyum Bildirileri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 465-475.

Radloff, Wilhelm (1994). Sibirya'dan 3. Çev. A. Temir. Ankara: MEB Yay.

Söyegov, Muratgeldi (2007). "Türkmen Mitolojisi'nin Kahramanlarından Burkut Ata Üzerine İki Mitos Hikâyesi ve Kaynağı". Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi 252 (Aralık): 30-31.

Tatlılıoğlu, Durmuş (2002). Türkmenistan'da Dini ve Tarihi Ziyaret Yerleri. Sivas: Dilek Matbaası.

-(2002). "Türkmen Irımları (Halk İnaçlar)". Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4 (1): 151-167.

Türkmen Dilinin Sözlügi (1962). Aşgabat: TSSR Ilımlar Yay.

Uraz, Murat (1994). Türk Mitolojisi. İstanbul: Düşünen Adam Yay.