Tanzimat Döneminde Geleneksel Türk Müziği - Bizans Müziği "Kuramsal Benzerlikler Üzerine Bir İnceleme

Osmanlı toplumunda büyük değişimlerin yaşandığı ve "değişim" olgusunun değiştiği dönem Tanzimat dönemidir. Multi-kültürel bir yapı taşıması nedeniyle, bu dönemde yaşanan değişimler sadece Türk toplumunu değil aynı zamanda bu toplumla aynı yaşam alanını paylaşan gayrimüslim cemaatler üzerinde de büyük etki yaratmıştır. İlerleyen tarihsel süreçle birlikte değişen ve yozlaşmaya başlayan bu kültürel hayatın yeniden yapılandırılması için, bu cemaatler bir çözüm yolu olarak bazı kültürel alanlarda Türk kültürüyle ilişkilerin sıklaştırılması yolunu seçmiştir. Bu ilişkilerin sıklaştırılması neticesinde, özellikle Türk ve Rum-Ortodoks cemaatlerine ait bazı kültürel alanlar arasındaki sınırlar belirginliğini kaybetmiştir. Tanzimat çağı boyunca, Bizans müziği olarak bilinen Rum-Ortodoks dinî müziği ile GTM (Geleneksel Türk Müziği) arasındaki bağlar daha da sıkılaşmış ve Bizans müziği kuramsal yapısı meydana getirilirken GTM'den fazlasıyla etkilenilmiştir. Bu araştırmada; 19. yüzyıla ait Bizans müziği yazılı kaynakları ve 19. yüzyıl GTM kuramı inceleme altına alınarak bu iki müzik kültürü arasındaki kuramsal etkileşim bulgularla ortaya konulmaya çalışılmıştır.

PDF

___

Bardakçı, Murat (1993). Fener Beylerine Türk Şarkıları. İstanbul: Pan Yay.

Haşim, Hacı Mehmed (1864). Mecmûa-i Kârhâ ve Nakışhâ ve Şarkıyât. İstanbul

Ortaylı, İlber (2014). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. İstanbul: Timaş Yay.

Zannos, İannis (1990). “Intonation in Theory and Practice of Greek and Turkish Music”. Yearbook for Traditional Music 22: 42-59. International Council for Traditional Music: [CrossRef], [Web of Science ®]

Yeprem, Safa (2010). “Istanbul’da Yaşayan Müslüman ve Gayr-ı Müslim Cemaatlerdeki Mabed Musikisi”. Dinsel ve Kültürel Farklılıkların Bir Arada Yaşaması: İstanbul Tecrübesi Uluslararası Sempozyumunda Sunulan Bildiri. İstanbul. 15- 17 Nisan.

Yağcıoğlu, Dimostenis (2008). “Karamanlı Rumlar ve Kimlik-Köken Tartışmaları”. Azınlıkça 4 (39): 34-35.

Wellesz, Egon (1998). A History of Byzantine Music and Hymnography. Special Edition for Sandpiper Books Ltd. United Kindom: Oxford University Press.

(1923). “Byzantine Music”. Music & Letters 4 (3): 269-274.

(1923). Byzantine Music and Hymnography. London: The Faith Press Ltd.

Tillyard, Henry Julius Wetenhall (1916/1917 - 1917/1918). “The Modes in Byzantine Music”. Annual of the British School at Athens 22: 133-156.

Στφανος (Δομεστίχου) (1843). Ερμηνεια Tης Εξωτερικήζ Μουσικήζ. Κωνςαντινουπόλεως.

Skoulıos, Markos (2012). “Modern Theory And Notation Of Byzantine Chanting Tradition – A Near Eastern Musicological Perspective”. NEMO-Online 1(1): 19-38.

Signell, Karl (2006). Makam-Türk Sanat Musikisinde Makam Uygulaması. Çev. İlhami Gökçen. İstanbul: Yapı Kredi Yay.

Savas, I. Savas (1965). Byzantine Music in Theory and in Pratice. Boston: Hercule Press

Popescu-Judetz, Eugenia-Sırlı, Adriana Ababi (2000). Sourches of 18th Century Music, Panayiotes Chalatzoglou and Kyrillos Marmarinos’ Comparative treatises on Secular Music. İstanbul: Pan Yay.

(2007). Apostolos Konstas’ın Nazariyat Kitabı. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi.

Pappas, Miltiadis (1997). Kiltzanidis’in Kitabı. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi.

Özkan, İsmail Hakkı (2010). Türk Musikisi Nazariyatı ve Usulleri-Kudüm Velveleleri. İstanbul: Ötüken Nşr.

Özek, Eren (2014). 21. Yüzyıl Türk Müziği İcrasında Perde Anlayışı. İstanbul: Türk Musikisi Vakfı Yay.

Moody, Ivan (2007). “Some Aspects of the Polyphonic Treatment of Byzantine Chant in the Orthodox Church in Europe”. Musica se extendit ad omnia. Scritti in onore di Alberto Basso per il suo 75° compleanno. a cura di Rosy Moffa e Sabrina Saccomani, Lucca, LIM. 67-73.

Μισαηλιδου, Μıσαηα (1902). Συντομωτατον Ητοι Περι Τηε Καθ› Ημας Εκκληστικης Και Απξαιας Ελληνικηε Μουσικηε. Αθηναιε: Εσεδοθκ Αναλωμλσı Του Συγγπαφεωε.

Melling, David (2000). Reading Psalmodia An introduction to Modern Byzantine Notation. Part I-II-III. Manchester: Greek Orthodox Church.

Lungu, Nicholae vd. (1986). A Guide to The Music of The Eastern Orthodox Church (Translated and Edited by Nicholas K. Apostola). Brookline, Massachusetts. Holy Cross Orthodox Press.

Kutluğ, Yakup Fikret (2000). Türk Musikisinde Makamlar-İnceleme. İstanbul: Yapı Kredi Yay.

Κηλτζανιδος (Παναγιοτεσ) (1881). Μεθοδικη Διδασκαλια Θεωριτικη Τε Και Πρακτικη. Κωνσταντινουπόλες.

(1982b). Μεθοδος Ελληνıκής Μουσıκής: Θεωρητıκόη B/B, Αθήναı: Συλλογος Προς Δıαδοσıν Τηε Εθνıκηε Μουσıκηε.

Καράς, Σίμων (1982a). Μεθοδος Ελληνıκής Μουσıκής: Θεωρητıκόη A/B, Αθήναı: Συλλογος Προς Δıαδοσıν Τηε Εθνıκηε Μουσıκηε.

Karamahmutoğlu, Gülay (1999). İstanbul Atatürk Kitaplığı’ndaki 1637 Nolu Yazma Hamparsum Nota Defteri. Sanatta Yeterlilik Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi.

Karadeniz, Ekrem (Tarihsiz). Türk Musikisinin Nazariye ve Esasları. Ankara: İş Bankası Kültür Yay.

Kappler, Matthias (1991). Annalidica’ Foscari. “I Giovani fanarioti’ e le Antologie dicanzoni Ottomane”. Rivistadella facolta di Linguie e Letterature Stranieredell’ Universitadi Venezia: Estratto.

(2013). Osmanlı ve Modern Türkiye –Araştırmalar-. İstanbul: Timaş Yay.

İnalcık, Halil (1992). Tanzimat ve Bulgar Meselesi (Doktora Tezinin 50. Yılı) 1942- 1992. İstanbul: Eren Yay.

Χρυσανθου, Του Εκ Μαδυτων (1832). θεωρητικόν Μεγα Της Μουσıκης, Εν Τεργεστη.

Hatherley, Stephen Georgeson (1892). A Treatise on Byzantine Music. London: William Reeves.

Gazimihal, Mahmut Ragıp (1955). Türk Askeri Muzıkaları Tarihi. İstanbul: Maarif Basm.

Feyzi, Ahmet (2016). “XIX. Yüzyıl Bizans Müziği Kuramsal Yapı İfadesinde Geleneksel Türk Müziği Etkileri”. Zeitschrift für die Welt der Türken / Journal of World of Turks 8 (2): 1195-1209.

Erol, Merih (2014). “The “Musical Question” and Educated Elite of Greek Ortodox society in Late Nineteenth-Century Constatinople”. Journal of Modern Greek Studies 32 (1): 133-163.

Conomos, E. Dimitri (2015). A Brief Survey of The History of Byzantine an Post-Byzantine Chant. (https://www.stanthonysmonastery.org) Erş. Trh: 01.12.2015

Cebeci, Dilaver (2009). Tanzimat ve Türk Ailesi. İstanbul: Bilgeoğuz Yay.

(2011). “Edvar Geleneğinden Günümüze Ses Sistemi”. Türkiye’de Müzik Kültürü. Ed. Oğuz Elbaş, Mehmet Kalpaklı, O. Murat Öztürk. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay. 39-44.

(2002). “Geleneksel Türk Sanat Müziğinde Arel-Ezgi-Uzdilek Ses Sitemi ve Uygulamada Kullanılmayan Bazı Perdeler”. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 22 (1): 175-181.

Can, Mehmet Cihat (2001). “Müzikte Tam Beşli Zincirleri ve Pythagoras Dizileri”. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 21(2): 143-159.

Brandl, Rudolf Maria (1989). “Konstantinopolitanische makamen des 19. Jahrhunderts in Neumen: die Musik der Fanaroiten”. Maqam, Raga, Zeilenmelodik. Ed. Jurgen Elsner. Berlin. 156-169.

(2015). Osmanlı/Türk Musikisinin Kısa Tarihi. İstanbul: Yapı Kredi Yay. Βλαξακη, Νικολαου (1870). Η Λεσβια Σαπφω Ητοι Ασματολογιοη Περιεξοη Εξωτερικα Ασματα, Αθηνησιν.

(2012). Aşk Olmayınca Meşk Olmaz. Geleneksel Osmanlı/Türk Müziğinde Öğretim ve İntikal. İstanbul: Yapı Kredi Yay

Behar, Cem (1994). “Türk Musikisinin Tarihi Kaynaklarından Karamanlıca Yayınlar”. Müteferrika 2: 38-52.

Beaton, Roderick (1980). “Modes and Roads: Factors of Change and Continuity in Greek Musical Tradition”. The Annual of the British School at Athens 75: 1-11. Athens: British School at Athens.

Barrett, Richard (2010). “Byzantine Chant, Authenticity, and Identity: Musicological Historiography Through The Eyes of Folklore”. Greek Orthodox Theological Review 55 (1-4): 181-198.

Balta, Evangelia (1998). “Karamanlıca Kitapların Dönemlere Göre İncelenmesi ve Konularına Göre Sınıflandırılması”. Müteferrika 13: 3-19.

Artan, Tülay (1995). “Fener”. İslam Ansiklopedisi. C. 12. İstanbul: TDV Yay. 342.

Arslan, Ayşegül- M. Safa Yeprem (2015). İstanbul’daki Süryani Ortodoks ve Rum Ortodoks Mabetlerinde Okunan Doğuş İlahilerinin Makamsal Analiz ve Karşılaştırması. Eurasian Academy of Sciences Social Sciences Journal 4: 150 ‐ 187. Klosterneuburg-Austria.

Arel, Hüseyin Saadettin (1993). Türk Mûsıkîsi Nazariyatı Dersleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

Αναστασιου, Σπγρıδωνοσ (1856). Απανθισμα, Μεδζμουαϊ Μακαματ, Περιέχον Μέν Διαφοπα Τουπκικα Ασματα, Κωνσταντινουπολει.

Alimdar, Selçuk (2011). XIX. Yüzyıldan İtibaren Osmanlı Devleti’nde Batı Müziğinin Benimsenmesi ve Toplumsal Sonuçları. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Aksoy, Bülent (1985). “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Musıki ve Batılılaşma”. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi. C. 5. İstanbul: İletişim Yay. 1212-1236.