SSCB'nin dağılmasıyla bağımsızlığına kavuşan ülkelerde sosyo-ekonomik benzerlik analizi

Bu araştırmada, SSCB’nin dağılmasıyla bağımsızlığına kavuşan 15 ülkeye ait 36 sosyo-ekonomik değişken kullanılarak, aynı yapıyı gösteren homojen ülke gruplarının belirlenmesine ve hangi ülkelerin birbirlerine daha çok benzediğinin ortaya çıkarılmasına çalışılmıştır. Bunun için “Hiyerarşik Küme Analizi” adı verilen istatistiksel yöntemin kullanılması uygun görülmüştür. Analiz sonuçları, Dendrogram ve Aglomeratif Çizelgeyle de desteklenmiştir. Analizde mesafe olarak kullanılan Kareli Öklid ve Pearson Yakınlık Matriksi ölçütlerine göre birbirlerine en çok benzeyen ülkeler de belirlenmiştir. Yapılan analiz sonuçlarına göre; genel olarak Baltık, Doğu Avrupa, Kafkas ve Orta Asya ülkeleri kendi içlerinde birbirlerine daha çok benzemektedir. Bu benzerlikte coğrafi özelliklerin yanında, tarihî, siyasî, kültürel ve ekonomik politikaların etkili olduğu görülmektedir. Aglomeratif çizelgede katsayıya göre birbirlerine en çok benzeyen ülkeler Litvanya-Latviya, en az benzeyen ülkeler ise Azerbaycan-Estonya’dır. Rusya, alanının büyüklüğü, nüfusunun fazlalığı gibi özelliklerin büyük ölçüde belirlediği bazı sosyo-ekonomik veriler bakımından diğer ülkelere hemen hiç benzememektedir.

___

Ağdaş, O. (2006). Orta Asya Türk Cumhuriyetleri’nin Bağımsızlık Sonrası Temel Makro Ekonomik Göstergeler Açısından Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Bişkek: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi.

Akçalı, P. (2002). “Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinin Bağımsızlık Dönemi Temel Sorunlarına Genel Bir Bakış”. (Ed) E. Gürsoy-Naskali ve E. Şahin. Bağımsızlıklarının 10. Yılında Türk Cumhuriyetleri. Amsterdam: Türkistan ve Azerbaycan Araştırma Merkezi Yay. 17-33.

Arı, T. (1996). “Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Sonrasında Avrasya: Din, Etnik Yapı, Ekonomi ve Dış Politika”. Avrasya Dosyası 3 (4): 27-44.

Avşar, B.Z. ve F. Solak (1994). Türkiye ve Türk Cumhuriyetleri. Ankara: Vadi Yay.

Bilge, A.S. (1995). “Bağımsız Devletler Topluluğu ve Türkiye”. Avrasya Etüdleri, Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı 4: 63-100.

Demirkan, H. (1993). “Orta Asya Türk Cumhuriyetleri Yer Altı Kaynakları Potansiyeline Yaklaşım”. Türkiye XIII. Madencilik Kongresi Teknik Oturum Tebliğler Kitabı. Ankara TMMOB Maden Mühendisleri Odası. 385-395.

Elibüyük, M. ve G. Altıbayev (2002). Türkmenistan’ın Ekonomik Atlası. Ankara: Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı Yay.

Gumpel, W. (1998). “Orta Asya Cumhuriyetlerinde Ekonomik Gelişme ve Entegrasyon”.Avrasya Etüdleri, Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı 13: 19-33.

İrahimov, A. ve S. Özözen (2002). Sovyet Sonrasında Yeni Bağımsız Türk Cumhuriyetleri:Sorunlar ve Gerçekler, (Ed) E. Gürsoy-Naskali ve E. Şahin. Bağımsızlıklarının 10. Yılında Türk Cumhuriyetleri. Amsterdam: Türkistan ve Azerbaycan Araştırma Merkezi Yay. 45-54.

Kar, M., H. Ağır ve E. Gök (2006). “Merkezi ve Doğu Avrupa ile Bağımsız Devletler Topluluğu Ülkelerinin Makro Ekonomik Performanslarının Bir Karşılaştırılması”.Genel Kurmay ATASE Başkanlığı, Stratejik Araştırmalar Dergisi 4: 63-85.

Koç, S. (2001). “İllerin Sosyo-Ekonomik Özelliklerine Göre Sınıflandırılması”. Çukurova Üniversitesi 5. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu. 20-22 Eylül.Adana.

Özey, R. (1996). Tabiatı, İnsanı ve İktisadı ile Türk Dünyası. Konya: Öz Eğitim Yay.

Purtaş, F. (2005). Rusya Federasyonu Ekseninde Bağımsız Devletler Topluluğu. Ankara: BRC Basım.

Uludağ, İ. ve S. Mehmedov (1992). Sovyetler Birliği Sonrası Bağımsız Türk Cumhuriyetleri ve Türk Gruplarının Sosyo-Ekonomik Analizi Türkiye İle İlişkileri. İstanbul:TOBB Yay.

Yüce, M. ve M. F. Özbek (2005). “Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinde Sosyo-Ekonomik Boyutlarıyla Yoksulluk Olgusu Üzerine Bir Değerlendirme”. Akademik Bakış, 10: 1-20. http://www.nationmaster.com, 13.01.2007.