Mehmed Emin Efendi’nin Seyahatnamesine Göre Eski Bir Türk Şehri: Dehistan

Seyahatnameler, yazarlarının öznel görüşlerini içerse de, gözleme dayanması ve yazıldıkları dönemin sosyal, kültürel ve ekonomik şartlarının öğrenilmesi bakımından önemli kaynaklardır. Yazılı kültürün yaygın olarak kullanılmadığı toplumların, gelenek, görenek, örf, adet ve kültürleri ile ilgili bilgiler, o topluma çeşitli vesilelerle uğrayan seyyahların, seyahatnamelerinden öğrenilebilmektedir. Mehmed Emin Efendi’nin yazdığı “Asyayı Vusta’ya Seyahat” adlı eser de Orta Asya’da yaşayan Türk boylarının, o dönemdeki durumunun öğrenilmesi açısından oldukça önemli bir seyahatnamedir. Bu makalede, Mehmed Emin Efendi’nin eseri ve bu eserdeki verilerden hareketle tarihî bir Türk şehri olan Dehistan ve Türkmen folkloru ile ilgili tespit ve tahlillere yer verilmiştir.

PDF

___

Atagarriev, E. (1973). “Misrianın Tarihi ve Barada Taze Arkeologik Mağlumatlar”. Türkmenistan Yadigarlikleri. 2 (16).

Atagarriev, E. vd. (1974). Türkmenistanın arhutektura yadigarlukları - Pamyatniki arhutekturı Türkmenistana. Leningrad.

Belâzürî (1987). Fütûhü’l – Büldan. Çev. M. Fayda. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.

Can, Yılmaz (2002). “Anadolu Öncesi Türk Kenti”. Türkler. C. 3. Ankara: Yeni Türkiye Yay.

Cezar, Mustafa (1977). Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yay.

Hudûdu’l -‘alam the regions of the world (1937). İng. çev. V. Minorsky. London: Luzac.

İbn Havkal (ty). Sûrat el Arz. Beyrut: Dâr Mektebet el Hayât neşri.

Makdisî (1877). Ahsenü’t-Tekasim fi ma’rifeti’l-ekâlim. Yay. Haz. M.J. De Goeje. Leiden: Brill.

Marquart J. (1901). Eranşahr. Berlin.

Mehmed Emin Efendi (1986). İstanbul’dan Orta Asya’ya Seyahat. Haz. R. Akdemir. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.

Mesaliku’l Memâlik (1927). Yay. Haz. M.J. De Goeje. Leiden: Brill.

Minorsky, V. (1979). “Meşhed-i Mısriyan”. İA. C.VIII. 159-160.

Pugaçenkova, G. A. (1958). Puti Razvitiya Arhitekturı Yujnogo Türkmenistana Porı Rabovladeniya i Feodalizma. Moskva: İzdatelstvo Akademi Navk SSSR.

Pugaçenkova, G. A. (1967). İskusstvo Türkmenistana. Moskva: İzdatelstvo Iskosstvo.

Sayan, Yüksel (1999). Türkmenistan’daki Mimari Eserler (XI-XVI Yüzyıl). Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

Sayan, Yüksel(2002), “Türkmenistan’ın XI-XIX. Yüzyıl Mimarî Anıtları”. Türkler. C.6. Ankara: Yeni Türkiye Yay.

Sümer, Faruk (1994). Eski Türklerde Şehircilik. Ankara: TTK Yay.

Togan, Z. V. (1981). Umumi Türk Tarihine Giriş. İstanbul: Enderun Kitabevi.

Yâkût el Hamavî (1979–86). Mu’cemû’l-Büldan. Beyrut: Dar-sader.