Klâsik Türk şiirinde kadın takı ve aksesuarları

Giyim kuşamla oluşan şıklığı tamamlamak için kullanılan takı ve aksesuarlar, güzelliği tamamlayıcı unsurlardır. Klâsik Türk şiirinin de kadından ve ona ait güzellik unsurlarından uzak kalması düşünülemez. Çalışma, divanlarda konu edinilen kadın takı ve aksesuarlarından oluşmaktadır. XV. -XIX. yüzyıl arasında her yüzyıldan iki divan ve ulaşılabilen kadın şairlerin divanları taranmıştır. Elde edilen malzeme, farklı ifade şekilleriyle birlikte kullanım alanlarına göre sınıflandırılmıştır. Baş takıları (küpe, bend, taç), boyun takıları (gerdanlık, muskalar), bel takıları (kemer), bilek takıları (bilezik, halhal), parmak takıları (yüzük), giysiyle ilgili takı ve aksesuarlar (düğme, çaprast, kuşak, yelpaze, broş) olarak incelenmiştir. Takıların beyitlere hangi teşbihlerle ve çağrışımlarla yansıdığı ele alınmış; dönemin gelenekleri, sosyal yaşamı, dinî yapısına ait atıflara da yer verilmiştir.

PDF

___

Abdülaziz Bey (2002). Osmanlı Âdet, Merasim ve Tabirleri. Yay. Haz. Kâzım Arısan-Duygu Arısan Günay. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Akkuş, Metin (1993). Nef’î Divanı. Ankara: Akçağ Yay.

Akyüz, Kenan vediğer. (1997). Fuzuli Divanı. Ankara: Akçağ Yay.

Altınay, Ahmet Refik (1973). Lâle Devri. Haz. Haydar Ali Diriöz. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.

Anadol, Cemal (1997). Tarihten Günümüze Kadar Doğu ve Batı Kültürlerinde Halk İnanışları Büyü. İstanbul: Kamer Yay.

Arslan, Mehmet (2002a). Şeref Hanım Divanı. İstanbul: Kitabevi Yay.

Arslan, Mehmet, (2002b). Leylâ Hanım Divanı. İstanbul: Kitabevi Yay.

Apak, Melek Sevüktekin vediğer. (1997). Osmanlı Dönemi Kadın Giyimleri. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yay.

Atasoy, Nurhan (2005). Derviş Çeyizi: Türkiye’de Tarikat Giyim Kuşam Tarihi. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.

Ceylan, Ömür (2005). “Taşranın Altın Çiçeği Safran”. Osmanlı Tarihi Araştırmaları XXVI (II): 147-162.

Çetin, Kamile (2006). Râşid (?-1310?-1892) ve Dîvânı İnceleme-Tenkidli Metin. Yüksek Lisans Tezi. Isparta: SDÜ.

Devellioğlu, Ferit (1998). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.

D’ohsson, M. (ty), 18. Yüzyıl Türkiyesinde Örf ve Âdetler. Çev. Zerhan Yüksel. (Yyy): Tercüman 1001 Temel Eser.

Emiroğlu, Kudret (2002). Gündelik Hayatımızın Tarihi. Ankara: Dost Kitabevi.

Gündüz, Filiz ve Birsen Çileroğlu (2000). “Osmanlı Sarayı Kadın Giyimine Genel Bir Bakış (16.-19. Yüzyıl)”. Uluslar Arası Kuruluşunun 700. Yıl Dönümünde Bütün Yönleriyle Osmanlı Devleti Kongresi (International Congress On Ottoman Empire With All Aspects In 700th Anniversary Of Its Establishment 7-8 Nisan 1999). Konya: Selçuk Üniversitesi Basımevi 153-156.

İbn Manzûr (1997). Lisânü’l-Arab. Beyrut: Dâr Sâdır. I-VII.

İbn Manzûr, (1999). Levni, Nakış, Şiir, Renk. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

İrepoğlu, Gül (2000). “Bir İmparatorluğun Görkemi Osmanlı Mücevheri”. P Dergisi Sanat Kültür Antika (17): 100-111.

Kalkışım, Muhsin (1994). Şeyh Gâlib Dîvânı. Ankara: Akçağ Yay.

Kavruk Hasan (2001). Şeyhülislâm Yahyâ Divânı. Ankara: MEB Yay.

Koçu, Reşat Ekrem (1969). Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü. Ankara: Sümerbank Kültür Yay.

Köroğlu, Gülgün (2000). “Bizans Kuyumculuğu”. P Dergisi Sanat Kültür Antika (17): 26-41.

Kuşoğlu, Mehmet Zeki (1994). Dünkü Sanatımız, Kültürümüz. İstanbul: Ötüken Yay. Küçük, Sabahattin (1994). Bâkî Divânı. Ankara: TDK Yay.

Macit, Muhsin (1997). Nedim Divanı. Ankara: Akçağ Yay.

Maştakova, E. İ. (1967). Mihrî Hatun Divanı, Metin ve Kritik Yayın. Moskova: Asya Halklar Enstitüsü.

Meriçboyu Akyay, Yıldız (2000). “Anadolu Eski Çağında Takıların Dili”. P Dergisi Sanat Kültür Antika (17): 16-25.

Mütercim Âsım Efendi (2000). Burhân-ı Katı. Haz. Mürsel Öztürk ve Derya Örs. Ankara: TDK Yay.

Onay, Ahmet Talât (1992). Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı. Ankara: TDV Yay.

Ögel, Bahaeddin (1991). Türk Kültür Tarihine Giriş (Türklerde Giyecek ve Süslenme). Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

Özbağı, Tevhide (2002). “Geleneksel Türk Takıları”. Türkler Ansiklopedisi. C. VII. Ankara: Yeni Türkiye Yay. 785-799.

Pala, İskender (1995). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yay.

Serdaroğlu, Vildan (2006). Sosyal Hayat Işığında Zâtî Divanı. İstanbul: İSAM Yay.

Şemseddin Sami (1992). Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yay.

Şükûn, Ziya (1984). Farsça-Türkçe Lûgat, Gencînei Güftar Ferhengi Ziya. İstanbul: MEB Yay.

Pakalın, Mehmet Zeki (1983). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul: MEB Yay.

Tansuğ, Sabiha (1991). “Karacaoğlan ve Türk Giyiminde Düğmeler”. II.

Uluslararası Karacaoğlan Ve Çukurova Halk Kültürü Sempozyumu. 20-24 Kasım. Adana.

Tarlan, Ali Nihat (1992a). Necati Beg Divanı. Ankara: Akçağ Yay.

Tarlan, Ali Niha, (1992b). Ahmet Paşa Divanı. Ankara: Akçağ Yay.

“Taşlar ve Simgeleri” (2000). P Dergisi Sanat Kültür Antika (17): 130-135.

Tolasa, Harun (2001). Ahmet Paşa’nın Şiir Dünyası. Ankara: Akçağ Yay.

Türkoğlu, Sabahattin (2002). Tarih Boyunca Anadolu’da-Giyim Kuşam I (Tarih Öncesi Çağlardan Osmanlı Devletine Kadar). İstanbul: Atılım Kâğıt Ürünleri ve Basım San. A.Ş.

Ülgen, Aygün (1999a). “Osmanlı Kuyumculuğu”. Osmanlı Ansiklopedisi. C. XI. Ankara: Yeni Türkiye Yay. 235-250.

Ülgen, Aygün, (1999b). “Sade, Soylu, Zarif…”. Tarih Ve Düşünce 2: 58-63.

Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi (1972). Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Eser Kitabevi.