İsviçre'deki minare karşıtı referandum afişlerinde islamofobi'nin söylemsel inşası

Bu çalışmada, İsviçrede 29 Kasım 2009 tarihinde ülke çapın- da düzenlenmiş olan minare referandumu öncesi yürütülen si- yasal kampanya boyunca, minare karşıtlarının kullandığı pro- paganda afişlerinin söylemi içinde şifrelenen İslamofobiye iliş- kin ideolojik anlamların inşası analiz edilmiştir. Minare karşıtı referandum afişlerinin metni ve söylemi içinde inşa edilen İs- lamofobiye ilişkin ideolojik anlamların kökenleri, doğası ve unsurları, çalışmanın temel araştırma sorunsalı olarak belir- lenmiştir. Çalışma, anılan propaganda afişlerinin söylemine kök salan İslamofobiye ilişkin ideolojik anlamların hangi an- lam inşa etme araçları, stratejileri ve pratikleri ile kurulduğunu ortaya çıkarmayı amaçlamıştır. Bu doğrultuda, minare karşıtı referandum afişlerinin söylemine demirlenen ve İsviçreli seç- menleri korku, tehdit, uyarı, tavsiye, telkin, yönlendirme ve müzakere yoluyla minare yasağına ikna etmeye çalışan, İslamı ve Müslümanları ötekileştirici, dışlayıcı ve ayrıştırıcı ideolojik ifadelerin sembolik, imalı ve çağrışımsal anlamları analiz edil- miştir. Çalışma; nitel bir araştırma tasarımı, eleştirel ve kültü- rel perspektiflere dayalı betimleyici ve eleştirel bir bakış açısı ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, çözümleme araçları olarak Roland Barthesin göstergebilimsel analiz modeli ile Teun Van Dijkin ideolojik söylem analizi kullanılmıştır. Yapılan analiz sonucunda, minare karşıtı propaganda afişlerinin metni ve söylemi içinde inşa edilen İslamofobi ile ilgili ideolojik an- lamların hem İsviçre toplumunun kolektif bilincinde paylaşı- lan İslam hakkındaki olumsuz kanaatleri, inançları, önyargıla- rı, kalıp yargıları hem de kolektif bilinçaltında saklı duran İs- lam ile ilgili olumsuz arketipleri yansıtan üç ana algıya dayan- dığı ortaya çıkmıştır: 1. Hristiyanlığa karşı teolojik anlamda rakip olan, tehlike oluşturan ve meydan okuyan bir İslam algı- sı, 2. İsviçreye karşı politik anlamda rakip olan, tehlike oluşturan ve meydan okuyan bir İslam algısı. 3. İsviçreye karşı toplumsal ve kültürel anlamlarda rakip olan, tehlike oluşturan ve meydan okuyan bir İslam algısı.

___

Althusser, Louis (2003). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. Çev. Alp Tümerte- kin. İstanbul: İthaki Yay.

Amin, Samir (1993). Avrupa Merkezcilik. Çev. Mehmet Sert. İstanbul: Ayrıntı Yay. Barker, Chris (2002). Making Sense of Cultural Studies. Central Problems and Critical Debates. London, Thousand Oaks and New Delhi: Sage Publications.

Barthes, Roland (2012). Göstergebilimsel Serüven. Çev. Mehmet Rifat ve Sema Rifat. İstanbul: Yapı Kredi Yay.

Bhabha, Homi K. (1983). Other Question Reconsiders the Stereotype and Colonial Discourse. Screen 24 (6): 18-36.

Bignell, Jonathan (2002). Media Semiotics. An Introduction. 2nd edition. Manc- hester: Manchester University Press.

Birdal, Serhat Celâl (2013). Madunu Dinlemek. Kaos GL Dergi (129): 30-33. http://www.kaosgldergi.com/dosyasayfa.php?id=2323. [Erişim: 05.10.2013].

Chandler, Daniel (2007). Semiotics. The Basics. 2nd. Edition. London, New York: Routledge.

Clifford, James (2007). Oryantalizm Üzerine. Çev. Ferit Burak Aydar. Der. Aytaç Yıldız. Oryantalizm Tartışma Metinleri. Ankara: Doğu Batı Yay. 134-158.

Çam, Şerife (2008). Medya Çalışmalarında İdeoloji, Epistemolojik ve Metodolojik Sorunlar. Ankara: De Ki Yay.

Çavdar, Ayşe ve Aylin B. Yıldırım (Der.) (2010). Nefret Suçları ve Nefret Söylemi. İstanbul: Uluslar arası Hrant Dink Vakfı Yay.

Didur, Jill ve Teresa Heffernan (2003). Revisiting the Subaltern in the New Empire. Cultural Studies 17 (1): 1-15.

Dirlik, Arif (2010). Postkolonyal Aura. Küresel Kapitalizm Çağında Üçüncü Dünya Eleştirisi. Çev. Galip Doğduaslan. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yay.

During, Simon (2007). Introduction. The Cultural Studies Reader. Der. Simon During London and New York: Routledge: 1-30.

Dursun, Çiler (2001). Tv Haberlerinde İdeoloji. Ankara: İmge Yay.

Eaglaton, Terry (1996). İdeoloji. Çev. Muttalip Özcan. İstanbul: Ayrıntı Yay.

Fairclough, Norman (2004). Critical Discourse Analysis. Encyclopedia of Social Science Research Methods. Eds. Michael S. Lewis-Beck, Alan Bryman and Tim Futing Liao Thousand Oaks: Sage. 215-217.

Fiske, John (2003). İletişim Çalışmalarına Giriş. Çev. Süleyman İrvan. Ankara: Bilim ve Sanat Yay.

Fiske, John ve John Hartley (2003). Reading Television. London and New York: Routledge.

Gökçe, Orhan (2012). Avrupa Medyasının ve Kamuoyunun İslam Algısı. İsla- mofobi. Kolektif Bir Korkunun Anatomisi Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Der. Osman Alacahan ve Betül Duman. Ankara: Sivas Kemal İbn-i Hü- mam Vakfı Yay. 103-116.

Hall, Stuart (1994). Kültür, Medya ve İdeolojik Etki. Medya, İktidar, İdeoloji. Der. ve Çev. Mehmet Küçük. Ankara: Ark. 169-209.

Hentsch, Thierry (2008). Hayali Doğu. Batının Akdenizli Doğuya Politik Bakışı. Çev. Aysel Bora. İstanbul: Metis Yay.

Hobson, John M. (2008). Batı Medeniyetinin Doğulu Kökenleri. Çev. Esra Ermert. İstanbul: Yapı Kredi Yay.

İnceoğlu, Yasemin G. ve Nebahat A. Çomak (2009). Teun A. Van Dijk. Metin Çözümlemeleri. Der. Yasemin G. İnceoğlu ve Nebahat A. Çomak. İstan- bul: Ayrıntı Yay. 17-79.

Kahraman, Hasan (2002). İçselleştirilmiş, Açık ve Gizli Oryantalizm ve Kema- lizm. Doğu Batı Düşünce Dergisi 4 (20): 153-178.

Karaduman, Sibel ve N. Mert Batu (2011). Televizyon Haberlerinde Terörizm Olgusunun TRTnin Haber Söylemi Bağlamında İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (25): 359-374.

Keyman, E. Fuat (2002). Globalleşme, Oryantalizm ve Öteki Sorunu: 11 Eylül Sonrası Dünya ve Adalet. Doğu Batı Düşünce Dergisi 4 (20): 11-32.

Loomba, Ania (2000). Kolonyalizm, Postkolonyalizm . Çev. Mehmet Küçük. İs- tanbul: Ayrıntı Yay.

Mains, Susan P. (2006). Discourse. Encyclopedia of Human Geography. Ed. Barney Warf. Thousand Oaks: Sage. 112-114.

Mills, Sara (1997). Discourse, The New Critical Idiom . London: Routledge.

Mumby, Denis K. (2005). İdeoloji ve Anlamın Toplumsal İnşası: Bir İletişim Bakış Açısı. Çev. Çiler Dursun. Doğu Batı Düşünce Dergisi 8 (30): 123-141.

Parla, Jale (1985). Efendilik, Şarkiyatçılık, Kölelik. İstanbul: İletişim Yay.

Rubin, Andrew N. (2007). Edward W. Said (1935-2003). Çev. Ferit Burak Aydar. Oryantalizm, Tartışma Metinleri. Der. Yıldız, Aytaç. Ankara: Doğu Batı Yay. 17-38.

Said, Edward W. (2001). Ş arkiyatçılık, Batının Şark Anlayışları. Çev. Berna Ün- ler. İstanbul: Metis Yay.

Schnapper, Dominique (2005). Sosyolojinin Ötesinde Öteki İle İlişki. Çev. Ayşegül Sönmezay. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yay.

Sözen, Edibe (1999). Söylem, Belirsizlik, Mübadele, Bilgi/Güç ve Refleksivite. İstan- bul: Paradigma Yay.

Spivak, Gayatri Chakravorty (1994). Can the Subaltern Speak?. Colonial Dis- course and Post-Colonial Theory: A Reader. Eds. Patrick Williams ve Laura Chrisman. New York: Columbia University Press. 66-111.

Stoddart, Mark C. J. (2007). Ideology, Hegemony, Discourse: A Critical Review of Theories of Knowledge and Power. Social Thought & Research 28: 191-225.

Sunar, Lütfü (2007). Şarkiyatçılığı Niçin Yeniden Tartışmalıyız?. Uluslararası Oryantalizm Sempozyumu Bildiriler Kitabı. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültürel ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı Kültür Müdürlüğü Yay. 27-53.

Thompson, John B. (1984). Studies in the Theory of Ideology. Cambridge: Polity Press.

Thompson, John B. (1990). Ideology and Modern Culture-Critical Social Theory in the Era of Mass Communication. Cambridge: Polity Press.

Turner, Bryan S. (2002). Oryantalizm, Postmodernizm ve Globalizm . Çev. İbra- him Kapaklıkaya. İstanbul: Anka Yay.

Üşür, Serpil Sancar (1997). İdeolojinin Serüveni. Yanlış Bilinç ve Hegemonyadan Söyleme. Ankara: İmge Kitabevi Yay.

Van Dijk, Teun (2003). Söylem ve İdeoloji: Çok Alanlı Bir Yaklaşım. Çev. Nurcan Ateş. Söylem ve İdeoloji. Der. Barış Çoban ve Zeynep Özarslan. İs- tanbul: Su Yay. 13-112.

Yetişkin, Ebru (2010). Postkolonyal Kavramlar Üzerine Notlar. Toplumbilim 10 (25): 15-20.

Yıldız, Aytaç (2007). Sunuş. Oryantalizm, Tartışma Metinleri. Der. Aytaç Yıldız. Ankara: Doğu Batı Yay. 9-14.

Yüksel, Mehmet (2012). İslamofobinin Tarihsel Temellerine Bir Bakış: Oryanta- lizm Ya da Batı ve Öteki. İslamofobi, Kolektif Bir Korkunun Anatomisi Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Der. Osman Alacahan ve Betül Duman. Ankara: Sivas Kemal İbn-i Hümam Vakfı Yay. 103-116.