Eski Önasya'dan Günümüze Yeni Yıl Bayramları, Bereket ve Yağmur Yağdırma Törenleri

Su kaynakları tarımcı toplumlarda tarlaların bereketi ile bağlantılıdır. Doğanın mevsimlik döngüsü ile bitkilerin köklenmesi ve hasatının su kaynaklarına bağımlı olması, Eski Önasya'da dini bir kavram haline gelmiştir. Bu kapsamda ortaya çıkan mitolojik öyküler ve ritüel uygulamalar, arkeolojik verilerde izlenebilmekte ve yazılı kaynaklara göre yorumlanabilmektedir. Bereket kültüne ilişkin tapınaklar ve açık hava tapınakları, nehirler ve pınarlar gibi doğal su kaynakları yanına kurulmuşlar, ya da tapınaklar yakınına kuyular açılmıştır. Doğanın ilkbaharda yeniden canlanması ve sonbaharda ürünün hasat edilmesi, tanrılara yapılan sunular eşliğinde bu tapınaklarda kutlanmıştır. Tahılın su ile birleşmesi, doğanın yeniden canlanmasını ve tarlalara tohum atılmasını simgelemiştir. Göller ve havuzlar yağmur yağdırma törenleri için kullanılmışlar ve sunular, öteki dünyaya giriş kapıları olduklarına inanılan çukurlara bırakılmış ya da pınarlara dökülmüşler, ayrıca, tanrıların ritüel yemeklere katılmalarının sağlanması için tütsü kullanılmıştır. Bu uygulamalar çağlar boyunca Önasya'da yaşatılmış ve kısmen günümüze kadar ulaşmış geleneklerdir.
Anahtar Kelimeler:

Anadolu

New Year Feasts, Fertility and Rain Making Ceremonies since the Early Near East

Water resources are associated with fertility of fields for farming communities. The seasonal cycle of the nature and the sproading and harvesting of vegetation depending on water resources developed a religious conception in the Ancient Near East. Mythological stories and several ritual practices on this concept can be followed by archaeological evidence and interpreted by written sources. Temples and open-air sanctuaries related to fertility-cult were placed close to natural water sources like rivers and springs, or a well was dug near temples. The rebirth of nature in Spring and harvest in Autumn were celebrated in these sanctuaries with offerings to the gods. The combination of grain with water symbolised the rebirth of nature and the seeding of the fields. Pools and basins were used for rain-making ceremonies and offerings were put into pits or poured into springs, since these were believed to be entrances to the netherworld, moreover, incense was used to invite gods and souls to take part in ritual meals. These rituals were practiced in the Near East through ages and some traditions reached the modern times.
Keywords:

Anatolia,

___

Aistleitner, J. (1964), Die mythologischen und kultischen Texte aus Ras Schamra, Bibliotheca Orientalis Hungarica 8. 2nd ed., Budapest, Akadémiai Kiadó.

Barnett, R. D. (1953), “The Phrygian Rock Façades and the Hittite Monuments”, Bibliotheca Orientalis, 10: 78-82.

Başgöz, İ. (1967), “Rain Making Ceremonies in Turkey and Seasonal Festivals”, Journal of American Oriental Society, 87: 304-306.

Beckmann, G. (2002), “Babylonica Hethitica. The 'Babilili-Ritual' from Boğazköy (CTH 718)”, Recent Developments in Hittite Archaeology and History. Papers in Memory of Hans G. Güterbock (Ed.) K. A. Yener ve H. A. Hoffner Jr., Wionna Lake, Eisenbrauns, 35-41.

Bittel, K., 1953. Beitrag zu Eflatun-Pınar. Bibliotheca Orientalis 10-1/2, 2-5. Bittel, K. (1976), Die Hethiter. Die Kunst Anatoliens vom Ende des 3. bis zum Anfang des 1. Jahrtausends vor Christus, München, Beck.

Bittel, K., R. Naumann ve H. Otto (1967), Yazılıkaya. Architektur, Felsbilder, Inschriften und Kleinfunde, Wissenschaftliche Veröffentlichungen der Deutschen Orientgesellschaft 61, Osnabrück, Zeller.

Börker-Klähn, J. (2000), “Nachlese an phrygischen Fundplätzen”, Realleksicon der Assyriologie, 24: 35-69.

Brinkman, J. A., M. Civil, I. J. Gelb, A. L. Oppenheim ve E. Reiner (1980), Chicago Assyrian Dictionary 11: N, Glückstadt, Augustin.

Caquot, A. (1993), “Schöpfungsmythen der Kanaanäer”, Die Schöpfungsmythen. Ägypter, Sumerer, Hurriter, Hethiter, Kanaaniter und Israeliten (Ed.) M.

Eliade, Darmstadt, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, 175-182.

Civil, M., I. J. Gelb, A. L. Oppenheim ve E. Reiner (1971), Chicago Assyrian Dictionary 8: K. Glückstadt, Augustin.

Civil, M., I. J. Gelb, A. L. Oppenheim ve E. Reiner (1977), Chicago Assyrian Dictionary10: M. Glückstadt, Augustin.

Çapar, Ö. (1979), “Roma Tarihinde Magna Mater (Kybele) Tapınımı”, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 29: 167-190.

Driver, G. R. (1956), Canaanite Myths and Legends. Old Testament Studies III, Edinburgh, Clark.

Dussaud, R. (1934), “Ba'al et Ben-Dagon das les textes de Ras-Shamra”, Syria, 15:301-304.

Dussaud, R. (1935), “Deux Stèles de Ras Shamra. Portant une dédicace au dieu Dagon”, Syria, 16: 177-180.

Ebeling, E. (1931), Tod und Leben nach den Vorstellungen der Babylonier, Berlin, Leipzig, Gruyter.

Ebeling, E. (1938), “Enki (Ea)”, Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatische Archäologie, 2: 374-379.

Ebeling, E. (1954), Stiftungen und vorschriften für assyrische Tempel. Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin. Institut für Orientforschung, Veröffentlichung 23, Berlin, Akademie-Verlag.

Edzard, D. O. (1965), “Mesopotamien. Die Mythologie der Sumerer und Akkader”, Wörterbuch der Mythologie I (Ed.) H. W. Haussig, Stuttgart, Klett, 17-140.

Erman, A. (1934), Die Religion der Ägypter. Ihr Werden und Vergehen in Vier Jahrtausenden, Berlin, Leipzig, Gruyter.

Falkenstein, A. (1959), “Akīti-Fest und Akiti-Haus”, Festschrift Johannes Friedrich zum 65. Geburtstag gewidmet (Ed.) R. von Kienle v.d., Heidelberg, Winter Universitätsverlag, 147-182.

Fleming, D. E. (1992), The Installation of Baal's High Priestess at Emar. Harvard Semitic Studies 42, Atlanta, Scholars Press.

Frankena, R. (1953), Tākultu. De sacrale maaltijd in het assyrische Ritueel 84, Leiden, Medeen overzicht over de in lisur vereerde goden.

Frankfort, H. (1934), “A Tammuz Ritual in Kurdistan (?)”, Iraq, 1: 137-145. Ökse, Eski Önasya’dan Günümüze Yeni Yıl Bayramları 61

Friedrich, J. (1952), Hethitisches Wörterbuch. Indogermanische Bibliothek, Wörterbücher 3, Heidelberg, Winter Universitätsverlag.

Garelli, P. ve M. Leibovici (1993), “Akkadische Schöpfungsmythen” Die Schöpfungsmythen. Ägypter, Sumerer, Hurriter, Hethiter, Kanaaniter und Israeliten (Ed.) M. Eliade, Darmstadt, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, 121-151.

Gelb, I. J., T. Jakobsen, B. Landsberger ve A. L. Oppenheim (1956), Chicago Assyrian Dictionary 6: H, Glückstadt, Augustin.

Gelb, I. J., B. Landsberger ve A. L. Oppenheim (1964), Chicago Assyrian Dictionary 1: A 1, Glückstadt, Augustin.

Gelb, I. J., B. Landsberger, A. L. Oppenheim ve E. Reiner (1965), Chicago Assyrian Dictionary 2: B, Glückstadt, Augustin.

de Genouillac, H. (1936), Les Fouilles de Telloh 2. Époques d'Ur 3e Dynastie et de Larsa Paris, Geuthner.

Ginsberg, H. L. (1973), “Ugaritic Myths and Epics”, Ancient Near Eastern Texts According to the Old Testament I (Ed.) J. B. Pritchard, Princeton, Princeton University Press, 92-132.

Gordon, E. I. (1967), “The Meaning of the Ideogram dKASKAL.KUR='Underground Water Course' and its Significance for Bronze Age Historical Geography”, Journal of Cuneiform Studies, 21: 70-88.

Götze, A. (1973), “A Hittite Myth”, The Ancient Near East I (Ed.) J. B. Pritchard, Princeton, Princeton University Press, 82-91.

Groenewoud, E. M. C. (2001), “Use of Water in Phoenician Sanctuaries” Ancient Near Eastern Studies, 38: 139-159.

Gusmani, M. R. (1969), “Der Lydische Name der Kybele”, Kadmos, 8: 158-161.

Güterbock, H. G. (1960), “An Outline of the Hittite AN.TAH.ŠUM Festival” Journal of Near Eastern Studies, 19: 80-89.

Haas, V. (1994), Geschichte der Hethitischen Religion. Handbuch der Orientalistik.

Der Nahe und Mittlere Osten 15, Leiden, New York, Köln, Brill. Haas, V. (1999), “Neujahrsfest bei den Hethitern”, Reallexikon der Assyriologie, 9:298.

Haas, V. ve G. Wilhelm (1974), Hurritische und luwische Riten aus Kizzuwatna. Hurritologische Studien I. Alter Orient und Altes Testament 3, Neukirchen- Vluyn, Neukirchener Verlag.

Hasluck, F. W. (1929), Christianity and Islam under the Sultans, Oxford, The Clarendon Press.

Haspels, C. H. E. (1971), The Highlands of Phrygia. Sites and Monuments, New Jersey, Princeton University Press.

Hawkins, J. D. (1990), “The new Inscription from the Südburg of Boğazköy- Hattusha”, Archaeologischer Anzeiger, 305-314.

Hawkins, J. D. (1993), “The Historical Significance of the Karahöyük (Elbistan) Stele”, Anatolia and its Neighbours. Studies in Honor of Nimet Özgüç (Ed.)

M. J. Mellink, E. Porada ve T. Özgüç, Ankara, Türk Tarih Kurumu, 273-279.

Hawkins, J. D. (1995), The Hieroglyphic Inscription of the Sacred Pool Complex of Hattusha (Südburg). Studien zu den Boğazköy-Texten, Beiheft 3, Wiesbaden, Harrasowitz.

Hawkins, J. D. (1998), “Home to the Thousand Gods of Hatti”, Capital Cities. Urban Planning and Spiritual Dimensions. Proceedings of the Symposium Held on May 27.-29. 1996,

Jerusalem (Ed.) J. G. Westenholz, Jerusalem, Bible Lands Museum Jerusalem, 65-82.

Heinrich, E. (1982), Die Tempel und Heiligtümer im alten Mesopotamien. Typologie,Morphologie und Geschichte, Denkmäler Antiker Architektur 14, Berlin, Gruyter.

Hermann, W. (1979), “Jahwes Triumph über Mot”, Ugarit Forschungen, 11: 371-377.

Hooke, S. H. (1981), Middle Eastern Mythology. Penguin Books, Reprint, Middlesex,Watson and Viney, 1963.

Houwnik Ten Cate, P. H. J. (1986), “Brief Comments on the Hittite Calendar: The Outline of the AN.TAH.ŠUM Festival”, Kaniššuwar. A Tribute to Hans G.

Güterbock on his Seventy-Fifth Birthday, May 27, 1983 (Ed.) H. A. Hoffner Jr. ve G. M. Beckman, Chicago: The University of Chicago Press, 95-110.

Houwnik Ten Cate, P. H. J. (1988), “Brief Comments on the Hittite Cult Calendar. The Main Recension of the Outline of the nuntarriyašhaš Festival, Especially Days 8-12 and 15'-22'”, Documentum Asiae Minoris Antiquae. Festschrift für Heinrich Otten, zum 75. Geburtstag (Ed.) E. Neu ve C. Rüster, Wiesbaden, Harrasowitz, 167-194.

Klengel, H. (1989), Kulturgeschichte des alten Vorderasien. Veröffentlichungen des Zentralinstituts für Alte Geschichte und Archäologie der Akademie der Wissenschaften 18, Berlin, Akademie Verlag.

al-Khalesi, Y. (1977), "The b t kispim in Mesopotamian Architecture: Studies of Form and Structure", Mesopotamia, 12: 53-81.

Koch, K. (1979), “Zur Entstehung der Ba'al-Verehrung”, Ugarit Forschungen, 11: 465-475.

Köcher, F. (1952), “Ein mittelassyrisches Ritualfragment zum Neujahrsfest”, Zeitschrift der Assyriologie, 50: 192-202.

Kohlmeyer, K. (1983), “Felsbilder der hethitischen Grossreichszeit”, Acta Praehistorica et Archaeologica, 15: 7-154.

Korfmann, M. (1998), “Troia-Ausgrabungen 1997 mit einem topographischen Plan zu 'Troia und Unterstadt'”, Studia Troica, 8: 1-70.

Kramer, S. N. (1973), “Myths and Epics From Mesopotamia”, The Ancient Near East I (Ed.) J. B. Pritchard, Princeton, Princeton University Press, 28-86.

Kühne, C. (1993), “Voropfer im alten Anatolien”, Religionsgeschichtliche Beziehungen zwischen Kleinasien, Nordsyrien und dem Alten Testament. Internationales Symposion, Hamburg 17.-21. März 1990. Orbis Biblicus et Orientalis 129 (Ed.) B. Janowski, K. Koch ve G. Wilhelm, Göttingen, Vandenhoeck and Ruprecht, Universitätsverlag Freiburg, 225-283.

Labat, R. (1963), Manuel d'épigraphie Akkadienne, Paris, Imprimerie Nationale. Macqueen, J. G. (1959), “Hattian Mythology and Hittite Monarchy”, Anatolian Studies, 9: 171-188.

Montet, P. (1975), Das Alte Ägypten von der Vorgeschichte bis zu Alexander D. Gr, Essen, Magnus.

Moortgat, A. (1949), Tammuz. Der Unsterblichkeitsglaube in der altvorderasiatischen Bildkunst, Berlin, Gruyter.

Müller-Karpe, A. (1996), “Kuşaklı: Ausgrabungen in einer Hethitischen Stadt”, Antike Welt, 1996/4: 305-312.

Nakamura, M. (2002), Das hethitische nuntarriyašha-Fest. Uitgaven van het Nederlands Historisch-Archaeologisch Instituut te Istanbul 94, Leiden, Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten.

Neve, P. (1969/1970), “Eine Hethitische Quellgrotte in Boğazköy”, Istanbuler Mitteilungen, 19/20: 97-107.

Neve, P. (1971), Regenkult-Anlagen in Boğazköy-Hattuša. Ein Deutungsversuch, Istanbuler Mitteilungen Beiheft 5, Tübingen, Wasmuth.

Oberhuber, K. (1972), Die Kultur des Alten Orients, Frankfurt/Main, Athenaion.

Oğuz, B. (1980), Türkiye Halkının Kültür Kökenleri. Teknikleri, Müesseseleri, İnanç ve Âdetleri II: Tarım, Hayvancılık, Meteoroloji. Bölüm I: İnançlar, İstanbul, Doğu-Batı Yayınları.

Otten, H. (1976-1980), “KASKAL.KUR”, Reallexikon der Assyriologie, V: 463-464.

Ökse, A. T. (baskıda), “Open-Air Sanctuaries of the Hittites”, Insights into Hittite Historya and Archaeology, Special Issue for Ancient West and East (Ed.) H. Genz ve D. P. Mielke.

Özenir, S. (2001), “Eflatunpınar Hitit Kutsal Anıt-Havuz 1998 Yılı Çalışmaları”, Akten des IV. International Kongresses für Hethitologie. Studien zu den Boğazköy- Texten 45 (Ed.) G. Wilhelm, Wiesbaden, Harrasowitz, 532-540.

Pallis, S. A. (1926), The Babylonian Akîtu Festival. Det Kgl. Danske Videnskabernes Selskab. Historish-filologiske Meddelelser 12.1. Kopenhagen, Hof-Boghandel.

Papke, W. (1989), Die Sterne von Babylon. Die Geheime Botschaft des Gilgamesch-nach 4000 Jahren entschlüsselt, Regensburg, Lübbe.

Pongratz-Leisten, B. (1999), “Neujahr(sfest) nach Akkadischen Quellen”, Reallexikon der Assyriologie, 9: 294-298.

Pope, M. H. ve W. Röllig (1965), “Syrien. Die Mythologie der Ugariter und Phönizier”, Götter und Mythen im Vorderen Orient. Wörterbuch der Mythologie I (Ed.) H. W. Haussig, Stuttgart: Klett, 217-312.

Pope, M. H. ve J. H. Tigay (1971), “A Description of Baal” Ugarit Forschungen, 3: 117-130.

Postgate, J. N. (1974), “The bit akiti in Assyrian Nabu Temples”, Sumer, 30: 51-74.

Raven, M. J. (1982), “Corn Mummies”, Oudheidkundige Mededelingen uit het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden, 63: 7-36.

Robertson, N. (1996), “The Ancient Mother of the Gods. A Missing Chapter in the History of Greek Religion”, Cybele, Attis and Related Cults. Essays in Memory of M. J. Vermaseren. Religions in the Graeco-Roman World 131 (Ed.) E. N. Lane, Leiden, Brill, 239-304.

Sallaberger, W. (1999), “Neujahr(sfest) nach sumerischen Quellen”, Reallexikon der Assyriologie, 9: 291-294.

Schaeffer, C. F. A. (1939), The Cuneiform Texts of Ras Shamra-Ugarit, Schweich Lectures, London, Milford and Oxford University Press.

Schirmer, W. (2002), “Stadt, Palast, Tempel. Charakteristika hethitischer Architektur im 2. und 1. Jahrtausend v. Chr”, Die Hethiter und Ihr Reich. Das Volk der 1000 Götter, Stuttgart, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, 204-217.

Schmöckel, H. (1938), “Dagan”, Reallexikon der Assyriologie, 2: 99-101.

Seeher, J. (2001), “Die Ausgrabungen in Boğazköy-Hattuša 2000”, Archäologischer Anzeiger, 2001: 334-362.

Segal, J. B. (1970), Edessa. 'The Blessed City', Oxford, The Clarendon Press.

Showerman, G. (1969), The Great Mother of the Gods, Chicago, Argonaut. von Soden, W. (1965), Akkadisches Handwörterbuch, 1-3, Wiesbaden, Harrasowitz.

Steiner, G. (1957-1971), “Getreide nach hethitischen Texten”, Reallexikon der Assyriologie, 3: 311-315.

Türk, H. (2002), Nusayrilik (Arap Aleviliği) ve Nusayrilerde Hızır İnancı, Ütopya Yayınları 67. Ankara, Ütopya Yayınevi.

Wegner, I. (1978), “Regenzauber im Hatti-Land”, Ugarit Forschungen, 10: 403-409.

Wiggins, S. A. (2000), “The Weather under Baal: Meteorology in KTU 1.1-6”, Ugarit Forschungen, 33: 577-598.

Wilhelm, G. (1997), Keilschrifttexte aus Gebäude A. Kuşaklı-Sarissa I/1, Rahden/Westfalen, Leidorf.

Yörükân, Y. Z. (1998), Anadolu'da Alevîler ve Tahtacılar, Kültür Bakanlığı Yayınları 2104, Ankara, Türk Tarih Kurumu.

Zimmer, D. H. (1926), “Babylonische Neujahrsfest”, Der Alte Orient, 25/3: 3-28.