Enver Paşa'nın Orta Asya'daki Milli mücadeleye verdiği desteğin Moskova arşivlerinde belgelenmesi

Bu çalışmada Moskova arşivlerindeki belgelere dayanarak Enver Paşa nın Türkistan Milli mücadelesine verdiği desteği ve hizmeti ele alınmıştır. Makalede, Sovyet hükümetinin Enver Paşa ile olan siyasi ilişkisi, tarihi olaylarla bağlantı kurularak anlatılmaktadır. Genç Türkler hareketinin Enver Paşa nın liderliğiyle Türkistanda silahlı mücadele şeklinde kuvvet kazanmasında ve halk arasında milli kurtuluş fikrinin yaygınlaşmasında Enver Paşa nın rolü ortaya konmuştur. Bunlar yapılırken büyük ölçüde arşiv belgelerine dayanılmıştır. Türki Cumhuriyetleri günümüzde birer egemen devlettir. Sovyet iktidarı döneminde siyasi baskı ve takip korkusuyla yayınlanamamış arşiv belgeleri, Türkistan Milli mücadelesiyle ilgili önemli ve ilginç konuları gün yüzüne çıkacaktır. Bu konuları aydınlığa kavuşturmak, günümüzdeki tarihçilerinin önünde duran önemli bir görevdir.

PDF

___

Arşiv Belgeleri

RDSSTA: F.-17, Op.-3, D.-154, L.-3.

RDSSTA: F.-5, Op.-2, D.-315, L.-83.

RDSSTA: F.-85, Op.-23, D.-106, L.-15-16.

RDSSTA: F.-558, Op.-1, D.-2304, L.-1.

RDSSTA: F.-558, Op.-1, D.-2304, L.-1.

RDSSTA: F.-5, Op.-1, D.-2156, L.-106-110.

RDSSTA: F.-588, Op.-1, D.-2280, L.-1-8

RDSSTA: F.-588, Op.-1, D.-2291, L.- 1

RDSSTA: F.-85, Op.-23, D.-46, L.-1-6

RDSSTA: F.-85, Op.-1, D.-2329, L.-1-2.

RDSSTA: F.-17, Op.-85, D.-77, L.-198

RDSSTA: F.-85, Op.-25, D.-70, L.-1-2.

RDSSTA: F.-17, Op.-85, D.-77, L.-198

RDSSTA: F.-17, Op.-112, D.-274, L.-44.

Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Arşivi: F.-85, Op.-25, D.-70, L.- 1-2.

Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Arşivi: F.-60, Op.-1, D.-406, L.-24.

Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Arşivi: F.-85, Op.-25, S.-70, L.-1-2).

Diğer Kaynaklar

Bademci, Ali (1975). 1917-1934 Türkistan Milli İstiklal Hareketi ve Enver Paşa.

İstanbul: Kutluğ Yay.

Baymahanov K. (2004). Enver Paşa Buharada. Kazak Milli Üniversitesinin Haberci Bülteni 4: 35.

Castagne, Joseph (1991). Orta Asya Bozkırlarında Bir Osmanlı Generali Enver Paşa. İstanbul: Orkun Yay.

Galinkov, D. L. (1975). Kruşeniye Antisovetskogo Podpoliya. Moskova. Vdoviçenko D. I. (1997). "Enver Paşa". Voprosı Istorii 8: 48-54.

Yamauchi, Masayuki (1995). Hoşnut Olmamış Adam-Enver Paşa: Türkiyeden Türkistana. İstanbul: Bağlam Yay.