Atatürk Döneminde Kemalist Metinler: A'rafda Bir Kemalizm: Tekin Alp ve Kemalizm
Kemalizm Türk cumhuriyetçiliğinin resmi adıdır ve kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün özel rolüne atıfta bulunur. 1930’lar bu özel rolün ideolojik bir metne dönüştürülmesine tanıklık eder. 1931’de toplanan CHP üçüncü kongresinde kemalizm 6 ok diye bilinen bir ilkeler bütünü halinde açıklanır, bir yıl sonra Kadro dergisi kemalizmi ideolojik bir formata kavuşturmak için yayınlanmaya başlar. Bu kurumsal çabaların yanısıra tek tek yazarların da kemalizmi hem açıklamak hem savunmak için kitapları yayınlanır. Bunlardan biri 1936’da basılan Kemalizm’dir . Bu aynı zamanda Kemalizm başlıklı ilk kitaptır. Yazarı Tekin Alp’dir. Tekin Alp’in ilk ismi Moiz Kohen’dir. Bir Osmanlı Yahudisi olarak 1883’de Serez’de doğan Moiz Kohen, Selanik’de içlerinde Ziya Gökalp’in de bulunduğu ittihatçı çevre ile arkadaşlık kurmuş ve bu ilişki, hayatının sonuna kadar belirleyici olmuştur. Nitekim Moiz Kohen’in Tekin Alp’e dönüşerek Türkleşmesi de bunun bir göstergesidir. Tekin Alp İkinci Meşrutiyet döneminde (1908- 1918) Türkçülüğü entelektüel açıdan desteklemek için faaliyetlerde bulunmuştur. 1923’de Türkiye Cumhuriyetinin ilanıyla başlayan dönemde ise, Tekin Alp kemalisttir. Kemalizm’i yayınlamasını da bu kimliğin bir yansıması saymak gerekir. Kemalizm (İstanbul: Cumhuriyet matbaası,1936) bir çok bakımdan önemlidir. İlkin konjonktürel değeri; dönemin havasını yansıtan, kemalizme ilişkin tartışmaları aktaran yönü önemlidir. Milliyetçilik, liberalizm ve laiklik etrafında T.Alp’in yürüttüğü tartışmalar da kemalizmin ideolojik açılımlarını izlemeyi mümkün kılmaktadır.
Anahtar Kelimeler:
Türkiye
Kemalist Texts in the Period of Atatürk: A Kemalizm at Purgatory: Tekin Alp and Kemalizm
Abstract: Kemalizm is the formal name of Turkish rebuplicanism which attributes a special role to its founder, Mustafa Kemal. 1930’s witnesses transformation of this special role into an ideological text. At the third congress of CHP assembled in 1931 Kemalizm was revealed as a sum of principles known as the six arrows. One year later Kadro started being published in order to give an ideological form to Kemalizm. In addition to these institutional efforts for the purpose of explanation and defence of Kemalizm some other books were written and published by various writers. “Kemalizm” was one of those books distinguished from the others by being the first one published under this title . It was written by Tekin Alp. He was born in Serez at 1883 as a Ottoman Jew and named as Moiz Kohen. Later in his life, he made friends among the circles of CUP (Committee of Union and Progress) including Ziya Gökalp. This relationship influenced all his life. Likewise the Turkification of Moiz Kohen by transforming into Tekin Alp was precedent of this influence. In the second constitutional monarchy period (1908-1918)Tekin Alp supported Turkism intellectually. But in the period starting with the proclamation of Republic he assumed a kemalist identity. Publication of “Kemalizm” should be considered as a reflection of this identity. “Kemalizm” (İstanbul 1936) is an important book from different points. Firstly it has a conjectural value; secondly it reflects the atmosphere of its era; and finally it quotes the discussions about Kemalism. Besides, the arguments Tekin Alp put forward about nationalism, liberalism and secularism make it possible to for us comment on Kemalist ideology of the time.
Keywords:
Turkey,
___
AKÇURAOĞLU, Yusuf, (1992), ‘Asri Türk Devleti ve Münevverlere Düşen Vazife’, Atatürk Devri Fikir Hayatı I, Ankara :Kültür Bakanlığı yay.ALANGU,Tahir (1968), Ömer Seyfettin, Ülkücü Bir Yazarın Romanı, İstanbul: May yay.
ARAI, Masami ,(1994), Jön Türk Dönemi Türk Milliyetçiliği, çev. T. Demirel, İstanbul:İletişim yay.
ATAÇ, Nurullah, (1968), ‘Devrim’, Sözden Söze, Ararken, İstanbul:Varlık yay.
ATAY, Falih Rıfkı, (1963), Çöküş Yılları, İstanbul:Dünya yay.
ATAY,Falih Rıfkı, (1965), Çankaya, İstanbul:Doğan Kardeş Mat.
BALİ, Rıfat N. (1999), Bir Türkleştirme Serüveni (1923-1945), İstanbul, İletişim yay.
BEHMOARAS, Liz, (2005), Bir Kimlik Arayışının Hikayesi,İstanbul:Remzi Kitabevi
BERMAN, Marshall (1994) Katı olan Her Şey Buharlaşıyor, çev.Ümit Altuğ,Bülent Peker, İstanbul:İletişim yay.
BİRİNCİ,Ali (2001), ‘Müstear Çıkmazında Bir Kitap ‘,Tarih Yolunda, İstanbul:2001.
CHP 5. Büyük Kurultay Zabıtları (1939), Ankara:Ulus Basımevi.
DURU, Kazım Nami (1957), İttihat ve Terakki Hatıralarım, İstanbul: Sucuoğlu matbaası
EYGİ, M.Şevket (2000), Yahudi Türkler yahut Sabetaycılar, İstanbul:İzvi yay. 4. baskı.
GENÇ KALEMLER DERGİS (1999), haz.İsmail Parlatır, Nurullah Çetin, Ankara:TDK yay.
GALANTİ, Avram (1953), Türk Harsı ve Türk Yahudisi, İstanbul:Fakülteler matbaası.
İLKİN, Selim; TEKELİ, İlhan (1980), ‘İttihat ve Terakki Hareketinin Oluşumunda Selanik’in Toplumsal Yapısının Belirleyiciliği’,Türkiye’nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi (1071-1920), Ankara, Meteksan Limited şirketi.
İNAN,A .Afet (1991), M.Kemal Atatürk’den Yazdıklarım,İstanbul: 1000 Temel Eser
ÖMER Seyfettin (1330), ‘Türkçe’ye Karşı Enderun’ca’,Türk Sözü, Sayı 4 (1 Mayıs ),25-27.
LANDAU. J. M (1996), Tekinalp; Bir Türk yurtseveri (1883-1961), İstan- bul:İletişim yay.
SAFA, Peyami (1938), Türk İnkılabına Bakışlar, İstanbul,Kanaat Kitabevi
SERTEL, Sabiha (1966), Roman Gibi 1919-1950, İstanbul:Ant yay.
SERTEL, Zekeriya (1977), Hatırladıklarım, İstanbul.
TACHAU, Frank (1963), ‘The Search For National Identity Among the Turks,’ Die Welt des Islam,VIII-3, s.165-176.
ALP, Tekin (1936), Kemalizm, İstanbul: Cumhuriyet matbaası.
ALP, Tekin (1944), Türk Ruhu, İstanbul:Remzi Kitabevi.
ALP, Tekin (1998), Kemalizm,İkinci baskı,İstanbul:Toplumsal Dönüşüm yay.
ALP, Tekin (2001), Türkleştirme,çev. Ö.Ozankaya,Ankara:Kültür Bakanlığı yay.
TOPRAK, Zafer (1982), Türkiye’de Milli İktisat (1908-1918), Ankara:Yurt yay.
TUNAYA,T.Zafer (1989), Türkiye’de Siyasal Partiler, İttihat ve Terakki, III, İstanbul:Hürriyet Vakfı yay.
ÜSTEL, Füsun (2004), ‘Makbul Vatandaş’ın Peşinde,İkinci Meşrutiyet’ten Bugüne Vatandaşlık Eğitimi, İstanbul:İletişim yay.
VEINSTEIN, Gilles (1999), Selanik 1850-1918, çev.Cüneyt Akalın, İstanbul,İletişim yay.
YÖNTEM, Ali Canip (1962), ‘Genç Kalemlerin Yeni Dil Davası’, Yakın Tarihimiz I, sayı:12 (17 Mayıs), s.371-373.
- ISSN: 1301-0549
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 1996
- Yayıncı: Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı