Ahmed Adnan Saygun'un Çoksesli Müzikte/Türk Çoksesli Müziği'nde Ulusalcılığa İlişkin Kodları?*

Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş sistemi, Ziya Gökalp ve Atatürk'ün düşünceleri çerçevesinde, ulus-devlet temeline bağlı ulusalcı bir modernleşmeden oluşmuş, bu sistem Türkiye'deki kültürel ve müziksel yaratımı etkilemiş ve böylece, besteciler ulusal müzik malzemeleri ile uluslararası çoksesli müzik tekniklerini birleştirilerek devlet sistemine uygun bir ulusalcı çoksesli müzik yaratmışlardır. Türk çağdaş müziği olarak da anılan bu yeni müziğin ilk kuşak bestecilerinden biri de Ahmed Adnan Saygun'dur. O, müzik eserlerinin yanında, söylemleriyle de müzikte ulusalcılığı vurgulamış ve diğer bestecilerin içinde öne çıkmıştır. Bugüne kadar Saygun ve eserleri hakkında araştırmalar olmasına rağmen, onun ulusalcılık yaklaşımları hakkında doğrudan herhangi bir araştırmaya rastlanmamıştır. Bu çalışmada, Saygun'un çoksesli müzikte/Türk çoksesli müziği'nde ulusalcılığa ilişkin kodları etnomüzikoloji disiplini ve nitel araştırma modelinde literatür ve içerik analizi teknikleriyle araştırılmış, sonuç olarak ortaya çıkan on iki kod Saygun'un görüşleriyle tanımlanarak, yorumlanmıştır

Ahmed Adnan Saygun's Codes Relating to Nationalism in Polyphonic Music/Turkish Polyphonic Music?

The Republic of Turkey was founded on a nation-state basis as a nationalist modernism within the framework of Ziya Gokalp and Ataturk's ideas. This understanding influenced cultural and musical creation in Turkey. The composers combined the materials of national music with international polyphonic music techniques, and they created a nationalist polyphonic music as a new kind of music in accordance with the state system. Ahmed Adnan Saygun is one of the first- generation composers of this new kind called Turkish contemporary music. He emphasized nationalism in music with his musical works as well as his ideas, and came to the fore among other composers. Although a considerable amount of research has been done on Saygun and his works hitherto, there is yet no direct study on his nationalist ideas. This study investigates Saygun's codes relating to nationalism in polyphonic music/Turkish polyphonic music within the framework of the discipline of ethnomusicology and the qualitative research model involving document and content analysis techniques. The twelve codes, which have been identified as a result of this study, are defined and interpreted in the light of Saygun's ideas.

PDF

___

Akdil, Sayram (1987). "Besteci Ahmed Adnan Saygun". Ahmed Adnan Saygun Semineri Bildirileri. İzmir: Filarmoni Derneği Yay. 25-27.

Anderson, Benedict (2007). Hayali Cemaatler. Milliyetçiliğin Yayılması ve Kökenle- ri. Çev. İskender Savaşır. İstanbul: Metis Yay.

Aracı, Emre (2007). Ahmed Adnan Saygun Doğu-Batı Arası Müzik Köprüsü. İstan- bul: Yapı Kredi Yay.

Aydın, Yılmaz (2003). Türk Beşleri. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yay.

Aydın, Yiğit (2000). Repercussions of Nationalist Thought on Music during the Early Rebuclican Period in Turkey. Master Thesis. Ankara: The Middle East Tecnical University.

_____, (2004). "Ahmed Adnan Saygun'un Yaşamöyküsü İle Besteci ve Müzikolog Kimlikleri". Biyografya 5 / Ahmed Adnan Saygun. Yayın Yönetmeni: Ayşe- gül Yaraman. İstanbul: Bağlam Yay. 21-67.

Bek, Güler (2008). "Çagdas Türk Sanatında "Ulusallık / Evrensellik" Sorunsalı ve Bazı Temel Yaklaşımlar". SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Der- gisi 17: 117-130.

Bohlman, Philip V. (2004). The Music of European Nationalism: Cultural Identity and Modern History. Ed. Michael Bakan. California: ABC-CLIO, Inc.

Calhoun, Craig (1987). Nationalism. Minneapolis: University of Minnesota Press.

Chatterjee, Partha (1996). Milliyetçi Düşünce ve Sömürge Dünyası. Çev. Sami Oğuz. İstanbul: İletişim Yay.

Çolak, Yılmaz (2003). "Nationalism and the State in Turkey: Drawing the Boun- daries of 'Turkish Culture' in the 1930s". Studies in Ethnicity and Nationa- lism 3 (1): 1-19.

Değirmenci, Koray (2006). "On the Pursuit of a Nation: The Construction of Folk and Folk Music in the Founding Decades of the Turkish Republic". International Review of the Aesthetics and Sociology of Music 37 (1): 47-65.

Efe, Suat (1979). "A. Adnan Saygun`un Kişiliği ve Sanat Anlayışı". Varlık 858: 14-15.

Ercan, Recep (2001). "Türkiye'de Ulusal Kültür Tartışmaları Bağlamında Çağdaş Uygarlık Sorunu". C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi 25 (1): 113-132.

Finkelstein, Sidney (1995). Besteci ve Ulus (Müzikte Halk Mirası). Çev. Halim Spatar. İstanbul: Pencere Yay.

Guibernau, Montserrat (1997). 20. Yüzyılda Ulusal Devlet ve Milliyetçilikler. Çev. Neşe Nur Domaniç. İstanbul: Sarmal Yay.

Gökalp, Ziya (1972). Türkçülüğün Esasları. Haz. Mehmet Kaplan. İstanbul: Kültür Yay.

_____, (2006). Türkçülüğün Esasları. Ankara: Elips Kitap.

Güler, Ali (2007). "Bir Çağdaşlaşma Modeli Olarak Atatürkçülük". http://turkoloji.cu.edu.tr/ATATURK/arastirmalar/guler_01.pdf, Erişim Tarihi: 21.10.2009.

Hançerlioğlu, Orhan (1979). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.

Hülür, Himmet ve Gürsoy Akça (2007). "İmparatorluktan Cumhuriyete SiyasalBütün- lük ve Ulusalcılık Söylemi". S.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi 22: 311-335.

İçli, Gönül (2002). "Türk Modernleşme Sürecinin Günümüzdeki Yönelimi". C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi 26 (2): 245-254.

İlhan, Serap (1987). "Ahmed Adnan Saygun ve Türkçe Musiki Terimleri". Ahmed Adnan Saygun Semineri Bildirileri. Yay. Haz. M. Tuğrul Göğüş. İzmir: Fi- larmoni Derneği Yay. 44-45.

Jdanov, Andrei A. (1996). Edebiyat, Müzik ve Felsefe Üzerine. Çev. F. Berktay. İstanbul: Kaynak Yay.

Kaygısız, Mehmet (1999). Müzik Tarihi, Başlangıcından Bugüne Müziğin Evrimi. İstanbul: Kaynak Yay.

Kaynar, Reşat (1986). "Atatürk'ün Kültür ve Eğitim Anlayışı". Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 6 (II): 579-583.

Keyder, Çağlar (1999). "Türkiye'de Modernleşmenin Doğrultusu". Türkiye'de Modernleşme ve Ulusal Kimlik. Ed: Sibel Bozdoğan ve Reşat Kasaba. İstan- bul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Kütahyalı, Önder (1991). "Saygun`u Anlamak". Orkestra 211: 2-6.

Oran, Baskın (1997). Az Gelişmiş Ülke Milliyetçiliği. Kara Afrika Modeli. Ankara: Bilgi Yay.

Refiğ, Gülper (1997). Atatürk ve Adnan Saygun, Özsoy Operası. İstanbul: Boyut Yay.

Say, Ahmet (2005). Müzik Ansiklopedisi. C. 2. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yay. 146-149, 489.

_____, (2006). Müzik Tarihi. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yay.

Saydam, Ergican (1973). "Adnan Saygunla Konuşma". Filarmoni 9 (86): 2-9.

Saygun, Ahmed Adnan (1936). Türk Halk Musıkîsinde Pentatonism. İstanbul: Nümune Matbaası.

_____, (1945). Yalan-Sanat Konuşmaları. Ankara: Doğuş Matbaası.

_____, (1948). "Yeni Türk Musikisi". Eser 2: 48.

_____, (1985a). "Atatürk`ün Sanat ve Müzik Anlayışı ve Günümüzdeki Tefsiri". Orkestra 143: 27-41.

_____, (1985b). "Gelenek, Milliyet ve Musiki". Orkestra 145: 2-10.

_____, (1987). Atatürk ve Musıki (O'nunla Birlikte O'ndan Sonra). Ankara: Sev- da Cenap And Müzik Vakfı Yay.

Selanik, Cavidan (1996). Müzik Sanatının Tarihsel Serüveni. Ankara: Doruk Yay.

Smith, D. Anthony (1998). Nationalism and Modernism. London and Newyork: Routledge.

Tagg, Philip (2000). "Musicology and the semiotics of popular music". http://tagg.org/articles/xpdfs/semiota.pdf, Erişim Tarihi: 30.04.2010.

TBMM Arşivi, TBMM Zabıt Ceridesi (Cilt: 6, 10, 25, 28). http://www.tbmm. gov.tr /tarihce/ ataturk_ konusma/ataturk.htm, Erişim Tarihi: 07.11.2008.

Ulu, Esin (17 Kasım 2004). "Saygun ve Müzik Politikası". (Konferans Metni). Osmanlı Bankası Araştırma Merkezi Etkinlikleri (Müzik ve Politika Sohbet- leri). http://www.obarsiv.com/guncel_vct_0405_esinulu.html, Erişim Ta- rihi: 11.01.2009

Woodard, Kathryn (1999). Creating a National Music in Turkey: The Solo Piano Works of Ahmed Adnan Saygun. Doctoral Thesis. USA: University of Cincinnati.

Yıldırım, Ali ve Hasan Şimşek (2004). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemle- ri. Ankara: Seçkin Yay.

Yöre, Seyit (2005). Alnar'ın Piyano Yapıtlarında Melodik Çizgiye İlişkin Makam Kategorizasyonu. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.

_____, (2010). Ahmed Adnan Saygun'un Çoksesli Müzikte/Türk Çoksesli Müzi- ği'nde Ulusalcılık Görüş ve Yönlerinin Değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.