Abdi'nin Bilinmeyen Bir Mesnevisi: Heft Peyker Tercümesi

XVI. yy. şairlerinden Abdî’nin daha önce yapılan araştırmalarla Niyâz-nâme-i Sa’d ü Hümâ (y. 1545), Cemşîd ü Hurşîd (y. 1558) ve Nüzhet-nâme (Gül ü Nevrûz, y. 1577) adlı mesnevîleri edebiyat dünyasına tanıtılmıştır. Bu yazıda Abdî’ye ait olan, fakat günümüze kadar bilinmeyen dördüncü bir mesnevîsi tanıtılmaktadır. Eser, Nizâmî’nin Hamse’sini oluşturan mesnevîlerden biri olan Heft Peyker’in Türkçe tercümesidir. Bu eserden hiçbir kaynakta bahsedilmemektedir. Lâmi’î’nin Heft Peyker tercümesini araştırırken rastladığımız Abdî’nin bu Heft Peyker’inin bugün tespit edilen tek yazma nüshası, İrlanda Dublin Chester Beatty Kütüphanesi’nde bulunmaktadır. Ancak söz konusu nüsha, kaynaklarda Lâmi’î’nin Heft Peyker’inin nüshası olarak tanıtılmaktadır. Metindeki mahlas beyitlerinden, eserin yazılış tarihinden, II. Selim’e sunulmuş olmasından ve şairin diğer eserlerine benzerlik göstermesinden bu mesnevînin XVI. yy. şairlerinden Abdî’ye ait olduğu anlaşılmaktadır.

An Unknown Work of Abdi the Translation of Heft Peyker

The poet with pseudonim Abdî, who was living in 16 th century, had written three poems, namely: Niyâz-nâme-i Sa’d ü Hümâ (1545), Cemşîd ü Hurşîd (1558) and Nüzhet-nâme (1577), which were introdused in some earlier researches. In this paper the fourth unknown mesnevi (poem) of Abdî is introdused. This work of Abdî actually is a Turkish translation of mesnevî Heft Peyker- the forth of the five mesnevies from Hamse by Nizamî. This Heft Peyker by Abdî has not been mentioned in any work up to now. While researching the Lâmi’i’s Heft Peyker we came accross to this work. The only one known manuscript of this mesnevî today is in Dublin Chester Beatty Library: CBL T.505. But this manuscript is known as the one survaving copy of Lâmi’i Chelebi’s translation of Heft Peyker. As it is clear from the manuscript, from verses with autor pseudonim, language and style, this work belongs to Abdî, other than Lâmi’î.

PDF

___

AKALIN, Nazir (1998), “Nizamî-i Gencevî’nin Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri” , Bilig, Sayı: 7, s. 67-91.

ATEŞ, Ahmet (1944), “Behrâm-ı Gûr”, İA, c. II, İst., s. 453-454.

AYAN, Gönül (1994), “Lâmi’î Çelebî’nin Hayatı, Edebî Kişiliği ve Eserleri”, SÜ Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 1, Kasım, Konya, s. 43-66.

ERGÜN, Sadettin Nüzhet (1960) Türk Şairleri, c. 1, s. 189 vd.

İLAYDIN, Hikmet T. (1935), “Behrâm-ı Gûr Menkabeleri. Mir Ali Şîr Nevâyî ile Hatifî’nin Eserleri Arasında Müşterek Bazı Hususiyetler Hakkında”, Türkiyat Mecmuası, c.V, s. 275-290.

İNCE, Adnan ( 1986), “XVI. yy. Şairlerinden Abdî ve Eserleri”, TD Dergisi, Sayı: 410/Şubat, s. 186-192.

İNCE, Adnan (1987), “Abdî’nin Niyâz-nâme-i Sa‘d ü Hümâ’sı”, FÜ Dergisi (Sosyal Bilimler), I (2), s. 155-206.

İNCE, Adnan (1989), “Cemşîd ü Hurşîd Mesnevîleri”, FÜ Dergisi (Sosyal Bilimler), 3 (2), s. 109-139.

KAHRAMAN, Bahaettin (1994-95), “Heft Peyker Çevirileri ve A. Nevayî’nin Seb’a-i Seyyâre’si”, SÜ Fen-Ed. Fak. Derg., Sayı: 9-10, s. 345-366.

KARAHAN, Abdülkadir (1972), “Lâmi’î” maddesi, İslam Ansiklopedisi, c.7, İst., s. 12.

KOCATÜK, Vasfi Mahir (1970), Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara, s. 362-363.

KULOĞLU, Nazan (1989), Abdî Cemşîd ü Hurşîd, İnceleme-Metin, FÜ y.l.t., Elazığ.

KUT, Günay (1972 ), “Aşkî ve Heft Peyker Çevirisi”, TDAY-Belleten, s. 127-157.

KUT, Günay (1976), “Lâmi’î Chelebi and His Works”, Journal of Near Eastern Studies, 35, Chicago, s. 73-93.

LEVEND, A. S.( 1964), Ali Şîr Nevaî, (cilt I) Hayatı-Sanatı-Kişiliği, (cilt III) Hamse (1967), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.

LEVEND, A. S.( 1984), Türk Edebiyatı Tarihi Giriş, Ankara.

MİNORSKY, Vladimir (1958), The Chester Beatty Library: A Catalogue of the Turkish Manuscripts and Miniatures, Dublin.

MUİN, Muhammed (1338/1919), Tahlil-i Heft Peyker, Neşriyat-ı Tehran, c. I, Tehran.

PALA, İskender (1999), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara.

TEZCAN, Nuran, “Bursalı Lâmi’i Çelebi”, Türkoloji Dergisi, c. VIII, 1979, s.305-343.

TUMAN, Nail (1961), İstanbul Kütüphaneleri Türkçe Hamseler Katalogu, İstanbul.

ÜNVER, İsmail (1986), “Ahmed-i Rıdvân”, Belleten, c. L, Sayı: 196 (Nisan 1986), s. 73-125, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.

YILDIZ, Mesut (1992), Nizamî-i Gencevî Heft Peyker Mesnevîsi ve Türkçe Çevirisi, AÜ y.l.t.