Cumhuriyet Halk Partisi ve Alman Sosyal Demokrat Partisi’ne Yön Veren Parti Programlarının Karşılaştırmalı Analizi

Geçtiğimiz yüzyıl sosyal demokraside sürekli ve hızlı değişimlerin ya- şandığı bir dönem olmuştur. Bu değişimin en bariz örneklerinden biri Almanya Sosyal Demokrat Partisi (SPD) içerisinde yaşanmış ve bu dönüşümden kısmi olarak Türkiye’de Cumhuriyet Halk Partisi de (CHP) etkilenmiştir. Bu değişimin en can alıcı evrelerinden biri 1950’lerin son yıllarında meydana gelmiştir. SPD 1959 yılında Godesberg programını kabul ederek işçi sınıfına dayanan bir parti olmaktan çıkıp halk partisi olma yoluna girmekteydi. CHP ise yayınladığı İlk Hedefler Beyannamesi ile sosyal haklar yanında siyasi sistemde köklü değişimler talep etmekteydi. Altmışlı yıllarla beraber SPD halkın diğer tabakalarıyla bütünleşip iktidarı eline almaya başlar. Aynı dönemde CHP Ortanın Solu politikasını uygulamaya koyarak işçi sınıfını kabul eden ona dokunmaya çalışan bir parti olma gayretindedir. 1980 darbesinden sonra kapatılan CHP 1993’te yeniden kurulduğunda parti programının merkezine insan öğesini ve sivil toplum anlayışını koyuyordu. Bu anlayış değişikliği SPD’nin 1989 Berlin programındaki sosyal demokrat öğelerle de uyum içindedir. 1990-2013 yılları arasında SPD ekonomik alanda daha liberal bir tutum sergileyerek küreselleşme ve kapitalizm olgusunu kabul edip onu ehlileştirmenin yollarını aramaya başladı. CHP bu yönelişin içinde yer almakla beraber 2008 yılında kabul ettiği parti programıyla refah devletini ve sosyal hakları da ön plana çıkarmaktadır. Bu çalışmada yukarıda kısaca özetlenen iki partinin altmışların başından günümüze geçirdikleri değişimler parti programları temelinde incelenmektedir. Bu inceleme yapılırken CHP’nin parti programları ve seçim bildirileri SPD’nin programları bağlamında analiz edilmektedir.

A comparative analysis of the leading party programs of Social Democratic Party of Germany and Republican People’s Party of Turkey

The past century had been an era of continuous and rapid changes in social democracy in the World. One of the most obvious example of those changes happened in Social Democratic Party of Germany (SPD) and this transformation had influence, at least partially, on Republican People’s Party in Turkey (CHP) also. One of the most crucial stages of this change had occurred in the last years of the 1950s. SPD ceased being a party of the working class only and was entering on the way to be a people’s party by accepting the Godesberg-Program in 1959. During that time CHP published Declaration of First Objectives and was demanding social rights beside drastic changes in the political system. In the sixties SPD included the other classes of society and began to take the reins of the government. In the same period CHP was putting into practice the Centre-left politics, so it accepted the working class and tried to be a party that attracted them to it. CHP which was closed after the coup of the 1980 re-established in 1993 and taking human factor and civil society in the center of its party politics. This change of mentality was in compliance with SPD’s social democratic codes from 1989 BerlinProgram. SPD exhibited more liberal attitude in the economic field and began to look for ways to tame the globalization and capitalism between 1990 and 2013. Although the CHP takes places within this tendency, it has emphasized the welfare state and the social rights in the party program since 2008. This study analyzes the changes of both partys on the basis of their party programs from sixties to the present. In this study, the party programs and the election declarations of CHP are analyzed in the context of the SPD programs.