Kübra Damla EKENCİ, Perim F. TÜRKER, Aydan ERCAN

Hemodiyaliz Hastalarının Demografik Özelliklerine Göre Beslenme Durumlarının Değerlendirilmesi

Amaç: Bu çalışmanın amacı, hemodiyaliz hastalarının beslenme alışkanlıklarının belirlenmesi ve sosyo-demografik özellikleri ile beslenme durumları arasındaki ilişkinin irdelenmesidir. Bireyler ve Yöntem: Çalışma 23-85 yaş arasında 128 (71 kadın, %55.5) hemodiyaliz hastası üzerinde yürütülmüştür. Hastaların demografik özellikleri ve beslenme alışkanlıkları anketle belirlenmiştir. Antropometrik ölçümleri araştırmacı tarafından alınmış ve biyokimyasal parametreler hasta dosyasından elde edilmiştir. Subjektif Global Değerlendirme (SGD), Nutrisyonel Risk Taraması-2002 (NRS-2002) ve Malnütrisyon Inflamasyon Skoru (MİS) kullanılarak malnütrisyon durumu saptanmıştır. Bulgular: SGD’ye göre hastaların %8.6’sı ağır, %15.6’sı ise hafif-orta derecede malnütrisyonlu iken, NRS-2002’ye göre hastaların %21.9’unun beslenme riskine sahip olduğu belirlenmiştir. Malnütrisyon inflamasyon skoruna göre (MİS) kadın ve erkek hastaların MİS ortanca değeri sırasıyla 6 ve 5 puan olarak bulunmuştur (p>0.05). NRS-2002’ye göre malnütrisyon riski olan hastaların %64.2’si ilkokul ve altı eğitim düzeyine sahiptir. SGD’ye göre ise hafif-orta derece malnütrisyonlu olan hastaların %50’sinin ilkokul ve altı eğitim düzeyine sahip olduğu, ağır derece malnütrisyonlu olan hastaların %45.5’inin okur yazar olmadığı, %36.4’ünün ilkokul mezunu olduğu saptanmıştır. Hastaların eğitim düzeylerine göre malnütrisyon durumunun istatistiksel olarak farklı olduğu bulunmuştur (p0.05). Sonuç: Hemodiyaliz hastalarının büyük bir çoğunluğunun eğitim ve gelir düzeyi düşüktür. Eğitim düzeyi düşük hastalarda malnütrisyon riski ve varlığı daha yüksektir. Hastalarda malnütrisyon riskinin belirlenmesinde ve yapılacak beslenme müdahalelerinde hastaların sosyo-demografik özelliklerinin de dikkate alınmasının gerekli olduğu düşünülmektedir.

Evaluation of Nutritional Status of Hemodialysis Patients According to Demographic Characteristics

Aim: To determine the nutritional habits in patients receiving hemodialysis treatment. and to evaluate the relationship between demographic characteristics and nutritional status. Subjects and Methods: The study was conducted on 128 hemodialysis patients (71 female, 55.5%) aged between 23-85 years. Demographic characteristics and nutritional habits were determined with a questionnaire. Anthropometric measurements were evaluated and biochemical parameters were recorded from patient’s files. Subjective Global Assesment (SGA), Nutrition Risk Screening (NRS-2002) and Malnutrition Inflammation Score (MIS) tests were performed to evaluate malnutrition status of the patients. Results: According to SGA, 8.6% of the patients had severe and 15.6% had mild to moderate malnutrition, while 21.9% of patients had risk of malnutrition detected by NRS-2002. Median MIS values of female and male patients were 6 and 5 points, respectively (p>0.05). From patients who were at risk of malnutrition according to NRS-2002, 64.2% had an education level of primary school. Half of the patients who were mildly or moderately malnourished according to SGD also had an education level of primary school, while 45.5% and 36.4% of severly malnourished patients were found to be illiterate and primary school graduates, respectively. There was a significant difference in malnutrition status of patients according to education level (p0.05). Conclusion: The vast majority of hemodialysis patients have low education and income level. The risk and presence of malnutrition is higher among patients with low educational level. It is necessary to consider socio-demographic characteristics of patients during evaluation of malnutrition risk, as well as implementation of nutritional interventions.

PDF

___

1. T.C Sağlık Bakanlığı Türkiye Böbrek Hastalıkları Önleme ve Kontrol programı 2014-2017. Yayın No: 946. Erişim: https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/Yayin/503 Erişim tarihi: 10 Ekim 2019.
2. Centers for Disease Control and Prevention. Chronic Kidney Disease Surveillance System—United States. Available at: https://nccd.cdc.gov/CKD/ Accessed October 12, 2019.
3. Süleymanlar G, Utaş C, Arinsoy T, Ateş K, Altun B, Altiparmak MR, et al. A population-based survey of Chronic Renal Disease in Turkey—the CREDIT study. Nephrol Dial Transplant. 2010;26(6):1862-71.
4. Initiative KDOQ. Kidney disease outcomes quality initiative (K/DOQI) clinical practice guidelines for chronic kidney disease: evaluation, classification, and stratification. Am J Kidney Dis. 2002;39(2 Suppl 1):S1- S266.
5. Baysal A, Aksoy M, Besler H, Bozkurt N, Keçecioğlu S, Merdol T, et al. Diyet El Kitabı. 5. baskı. Ankara: Hatipoğlu Yayınevi. 2008. s67-143.
6. Süleymanlar G, Ateş K, Seyahi N. Türkiye’de Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon 2017. T.C Sağlık Bakanlığı ve Türk Nefroloji Derneği Ortak Raporu. İstanbul: Türk Nefroloji Derneği; 2018.
7. Fouque D, Kalantar-Zadeh K, Kopple J, Cano N, Chauveau P, Cuppari L, et al. A proposed nomenclature and diagnostic criteria for protein–energy wasting in acute and chronic kidney disease. Kidney Int. 2008;73(4):391- 8.
8. Ikizler TA, Cano NJ, Franch H, Fouque D, Himmelfarb J, Kalantar-Zadeh K, et al. Prevention and treatment of protein energy wasting in chronic kidney disease patients: a consensus statement by the International Society of Renal Nutrition and Metabolism. Kidney Int.2013;84(6):1096-107.
9. Kovesdy CP. Malnutrition in dialysis patients—the need for intervention despite uncertain benefits. Semin Dial. 2016;29(1):28-34.
10. Rocco MV, Paranandi L, Burrowes JD, Cockram DB, Dwyer JT, Kusek JW, et al. Nutritional status in the HEMO study cohort at baseline. Am J Kidney Dis. 2002;39(2):245-56.
11. Ekramzadeh M, Mazloom Z, Jafari P, Ayatollahi M, Sagheb MM. Major barriers responsible for malnutrition in hemodialysis patients: challenges to optimal nutrition. Nephrourol Mon. 2014;6(6):e23158.
12. Freitas AT, Vaz IM, Ferraz SF, Peixoto MD, Campos MI. Prevalence of malnutrition and associated factors in hemodialysis patients. Rev Nutr. 2014;27(3):357-66.
13. Agboton B, Agueh V, Vigan J, Sourou B, Ahoui S. Assessing the nutritional status of hemodialysis patients in a sub-saharan country. J Kidney. 2017;3(2).
14. Ward FL, O’Kelly P, Donohue F, O’Haiseadha C, Haase T, Pratschke J, et al. The influence of socioeconomic status on patient survival on chronic dialysis. Hemodial Int. 2015;19(4):601-8.
15. Kimmel PL, Fwu CW, Eggers PW. Segregation, income disparities, and survival in hemodialysis patients. J Am Soc Nephrol. 2013;24(2):293-301.
16. Santoro D, Ingegnieri MT, Vita G, Lucisano S, Zuppardo C, Canale V, et al. Socio-economic factors, food habits and phosphorus levels in patients on hemodialysis. Nephrourol Mon. 2015;7(4):e27114.
17. Kumar VA, Tilluckdharry N, Xue H, Sidell MA. Serum phosphorus levels, race, and socioeconomic status in incident hemodialysis patients. J Ren Nutr. 2016;26(1):10- 7.
18. Levy J, Morgan J, Brown E. Oxford diyaliz el kitabı Ankara, Nobel Tıp Kitabevleri; 2002. s598.
19. Gibson R. Food consumption of individual. Principles of nutritional assessment. 2nd ed. USA: Oxford University Press 2005. 908 p.
20. Diet W. Nutrition and the prevention of chronic diseases. Report of a joint WHO/FAO expert consultation. WHO Technical report series. 2003;916:34-8.
21. Fouque D, Vennegoor M, Ter Wee P, Wanner C, Basci A, Canaud B, et al. Raymond Vanholder EBPG Guideline on Nutrition Nephrol Dial Transplant. 2007;22(Suppl 2):ii45–ii87.
22. Kalantar-Zadeh K, Kopple JD, Block G, Humphreys MH. A malnutrition-inflammation score is correlated with morbidity and mortality in maintenance hemodialysis patients. Am J Kidney Dis. 2001;38(6):1251-63.
23. Rakıcıoğlu N, Tek Acar N, Ayaz A, Pekcan G. Yemek ve Besin Fotoğraf Kataloğu-Ölçü ve Miktarlar. Ata Ofset Matbaacılık, Ankara, 2009.
24. Beslenme Bilgi Sistemi- BeBiS, Versiyon 8.1; 2012, İstanbul.
25. Kopple J, Wolfson M, Chertow G. K/DOQI nutrition in chronic renal failure. Am J Kidney Dis. 2000;35(6 Suppl 2):1-140.
26. Steiber AL, Kalantar-Zadeh K, Secker D, McCarthy M, Sehgal A, McCann L. Subjective Global Assessment in chronic kidney disease: a review. J Renal Nutr. 2004;14(4):191-200.
27. Kondrup J, Allison SP, Elia M, Vellas B, Plauth M. ESPEN guidelines for nutrition screening 2002. Clin Nutr. 2003;22(4):415-21.
28. Corporation IBM. IBM SPSS statistics for windows, Version 21.0. IBM Corp Armonk; 2012.
29. Elmas A, Saral EE, Tuğrul A, Şengül E, Bünül F. Hemodializ hastalarında beslenme bilgi düzeyi ile klinik ve laboratuar bulguları arasındaki ilişki. Kocaeli Tıp Dergisi. 2012;1(3):23-6.
30. Çavuş Ö. Hemodiyaliz hastalarının tedaviye ve diyete uyumları ile yaşam kalitesi düzeylerinin değerlendirilmesi Türk Böbrek Vakfı Merkezi Örneği. [Bilim Uzmanlığı Tezi]. Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Tekirdağ; 2016.
31. Karahan-Yılmaz S. Hemodiyalize giren hastalarda beslenme durumu ile kas gücü arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. [Bilim Uzmanlığı Tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Ankara; 2012.
32. Elibol E. Yetişkin hemodiyaliz hastalarının plazma desacly ghrelin düzeyleri ile iştah ve beslenme durumları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. [Bilim Uzmanlığı Tezi]. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Ankara; 2016.
33. Öztürk D. Hemodiyalize giren kronik böbrek yetmezliği olan hastaların yumurta ve yumurta akı tüketimlerinin bazı biyokimyasal ve hematolojik bulgular üzerine etkilerinin karşılaştırılması. [Bilim Uzmanlığı Tezi]. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Ankara; 2009.
34. Güneş BD. Hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda farklı tarama testlerinin karşılaştırılması ve beslenme durumu ile ilişkilendirilmesi. [Bilim Uzmanlığı Tezi]. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Ankara; 2017.
35. Calegari A, Barros EG, Veronese FV, Thomé FS. Malnourished patients on hemodialysis improve after receiving a nutritional intervention. J Bras Nefrol. 2011;33(4):394-401.
36. Führ LM, Wazlawik E, Garcia MF. The predictive value of composite methods of nutritional assessment on mortality among haemodialysis patients. Clin Nutr. 2015;10(1):e21-e5.
37. Santin F, Rodrigues J, Brito FB, Avesani CM. Performance of subjective global assessment and malnutrition inflammation score for monitoring the nutritional status of older adults on hemodialysis. Clin Nutr. 2018;37(2):604-11.
38. Tan R, Long J, Fang S, Mai H, Lu W, Liu Y, et al. Nutritional Risk Screening in patients with chronic kidney disease. Asia Pac J Clin Nutr. 2016;25(2):249.
39. Borges MCC, Vogt BP, Martin LC, Caramori JCT. Malnutrition Inflammation Score cut-off predicting mortality in maintenance hemodialysis patients. Clin Nutr.2017;17:63-7.
40. Yamada K, Furuya R, Takita T, Maruyama Y, Yamaguchi Y, Ohkawa S, et al. Simplified nutritional screening tools for patients on maintenance hemodialysis. Am J Clin Nutr. 2008;87(1):106-13.
41. Pisetkul C, Chanchairujira K, Chotipanvittayakul N, OngAjyooth L, Chanchairujira T. Malnutrition-inflammation score associated with atherosclerosis, inflammation and short-term outcome in hemodialysis patients. J Med Assoc Thai. 2010;93(Suppl 1):S147-S56.
42. Türker PF. Böbrek Hastalıklarında Beslenme Durumunun Saptanması. Bes Diy Derg. 2018;46(Özel Sayı):30-5.
43. De Oliveira GTC, Andrade EIG, De Assis Acurcio F, Cherchiglia ML, Correia MITD. Nutritional assessment of patients undergoing hemodialysis at dialysis centers in Belo Horizonte, MG, Brazil. Rev Assoc Med Bras. 2011;58(2):240-7.