Türkiye'de Harf Devriminin Belgelerin Form Yapısına Etkisi: Diplomatik Metodoloji Işığında Arşiv Belgelerinin İç Kaynaklı Elemanları Üzerine Bir İnceleme

Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlı Devletinden devraldığı bazı gelenek ve uygulamaları daha da ileri götürmüş, birçoğunu da yaptığı devrimlerle değiştirmiştir. Bunlardan biri, hiç şüphesiz harf devrimidir. Bu devrimin eğitime, kütüphanelere ve basın-yayın gibi sahalara olan etkisi ele alınmışken, bürokrasi ve resmi belgeler üzerinde yaptığı değişiklikler henüz gerektiği gibi değerlendirilmemiştir. Belgelerin diplomatik metodoloji ışığında analiz edilmesi, arşivciler, belge uzmanları, hukukçu ve tarihçiler için önemlidir. Kullandıkları ve değerlendirdikleri belgelerin otantikliğini, üretildiği dönemi ve sahip olduğu karakteristiği kritik ederek anlayabilirler. Makalenin amacı, harf devriminin resmi yazışmaların form özellikleri üzerinde yaptığı değişiklikleri ortaya çıkarmaktır. Makalede devrimin olduğu 1928 ile 1930 öncesi yıllara ait yazışma örnekleri, diplomatik metodoloji kapsamında içkaynaklı form özellikleri ele alınarak incelenmektir.

Changes in the Form of the Documents Caused by the Alphabet Reform, in Turkey: Examination of the Intrinsic Elements of the Archival Records in the Light Of Diplomatics Methodology

The Turkish Republic has developed some of the traditions and applications taken over from the Ottoman Empire and changed many others with the reforms they realized. it is of no doubt that the alphabet reform is one of them. While the effect of this reform on the fields like education, libraries and press has been dealt with many times, the modifications on the documents have been underestimated. The analysis of the documents in the light of diplomatic methodology is essential for the archivists, diplomatists, jurists and the historians. They may come to understand the authenticity and originality of the documents they use and appraise by criticizing the period in which they were produced and the characteristics they have. The aim of the article is to elicit the modifications to the forma! characteristics of the correspondences caused by the alphabet reform. In this article, the examples of the correspondences dating back to 1928 and the early 1930s, the year Turkey accepted Latin alphabet, have been examined within the scope of diplomatic methodology.

Keywords:

Alphabet Reform in Turkey, Correspondences, Diplomatics, Intrinsic Elements, Record Keeping in Turkey, Archives The Records of Republic Period,

PDF

___

BCA, 030.10/11.26.8.
BCA, 030.10/11.65.17.
BCA, 030.10/114.200.2.
BCA, 030.10/117.818.29.
BCA, 030.10/122.868.3.
BCA, 030.10/125.889.18, p.2.
BCA 030.10/127.914.23.
BCA, 030.10/138.985.6, p.1,3.
BCA, 030.10/139.997.6.
BCA, 030.10/142.17.7, p.4.
BCA, 030.10/143.28.10, p.3.
BCA, 030.10/144.32.11, p.1.
BCA, 030.10/146.43.17, p.3,7.
BCA, 030.10/15.83.17.
BCA, 030.10/16.89.1, p.1.
BCA, 030.10/180.115.21.
BCA, 030.10/185.273.6, p.1.
BCA, 030.10/187.115.21, p.5.
BCA, 030.10/189.293.18, p.7, 8.
BCA, 030.10/192.315.5.
BCA, 030.10/202.377.9.
BCA, 030.10/211.134.12, p.2.
BCA, 030.10/229.543.23, p.3.
BCA, 030.10/234.575.8.
BCA, 030.10/252.698.16, p.1.
BCA, 030.10/26.48.1.
BCA, 030.10/28.160.1.
BCA, 030.10/35.205.4.
BCA, 030.10/74.491.2, p.4.
BCA, 030.10/78.518.19.
BCA, 030.10/83.547.16.
BCA, 030.10/9.52.1, p.1.
BCA, 030.10/95.305.4.
BCA, 030.10/951.134.12.
BCA, 030.11.1/43.30.16.
BCA, 030.11.1/54.7.3.
BCA, 030.18.01.02/2.17.33.
BCA, 030.18.01.02/4.33.10.
BCA, 030.18.01.02/4.33.8.
BCA, 1111/26.11.92.9, p.3.
BCA, 180.09/2.18.
BCA, 180.09/241.1208, p.39.
BCA, 180.09/3.14.1, p.147.
BCA, 180.09/3.16.6, p.159.
BCA, 272/13.84.31.4, p.4,5,6.
BCA, 490.01/435.1804.2.
80. Yılında Türk Harf İnkılabı Uluslar arası Sempozyumu (10-11 Kasım 2008). 2009. ed. T. A.
Baran, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü. Abdurrahman Şeref. 1910. “Evrak-ı Atîka ve Vesâik-i Târihiyyemiz.” TOEM I/1: 9-19.
Akyıldız, A. 2011. “Tanzimat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, vol. 40, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı: 1-10.
Alpay, M. 1976. Harf Devriminin Kütüphanelere Yansıması. İstanbul: İÜ Edebiyat Fakültesi. “Tamim (870/32-11/5/1931)”. (Circuler) 1931. İdare. year 4, no: 38, (Mayıs): 375.
Aren, T. 1995. “Cumhuriyet Döneminde Yazışmaların Standartlaşması.” Osmanlı-Türk Diplomatiği Semineri 30-31 Mayıs 1994 Bildiriler, 227-240. İstanbul: İÜ Edebiyat Fakültesi.
Brooke, C. N. L. 1970. “The Teaching of Diplomatic.” Journal of the Society of Archivists 4/1 (April): 1-9.
Candemir, M. 2002. Bab-ı âli Evrâk Odası. İstanbul: İÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü (unpublished PhD thesis).
Çiçek, N. 2006. “Özel Diplomatik Analiz Metodu: Sağlık Bakanlığında Üretilen İki Yazışma Üzerinde Uygulama.” Bilgi Dünyası 7/2: 267-292.
Çiçek, N. 2009. Modern Belgelerin Diplomatiği. İstanbul: Derlem.
Delmas, B. 1996. “Manifesto for a Contemporary Diplomatics: From Institutional Documents to Organic Information.” American Archivist 59/4 (Fall): 438-452.
Duranti, L. 1998. Diplomatics: New Uses for an Old Science. Lanham: Society of American Archivists.
Fekete, L. 1926. Einführung in die osmanisch-türkische Diplomatik der türkischen Botmässigkeit in Ungarn. Budapest: Königliche Ungarische Universitätsdruckerei.
InterPARES Project. 2000. Authenticity task force: Lineage of elements included in the template for analysis (pre-InterPARES): from traditional diplomatics to contemporary archival diplomatics, 11, Accessed June 12, 2009. http://www.interpares.org/documents/ interpares.Research Methodology State ment.pdf.
Jenkinson, H. 1958. “Archives and the Science and Study of Diplomatic.” Journal of the Society of Archivists 1/8 (October): 207-210.
Konukçu, E. 2009. “Yeni Harfler ve Devlet Büyüklerinin İmzaları”. 80. Yılında Türk Harf İnkılabı Uluslararası Sempozyumu (10-11 Kasım 2008), ed. T. A. Baran, 290-309. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi.
Kraelitz, F. 1914. “İlk Osmanlı Padişahlarının İsdar Etmiş Oldukları Bazı Beratlar.” TOEM V/28: 242-250.
Kütükoğlu, M. S. 1994. Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik). İstanbul: Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı.
“Efendi, Bey, Paşa gibi Lakap ve Unvanların Kaldırılmasına Dair Kanun” (The Rejection of the Nicknames and Titles such as Efendi, Bey and Paşa.) Law no 2590: 1934. RG, date 29.11.1934, number 2867. Accessed September 24, 2008. http://www.mevzuat.adalet. gov.tr /html/579.html.
Levent, A. S. 1972. Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri. 3th ed. Ankara: Türk Dil Kurumu.
McDonald, P. 1979. “Mabillion and the Birth of Diplomatics.” Studies in Religion 8/4: 441- 448.
Nedkov, B. 1972. Osmano-Turska Diplomatika i Paleografia. Sofia: Dirjavno Izdatelstvo Naoka.
Özerdim, S. N. 1962. Harf Devriminin Öyküsü. Accessed October 26, 2006. ttp://turkoloji.cu. edu.tr/ ATATURK/kitap/ozerdim.pdf.
Savaş, A. İ. 1996. Josef Matuz’un Das Kanzleiwesen Sultan Süleymans des Prächtigen. Muhteşem Sülayman’ın Kançılaryası Adlı Eseri Hakkında Bir İnceleme’, Toplumsal Tarih, 6/31: 63
(transferred); Das Kanzleiwesen Sultan Süleymans des Prächtigen, Wiesbaden: Steiner 1974.
Skemer, C. 1989. “Diplomatics and Archives”. American Archivist 52/3 (Summer): 376-382.
Soysal, İ. 1995. “Türkiye Cumhuriyetinin Uluslar arası Siyasi Bağıtları ve Belgelerinin Diplomatika Yapısı”. Osmanlı-Türk Diplomatiği Semineri 30-31 Mayıs 1994 Bildiriler, İstanbul: İÜ Edebiyat Fakültesi: 217-226.
Stojanow, V. 1983. Die Entstehung und Entwicklung der osmanisch-türkischen Paläographie und Diplomatik. Berlin: Klaus Schwarz Verlag.
Tarih Boyunca Paleografya ve Diplomatik Semineri, 30 Nisan - 2 Mayıs 1986, Bildiriler. 1988. İstanbul: İÜ Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırmaları Merkezi.
Tezcan, M. 1990. Eski Türklerde Damga. Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (unpublished MA thesis).
Tuğ, A. 1994. Türk Özel Hukukunda Şekil. Konya: Mimoza.
Tuzkaya, S. 2006. Harf İnkılabı ve Balıkesir Basınına Yansımaları. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (unpublished MA thesis).
“Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun” (Law on Adoption and Application of Turkish Letters”), RG, date 01.11.1928, no. 1353.
Unat, F. R. 1988. Hicri Tarihleri Milâdi Tarihe Çevirme Klavuzu, 6th ed. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Zajączkowski, A. and Reychman, J. 1955. Zarys dyplomatyki osmańsko-tureckiej, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.