Prens Sabahaddin Bey’in, Osmanlı Devleti’nin Almanya'nın Yanında Birinci Dünya Savaşına Girişini Engelleme Çabaları

Prens Sabahaddin Bey, babası Damad Mahmud Celaleddin Paşa ile birlikte dayısı II. Abdülhamid’e muhalefet etmiş ve İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin kuruluş ve gelişmesinde önemli rol oynamıştır. Ancak II. Meşrutiyet’in ilanından sonra, İttihatçı yönetimle ters düşerek muhalefet saflarında yer almıştır. 31 Mart Olayları ve Mahmud Şevket Paşa suikastında İttihatçılar tarafından baş sorumlu olarak gösterilmiştir. Birinci Dünya Savaşı öncesinde Said Halim Paşa Hükümeti’nin tavrını beğenmeyen Prens Sabahaddin tam da Almanya ile İttifak Antlaşması’nın imzalandığı günlerde bir tanesini Padişah V. Mehmed Reşad’a ve iki tanesi de Dâhiliye Nazırı Talat Bey’e olmak üzere toplam üç adet telgraf göndererek; her ne olursa olsun tarafsızlığın muhafaza edilmesini, Almanya’dan gelen haberlere itimat edilmemesini ve savaşa girmekten ısrarla kaçınılmasını vurgulamıştır. Padişah V. Mehmed Reşad’a yazılan telgraf örneği Mehmet Alkan ve Nezahet Nurettin Ege tarafından özet haliyle yayınlanmıştır. Ancak Talat Bey’e yazılan söz konusu telgraflar yayınlanmamıştır. Çalışmamızda Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde yer alan söz konusu üç telgrafın İngilizce ve Osmanlıca nüshalarını, dikkate alarak Prens Sabahaddin Bey’in Osmanlı Devleti’nin Almanya yanında Birinci Dünya Savaşı’na girmesini engellemek için yapmış olduğu faaliyetleri açıklamaya çalışacağız.

Prince Sabahaddin’s Efforts to Prevent the Ottoman State from Participating in the World War I with Germany.

Prince Sabahaddin Bey, together with his father Damad Mahmud Celaleddin, ran counter to his uncle Abdulhamid II. and played an important role in the foundation and progress of The Unity and Progress Commitee. However, after the declaration of the Second Constitutionalism he fell apart with the CUP administration and took his place in opposition rows. He was pointed out as the chief responsible for the 31 Mart Events and the assasination against Mahmud Şevket Paşa. Prince Sabahaddin, who did not approve the attitude of Said Hilim Pasha administration before The First World War, wrote three letters in total on the exact time when an alliance treaty was being signed with Germany ; one letter to Sultan Mehmed Reshad and two letters to Interior Minister Talat Bey. In these letters he stresses that the neutrality must have been preserved at all events and must have not been trusted upon the news coming from Germany and they must have avoid entering the war insistently. A copy of letter written to Sultan Reshad V. is published in summary by Mehmet Alkan and Nezahat Nurettin Ege. However, the letters written to Talat Bey which are aforementioned have not been published. In this study, taking the Ottoman Language and English versions of aforementioned three letters in Başbakanlık Osmanlı Arşiv, we are going to try to explain the activities of Prince Sabahaddin to avoid Ottoman State from participating The World War I.

Keywords:

First World War, Prince Sabahaddin, Talat Bey V. Mehmed Reşad,

PDF

___

Zürcher, Eric Jan, “Sabah al-din (Prens Sabahaddin”) mad., The Encyclopedia of İslam Vol: VIII, Leiden, s. 669.
Yiner, Abdülnasır, Müşir Recep Paşa’nın Askeri ve Siyasi Hayatı (1842-1908), (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul 2006.
Yalçın, H. Cahit, Siyasal Anılar, (Yayına Haz. Rauf Mutluay), Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul 2000.
Uluçay, M. Çağatay, Padişahların Kadınları ve Kızları, TTK Yay., Ankara 2001.
Tunaya, T. Zafer, Türkiye’de Siyasal Partiler, C. III, İletişim Yay., İstanbul 2000.
Toprak, Seydi Vakkas, “Fizan’da Sürgün Bir İttihatçı: Cami Bey”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sa. 20, Adıyaman 2015, s. 683-710.
Remond, Georges, “Pendaısons A Constantınople”, L’illustration, 3670, 28 Juin 1913 28 Haziran 1913), s. 611.
Ramsaur, Ernest Edmonson, Genç Türkler ve İttihat ve Terakki, ( Çev. Hacasan Yüncü),Kayıhan Yay., İstanbul 2001
Prens Sabahaddin,Gönüllü Sürgünden Zorunlu Sürgüne, (Yay. Haz. Mehmet Alkan) YKY, İstanbul 2007
Prens Sabahaddin, Türkiye Nasıl Kurtarılabilir ve İzah’lar, (Çeviren: Fahri Unan), Ayraç Yay., Ankara 1999, s. 209-211.
Petrasyon, Y. Aşatoviç, Sovyetler Gözüyle Jön Türkler, (Çev. Mazlum Beyhan ve Ayşe Hacıhasanoğlu), İstanbul 1974.
Mardin, Şerif, Jön Türklerin Siyasi Fikirleri (1895-1908), İletişim Yay., İstanbul 1996.
Kuran, Ahmet Bedevi, İnkılâp Tarihimiz ve Jön Türkler, Kaynak Yay., İstanbul 2000.
“İstanbul Muhafızı Cemal Bey ile Muhim Bir Mülakat”, Tanin, 1640, 10 Haziran 329 (23 Haziran1913), s.1.
Ege, Nezahet Nurettin, Prens Sabahaddin. (Hayatı ve İlmi Müdafaaları), Fakülteler Mecmuası, İstanbul 1977, s. 3-10.
Demolins, Edmond, 19. Yüzyılda Karşılaştırmalı Eğitim Denemesi: Anglo-Saksonların Üstünlüğünün Sebepleri Nelerdir? (Çev. A.Fuad-A.Naci), Editör: Bahri Ata, Yayına Haz. Oğuzhan Karadeniz vd., Pegem Akademi Yayınları, Ankara 2015.
Bayur, Y. Hikmet, Türk İnkılâbı Tarihi, TTK Basımevi, Ankara 1991.
Artuç, Nevzat,“Bir Darbenin Gerçek Öyküsü: 1913 Bâb-ı Âli Baskını”, SDÜFEFD, Sa. 10,12, Yıl: 2005, s. 73–102.
Artuç, Nevzat, Cemal Paşa (Askeri ve Siyasi Hayatı), TTK Yay., Ankara 2008.
Akşin, Sina,“Gönüllü Sürgünden Zorunlu Sürgüne”, (Yayına Haz. Mehmet Alkan), YKY,İstanbul 2007.
Akşin, Sina, Jön Türkler İttihat ve Terakki, İmge Yay., Ankara 1998.
Ahmad, Feroz, İttihat ve Terakki (1908-1914), (Çev. Nuran Yavuz), Kaynak Yay., İstanbul 1995.
HR.SYS, 1856/3, 2409/25.
DH.KMS, 63/63,