Mankalya Esma (Han) Sultan Camii Haziresi Mezartaşı Kitabeleri

Bu çalışma, Romanya'nın Dobruca Bölgesi Mankalya şehrinde bulunan Esma Sultan Camii haziresinde bulunan mezar taşı kitabelerinin çözümlemesini içermektedir. XVI. Yüzyıl Osmanlı eseri olan cami, 2008 yılında restore edilmiş ve bu esnada hazirenin düzenlemesi ve mezar taşı kitabelerinin çözümlemesi tarafımızdan gerçekleştirilmiştir. Bölgenin bir Türk yurdu olduğunu belgelemesi bakımından bu mezar taşlarının önemi büyüktür. Bu sebeple korunması ve yeni nesillere tanıtılması gerekmektedir. Mankalya (Romence Mangalia), Romanya'nın Dobruca bölgesinin Karadeniz kıyısında yer alan bir liman şehridir. Şehirde önemli miktarda Türk ve Tatar azınlık mevcuttur. XVI. yüzyılda yapılan Esmâ Sultan Camii, Romanya'daki en eski Osmanlı camisidir. Bugün câminin kitâbesi kayıp durumdadır. Bahçesine son yıllarda asılmış olduğu anlaşılan tabelada "Esmahan Sultan" şeklinde yazılan isim, Osmanlı arşiv belgelerinde Esmâ Sultan şeklinde kayıtlıdır. Esma Sultan, İkinci Sultan Selim'in kızı ve Sokullu Mehmet Paşanın eşidir. Kendisinin kurucusu olduğu vakıflar ve hizmetleri ile ilgili yüzlerce arşiv belgesi mevcuttur. Adının Mankalya'daki cami ile birlikte zikredildiği bir belgede ifade aynen şöyledir: "Mankalya'da Esma Sultan Camii'. Bu yüzden biz galatı meşhur olduğu şekliyle değil, arşivdeki bilgiye göre Esma Sultan Camii adıyla yazıyoruz.

The Inscriptions of Gravestones in the Burial Yard of the Esmahan Sultan Mosque in the Town of Mangalia, Romania

This article deals with the epitaph readings of the gravestones found in the burial yard (hazire) of Esma Han Sultan Mosque in Mangalia, the Romanian city. A 16th century Ottoman architectural work, the mosque was restored in 2008 and during that time I did the deciphering of the inscriptions of gravestones. These gravestones are very important in demonstrating the existence of Turks in Romanian land. Therefore it is important to preserve them and to make future generations familiar with them. This article deals with the epitaph readings of the gravestones found in the burial yard (hazire) of Esma Han Sultan Mosque in Mangalia, the Romanian city. A 16th century Ottoman architectural work, the mosque was restored in 2008 and during that time I did the deciphering of the inscriptions of gravestones. These gravestones are very important in demonstrating the existence of Turks in Romanian land. Therefore it is important to preserve them and to make future generations familiar with them.

Keywords:

Esma Sultan Mosque, Gravestone, epitaph, Turk, Balkan, Ottoman, Romania, Dobruja Mangalia,

PDF

___

Osmanlı Arşivi Belgeleri Seçmeleri: BOA-C.ML. 5/183, BOA-C.DH. 89/4443, BOA-A.MKT.MHM. 283/37, BOA-DH.MKT. 2031/122, BOA- İE.AS. 32/2830, BOA-C.ML. 14174/14174, BOA-C.ML. 603/24898, BOA-C.HR.9/401, BOA-C.EV. 649/32748..
Ağanoğlu, H. Yıldırım, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Balkanlar’ın Makûs Tâlihi: Göç, Kum Saati, İstanbul 2001
Ayverdi, Ekrem Hakkı, Avrupa’da Osmanlı Mimari Eserleri: Romanya Macaristan / 1404/1984, yay.haz. Aydın Yüksel, Gürbüz Ertürk, İbrahim Numan, İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul [t.y.]
Batca, Maria, “Romanya-Dobroudja Türk Topluluğunun Toplumsal Hafızasında Sarı Saltık Baba, Babadağ Şehrinin Kuruluş Efsanesi”, 1. Uluslararası Türk Dünyası Eren ve Evliyaları Kongresi Bildirileri, (13-19 Ağustos 1998, Ankara, Ankara 1998), s. 75-84
Binark, İsmet, Balkan Ülkelerinin Tarihi Kaynakları Bakımından Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nin Önemi, çev. Sadık Kınık, Mavişen Şişli, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara 1996
Brown, L. Carl, İmparatorluk Mirası : Balkanlar’da ve Ortadoğu’da Osmanlı Damgası, çev. Gül Çağalı Güven, İletişim Yayınları, İstanbul 2000
Çetin, Atilla, “Romanya'da Bulunan Osmanlı Arşiv Malzemelerinin Yayınları ve Önemi”, Türk Dünyası Araştırmaları, (İstanbul 19809, S. 29, s. 243-248
Dinç, Süleyman, “Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşiv Kayıtlarına Göre Romanya'daki Osmanlı Vakıfları”, Balkanlarda İslâm Medeniyeti-II. Milletlerarası Sempozyumu Tebliğleri, (Tiran, Arnavutluk, 4-7 Aralık 2003, İstanbul 2006), s. 383-396
Karpat, Kemal H., Balkanlar’da Osmanlı Mirası ve Ulusçuluk, çev. Recep Boztemur, İmge Kitabevi, Ankara 2004
Mahmut, Nedret – Enver Mahmut – Ervin İbram, “Romanya’da Yaşayan Türk ve Tatarlarlar Hakkında Kısa Bilgiler”, (Çevrimiçi) http://www.turan.info/ forum, 17 Ocak 2009
Maxim, Mihai, “Romanya Tarihi İçin Türk Arşivlerinin Önemi”, Uluslararası Türk Arşivleri Sempozyumu: Tebliğler – Tartışmalar, (17-19 Kasım 2005, İstanbul, Ankara 2006), s. 326-329
Naci, Ali Cafer, Romanya'daki Kırım Türklerinin Folklor ve Gelenekleri, İstanbul 1966
Önal, Mehmet Naci, Romanya Dobruca Türkleri ve Mukayeseleriyle Doğum Evlenme ve Ölüm Âdetleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1998
Ülküsal, Müstecib, Dobruca ve Türkler, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara 1966.