Kostaki Musurus'un Atina Sefareti ve Osmanlı-Yunan Diplomatik Krizi

Kostaki Musurus, Atina'ya elçi olarak tayin edildikten yaklaşık yedi yıl sonra 1847 senesinde Osmanlı Devleti ile Yunanistan arasında patlak veren diplomatik bir krize sebep olur. Yunan Kralı Otto'nun harb yaveri Albay Caratoss isimli bir şahıs Atina'daki Osmanlı elçiliğine gelerek İstanbul'a gitmek istediğini belirtir ve vize talebinde bulunur. Ancak adı geçen kişinin talebi, 1841 yılında Selanik, Tırhala ve Girid'de Osmanlı karşıtı eylemlerde başrolde olduğu gerekçesiyle geri çevrilir. Caratoss'un vize talebinin reddedilmesinden sonra Yunan Kralı, bütün diplomatik misyonun hazır bulunduğu bir baloda Osmanlı elçisini açıkça tahkir eder. Ardından hem elçi hem de Osmanlı yönetimi Yunan Devleti'nin özür dilemesini isterse de uzun bir süre beklenen talep yerine getirilmez ve iki ülke arasında önemli bir kriz ortaya çıkar. Arızi bir diplomatik mesele gibi görünse de gerçekte konu, bağımsız Yunanistan'ın ilanından itibaren bu ülkenin Osmanlı topraklarına doğru genişleme ideali -Megali idea- ile yakından bağlantılıdır. Her iki devlet de sorunun iç siyasete dönük önemini bildiklerinden iddialarından geri adım atmazlar. Nihayet Osmanlı idaresinin kararlı tutumu ve özellikle İngiltere'nin açık desteği, sorunun Osmanlı lehine çözümüne giden yolu açar.

The Ambassadorship of Kostaki Musurus in Athens and the Ottoman-Greek Diplomatic Crise

Kostaki Musurus caused a diplomatic crise between the Ottoman Empire and Greece in 1847. Colonel Caratoss, the war consultant of the Greek King Othon, has applied the Ottoman Ambassadorhip in Athens for the visa so he wished to go to İstanbul. But his application was not accepted since he was the main actor of uprisings at Salonica, Tirhala and Crete in 1841. After he was refused the King Othon insulted the Ottoman ambassador in a ball before all diplomatic mission. After Othon's insult both the ambassador and the Ottoman administration demanded that the Greek State had to apologize but it was not fulfilled for a long time then it was resulted in a diplomatic erise. Although it seemed like an ordinary diplomatic erise the problem was closely relevant to the expansionist policy -i.e. Megali Idea- of Greece through the Ottoman lands. Since Greece and the Ottoman Empire was aware of the significance of the problem with respect to the inner politics they insisted upon their claims. Finally, the determination of the Ottoman administration and the British support brought the success on behalf of the Ottomans.

Keywords:

Diplomacy, Crise, Kostaki Musurus Greece,

PDF

___

A. Arşiv Belgeleri
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA.) İrade/Yunanistan (İ. MTZ. 01), 5/91, 5/92, 5/93, 5/94, 5/99, 5/100, 5/108, 5/110, 5/112, 5/114, 5/118, 6/121, 6/123, 6/124, 6/126, 6/130, 6/131, 6/132, 6/133, 6/141, 6/144.
BOA. Hariciye Nezareti Tercüme Odası Evrakı (HR. TO) 149/34.
National Archives (NA) Foreign Office (FO), 78/673, 78/675, 78/676, 78/678, 78/679, 78/680, 78/681, 78/682, 78/683, 78/684, 78/685, 78/686, 78/687, 78/688, 78/689, 78/690, 78/725, 78/726, 78/727, 78/728.
B. Osmanlıca Gazeteler
Cerîde-i Havâdis
Takvîm-i Vekayi
C. Kitap ve Makaleler
Clogg, Richard, Modem Yunanistan Tarihi, (çev. Dilek Şendil), İletişim Yayınları, İstanbul 1997.
Dakin, D. "The Formation of the Greek State, 1821-1833", R. Clogg (ed.), The Struggle for Greek Independence, The Macmillan Press, London 1973, ss. 156-181.
Davison, Roderic H. "Osmanlı Diplomasisi ve Bıraktığı Miras", L. C. Brown, (haz.), İmparatorluk Mirası: Balkanlarda ve Ortadoğu'da Osmanlı Mirası, (çev. G. Ç. Güven), İletişim Yayınları, İstanbul 2000, ss. 246-297.
Deringil, Selim, "II. Mahmud'un Dış Siyaseti ve Osmanlı Mirası", Sultan II. Mahmud ve Reformları Semineri, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1990, ss. 59-70.
Jelavich, Barbara, "The Philorthodox Conspiracy of 1839: A Report to Metternich", Balkan Studies, vol. 7, no. 1, 1966, ss. 89-102.
Jusdanis, Gregory, Gecikmiş Modernlik ve Estetik Kültür: Milli Edebiyatın İcat Edilişi, (çev. Tuncay Birkan), Metis Yayınları, İstanbul 1998.
Kazancakis, Nikos, Kaptan Mihalis, (çev. Nevzat Hatko), Can Yayınları, İstanbul 1993.
Kazancakis, Nikos, El Greco'ya Mektup, (çev. Ahmet Angın), Can Yayınları, İstanbul 2003.
Kılıç, Musa, Osmanlı Hariciyesinde Gayrimüslimler, 1836-1876, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2009.
Kuneralp, Sinan, "Bir Osmanlı Diplomatı: Kostaki Musurus Paşa, 1807-1891", Belleten, c.XXXIV, S.135, 1970, ss. 421-435.
Lilla, Mark, İlkesiz Deha: Felsefeyi Siyâsete Alet Edenler, (çev. Ahmet Ergenç), Gelenek Yayınları, İstanbul 2004.
Mazower, Mark, Selanik: Hayaletler Şehri Hristiyanlar, Müslümanlar ve Yahudiler, 1430-1950, (çev. G. Ç. Güven), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2006.
Mehmed Hayrullah, Sadr-ı Esbâk Âlî Paşa, Bekir Efendi Matbaası, İstanbul 1327.
Mehmed Salâhaddin, Bir Türk Diplomatının Evrâk-ı Siyâsiyyesi, Alem Matbaası, İstanbul 1306.
Millas, Herkül, Yunan Ulusunun Doğuşu, İletişim Yayınları, İstanbul 1999.
Millas, Herkül, Türk Romanı ve Öteki: Ulusal Kimlikte Yunan İmajı, Sabancı Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2000.
Muharrerât-ı Nâdire, İstanbul, tarihsiz (Tek cilt içinde 14 ciltten oluşmuştur).
Muharrerât-ı Resmiyye, İstanbul, tarihsiz.
Ortaylı, İlber, "Tanzimat Dönemi'nde Yunanistan ve Osmanlı İmparatorluğu", Üçüncü Askeri Tarih Semineri: Türk-Yunan İlişkileri, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 1986, ss. 162-172.
Poole, Stanley Lane, Lord Stratford Canning'in Türkiye Anıları, (çev. Can Yücel), Yurt Yayınları, Ankara 1988.
Robson, M. M., "Lord Clarendon and the Cretan Question, 1868-1869", The Historical Journal, vol.3, no.l, 1960, ss. 38-55.
Sauvigny, G. de Bertier, Metternich and His Times, (trans. Peter Ryde), Longman and Todd, London 1962.
Schmitt, Carl, Siyasi İlahiyat: Egemenlik Kuramı Üzerine Dört Bölüm, (çev. Emre Zeybekoğlu), Dost Yayınları, Ankara 2002.
Schmitt, Cari, Parlamenter Demokrasinin Krizi, (çev. A. Emre Zeybekoğlu), Dost Yayınları, Ankara 2006.
Schmitt, Cari, Siyasal Kavramı, (çev. Ece Göztepe), Metis Yayınları, İstanbul 2006.
Şafak, Nurdan, Bir Tanzimat Diplomatı: Kostaki Musurus Paşa, 1807-1891, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2006.
Şeni, Nora, Marie ve Marie: Konstantiniyye'de Bir Mevsim, (çev. Şirin Tekeli), İletişim Yayınları, İstanbul 1999.
Viereck, Peter, Conservatism Revisited: Revolt Against Ideology, Transaction Publishers, New Brunswick 2005.
Webster, Charles, The Foreign Policy of Palmerston, 1830-1841, vol. I, G. Bell and Sons, London 1951.