İvriz Ambarderesi Kızlar Oğlanlar Sarayı (Manastırı) Mağarası’nda Araştırmalar

Konya’nın Halkapınar ilçesi sınırlarındaki Ambarderesi Vadisinin yamacında İvriz’deki kral Warpalawas’ın anıtsal kaya kabartmasının yakın bir benzeri bulunmaktadır. Bunun karşı yamacında ise yerel halk tarafından Kızlar Oğlanlar Sarayı olarak adlandırılan Orta Bizans Dönemine ait manastırın kalıntıları konumlanmıştır. Girişi kilisenin apsisinin yaklaşık 50 m kuzeyinde bulunan doğal mağara Konya Ereğli Yüzey Araştırma Projesi (KEYAR) çerçevesinde 2016 yılı yüzey araştırması sezonunda ilk defa incelenmiş ve belgelenmiştir. Bu makalede, 2014-2016 arazi çalışmalarında Halkapınar ilçesinde yapılan sistematik yüzey araştırmaları sonuçları ve bölgenin Tunç – Demir Çağı yerleşimleri tartışılmaktadır. Yüzey araştırması kapsamında İvriz’de, Ambarderesi’nde ve mağarada gerçekleştirilen yüzey araştırmalarından elde edilen bulgular sunularak, mağaranın ve girişinde bulunan libasyon çukurunun önemi Geç Hitit Dönemi kültsel arınma ve temizlenme ritüelleri ile ilişkisi tartışılacaktır.

Investigations in the Cave of Ambarderesi Kızlar Oğlanlar Sarayı (Manastırı) in İvriz

A relief very similar to the king Warpalawas’ relief of İvriz lies on the slopes of the Ambarderesi valley, located in the Halkapınar district of Konya. On the opposite slope, the remains of a monastery from the Middle Byzantine period, known as the Palace of Boys and Girls (Kızlar Oğlanlar Sarayı) by the locals, is located. A natural cave situated 50 m north of the apses of the church has been examined and documented for the first time during the 2016 survey season as part of the Konya Ereğli Survey Project (KEYAR). This article discusses the results of the systematical survey conducted in the Halkapınar district and the discovered Bronze and Iron Age settlements. The significance of the cave, which was investigated during the survey conducted at İvriz and Ambarderesi, and the cup mark found at its entrance is discussed within the context of religious rituals of the Neo Hittite period.

Keywords:

Ivriz, cave, Neo Hittite, water cult Ambarderesi, cup mark,

PDF

___

Akurgal, Ekrem, Die Kunst der Hethiter, Hirmer Verlag, München 1961.
Barnett, Richard David, “The Phrygian Rock Facades and the Hittite Monu-ments”, BirOr 10 (1953), ss. 78-83.
Beckmann, Gary, Hittite Diplomatic Texts, Scholars Press, Atlanta 1996.
Bier, Lionel, “A Second Relief at Ivriz”, Journal of Near Eastern Studies 35-2 (1976), ss. 115-126.
Çambel, Halet – Özyar, Aslı, Karatepe Aslantaş: Azatiwataya, die Bildwerke Band 1, Verlag Philipp von Zabern, Mainz 2003.
Çınaroğlu, Aykut, “New Iron Age Discoveries Around Niğde”, Anadolu Medeni-yetleri Müzesini Koruma ve Yaşatma Derneği Yayını, No 2 (1989) ss. 1-8.
Dallegio d’Alessio, Eugéne, “La vallée d’Ambar-Deressi dans le Taurus Cilicien”, Revue des études Byzantines, Tome 24, (1966), ss. 284-291.
Dinçol, Belkıs, “New Archaeological and Epigraphical Finds from Ivriz”, Tel Aviv, 21 (1994), ss. 117-128.
Dupré, Sylevstre, La Céramique de L’âge du Bronze et De L’âge du Fer, Paris, 1983
Ehrinhaus, Horst, Das Ende, das ein Anfang war, Nünnerich-Asmus Verlag, Mainz am Rhein 2014.
Gonnet, Hatice, “Les montagnes d’Asie Mineure d’après les textes Hittites”, RHA, 83 (1968), ss. 95-171.
____________, “The Cemetry and Rock-Cut Tombs at Beyköy Phrygia”, ed. Altan Çilingiroğlu, D. H. French, The Proceedings of the Third Anatolian Iron Ages Colloquium held at Van, 6-12 August 1990 (1994), ss. 75-90.
Gordon, Edmund Irwin, “The Meaning of the Ideogram dKASKAL.KUR = “Underground Water-Course” and Its Significance for Bronze Age Historical Geography”, Journal of Cuneiform Studies, Vol. 21 (1967), ss.70-88.
Götze, Albrecht, The Hittite Ritual of Tunnawi, American Oriental Series, New Ha-ven 1938.
Haas, Volkert “Die Unterwelts- und Jenseitsvorstellungen im hethitischen Klein-asien, Orientalia (1976), ss. 197-212.
____________, Geschichte der Hethitischen Religion, Brill, Leiden 1994.
Hawkins, John David, Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions: Volume I, Inscriptions of the Iron Age: Part 1, De Gruyter, Berlin, New York 2000a.
____________, Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions, Volume I, Inscriptions of the Iron Age: Part 3 Plates, Berlin, New York 2000b.
____________, “Hittite Monuments and Their Sanctity”, ed. Anacleto D’Agos- tino, Valentina Orsi, Giulia Torri, Sacred Landscapes of Hittites and Luwians (2015), ss. 1-9.
Karauğuz, Güngör – Kunt, Halil İbrahim, “İvriz Kaya Anıtları ve Çevresi Üzerine bir Araştırma”, Arkeoloji ve Sanat, 122 (2006), ss. 23-50.
Kohlmeyer, Kay, ‟Felsbilder der hethitischen Grossreichszeit”, Acta Praehistorica et Archaeologica, 15 (1983), ss. 7-112.
Laroche, Emmanuel, “Etudes de toponymie asianique”, RHA, 19/69 (1961), ss.57-93.
Luke, Christina - Roosevelt, Christopher H., “Cup-Marks and Citadels: Evidence for Libation in 2nd-Millennium B.C.E. Western Anatolia”, Bulletin of the American Schools of Oriental Research, No. 378 (2017), ss. 1-23.
Maner, Çiğdem, “Preliminary Report on the First Season of the Konya-Ereğli (KEYAR) Survey 2013”, Anatolia Antiqua, XXII (2014), ss. 343-360.
____________, “Preliminary Report on the Second Season of the Konya-Ereğli (KEYAR) Survey 2014”, Anatolia Antiqua, XXIII (2015a), ss. 343-360.
____________, “Konya ili Ereğli, Halkapınar, Karapınar ve Emirgazi 2013 Yılı Yüzey Araştırmaları (KEYAR)”,Araştırma Sonuçları Toplantısı, 32/1 (2015b), ss. 27-46.
____________, “Preliminary Report on the Third Season of the Konya-Ereğli (KEYAR) Survey 2015”, Anatolia Antiqua, XXIV (2016a), 225-252.
____________, “Su Kaynağını Düzenli Olarak Ziyaret Et!” İvriz Su Kült Merkezi ve Çevresinde Yeni Araştırmalar”, Aktüel Arkeoloji (2016b), ss. 8-10.
____________, “Preliminary Report on the Fourth Season of the Konya-Ereğli Survey”, Anatolia Antiqua, 25 (2017a), ss. 95-114.
____________, “Konya ili Ereğli, Halkapınar, Karapınar ve Emirgazi 2014 Yılı Yüzey Araştırmaları (KEYAR), AST 34/1 (2017b), ss. 1-26.
____________, “Konya ili Ereğli, Halkapınar, Karapınar ve Emirgazi 2015 Yılı Yüzey Araştırmları (KEYAR)”, AST 34/2 (2017c), ss. 211-226.
____________, “From the Konya Plain to the Bolkar Mountains: The 2015-16
Campaigns of the KEYAR Survey Project”, ed. Sharon R. Steadman, Greg-ory McMahon, The Archaeology of Anatolia: Recent Discoveries, Volume II (2017d) ss. 341-367.
Matsumura, Kimiyoshi, Die eisenzeitliche Keramik in Zentralanatolien aufgrund der Grund-lage der Ausgrabungen von Kaman-Kalehöyük, Freie Universitat Berlin, Yayınlan-mamış Doktora Tezi, Berlin 2005.
Miller, Jared, L., Royal Hittite Instructions and Related Administrative Texts, Society of Biblical Literature, Writing from the Ancient World, Atlanta 2013.
Orthmann, Winfried , Untersuchungen zur Späthethitischen Kunst, Bonn 1971.
Otten, Heinrich, “KASKAL.KUR”, ed. Edzard Dietz O., Reallexikon der Assyriolo-gie und vorderasiatischen Archaeologie, 5-6 (1980), ss. 463-464.
____________, “Die Bronzetafel aus Boğazköy. Ein Staatsvertag Tuthalijas IV”, Studien zu den Boğazköy - Texten Beiheft 1 (1988), Wiesbaden.
Reyhan, Esma, Hitit Devletinde Siyaset ve Yönetim, Bilgin Yayınları, Ankara 2017.
Ussishkin, David, “Hollows, “Cup-Marks”, and Hittite Stone Monuments”, Ana-tolian Studies, Vol. 25 (1975), ss. 85-103.
Yandım Aydın, Sercan, “Late Antique Anatolia and its Ascetics”, ed. Çiğdem Maner, Crossroads, Konya Plain from Prehistory to the Byzantine Period – Kavşaklar Prehistorik Çağ’dan Bizans Dönemine Konya Ovası (baskıda).