I.Dünya Harbi Öncesi İngiltere'de Kurulan Türkofil Bir Dernek: The Anglo-Ottoman Society

İngiltere’de Türkofil bir cemiyetin kuruluşunun ilk örneğini 1896 yılında Londra’da kurulan Anglo-Foreign Turkısh Committee oluşturur. Fakat bu cemiyetin kuruluşundan sonra çok etkin olmadığından olsa gerek bu isme 1913 yılına kadar rastlanmaz. 1913 yılının Kasım ve Aralık aylarında yine Türkofil bir topluluk olarak Anglo-Ottoman Association’dan dönüşerek yeni kurulacak olan Anglo-Ottoman Society ismi zikredilmeye başlar. Bu topluluk 15 Aralık tarihinde toplantısını yapar ve bu tarihten itibaren üyelerini toplar. Bu sırada Üyeleri arasında Pan-Afrikan ve Pan-İslamist olarak tanınan Duse Muhammed Ali, sonradan Müslüman olan Marmaduke Pickthall, Arthur Field, Kont ailesinden olan Aubrey Herbert gibi etkili isimler yer alır. Üyeler arasında muhafazakâr siyasetçilerin yanısıra liberal, işçi ve İrlanda milliyetçi partilerinden milletvekilleri ve Lordlar Kamarası’ndan kişiler vardır. Bunlardan başka, dikkat çeken Rus göçmeni liberal haham Jaakoff Prelooker ile yine Siyonist olarak bilinen Moses Gaster ile Yahudi gazeteci Lucien Wolf da yürütme kurulunda yer alır. Anglo-Ottoman Society, Türk dostu propaganda merkezi konumundadır. Bu cemiyet, Osmanlı Devleti’nin çıkarlarını savunacak ve bütün dünyada Müslümanların davasını duyuracaktır. Cemiyet, ırk, siyasi ve dini inançlar dikkate alınmaksızın tüm erkekler ve kadınlara açıktır. I. Dünya Savaşı başlamadan evvel Osmanlı ve İngiliz ittifakını savunmuş, ancak savaş başlayınca iki devlet karşı karşıya gelince bu kez söylemlerini yenilemek zorunda kalmışlardır. Savaş döneminde ise İngiliz hükümeti üzerinde baskı kurarak Osmanlı ile ayrı bir barış antlaşması imzalanmasını temin etmeye çalışmışlardır. Buna da muvaffak olamayınca bu kez de Savaş sonrasında Osmanlı’nın Trakya, Anadolu ve İstanbul topraklarının Türklere bırakılması için çaba sarfetmişlerdir. Lakin bu noktada da başarı sağlayamamışlardır. Topluluk üyeleri faaliyetlerini çoğunlukla basın-yayın kuruluşları, konferanslar ve ikili görüşmelerle yaymaya çalışmışlardır. Bu yayın organları African Times and Orient Review, İslamic Review, The New Age’den oluşmaktadır. Yayın organlarıyla da İngiliz kamuoyu ve hükümetini etki altına almaya çalışmışlardır. Bu etki, Osmanlı’nın korunmasının İngiliz hükümeti açısından zaruri olduğu yönünde olmuştur. Ayrıca Osmanlı aleyhindeki çeşitli yayınlara karşı da bu yayın organlarında kendi düşüncelerini yaymaya çalışmışlardır. Bu topluluğun başarısı tartışılır bir durumda olsa da en azından ilk kez Türkofil bir yapının yurt dışında faaliyet göstermesi açısından önem arzetmektedir.

A Turkophil Association which is Founded in England Before World War I : The Anglo-Ottoman Society

Anglo-Foreign Turkish Committee was established in London in 1896, the first example of the establishment of a Turkophile society in England. But since this society was not very effective after its establishment, this name was not seen until 1913. In November and December 1913, the Anglo-Ottoman Association was transformed from the Anglo-Ottoman Association, and the Anglo-Ottoman Society was founded. This community holds its meeting on 15 December and collects its members from that date on. Its members include influential names such as Duse Muhammad Ali, known as Pan-African and Pan-Islamist, later Marmaduke Pickthall who became a Muslim, Arthur Field and Aubrey Herbert of the Count family. Members include conservative politicians, as well as members of the liberal, workers and MPs of the Irish nationalist parties and members of the House of Lords. In addition, the prominent Russian immigrant, liberal Rabbi Jaakoff Prelooker, and Moses Gaster, also known as Zionist, and Lucien Wolf, a Jewish journalist, are also on the executive committee. The Anglo-Ottoman Society is a Turkish-friendly propaganda centre. This society will defend the interests of the Ottoman Empire and announce the cause of Muslims all over the world. Society is open to all men and women regardless of race, political and religious beliefs. Before the start of I. World War, it defended the Ottoman and British alliances, but when the war broke out, the two states had to renew their rhetoric. In the war period, they tried to ensure a separate peace agreement with the Ottoman Empire by putting pressure on the British government. When this could not be successful, they made efforts to leave the Thrace, Anatolia and Istanbul lands of the Ottoman Empire to the Turks. However, they did not succeed at this point. Community members have sought to disseminate their activities mostly through media, conferences and bilateral meetings. These publications consist of African Times and Orient Review, Islamic Review and The New Age. They tried to influence the British public and government with their broadcasting organs. This effect was that the protection of the Ottoman Empire was indispensable for the British government. They have also sought to disseminate their own opinions opposed to the various publications against the Ottomans. Although the success of this community is controversial, for the first time a Turkophile structure is important in terms of getting into the act abroad, at least.

Keywords:

Anglo-Ottoman Society, Anglo-Ottoman Association, Marmaduke Pickthall, Duse Muhammad Ali, Arthur Field, Turkophile, England, Ottoman Empire, Association World War I,

PDF

___

KAYNAKLAR Arşivler : Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Hariciye Sefareti Dahiliye Kalem-i Mahsus Somerset Kayıt Bürosu (United Kingdom) Aubrey Herbert Belgeleri, DD/DRU/33. Aubrey Herbert Belgeleri, DD/DRU/43. National Archives (UK) Foreign Office Kitap
ARMAOĞLU, Fahir, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1789-1914, Timaş Yayınları, İstanbul 2013.
BIYIKLIOĞLU, Tevfik, Atatürk Anadolu’da 1919-1921, Yenigün Haber Ajansı Yayını, Basım yeri yok 2000.
BUSCH, Briton Cooper, Mudros to Lausanne Britain’s Frontıer in West Asia 1918-1923, State University of New York Press, New York 1976.
DUFFİELD, Ian, Duse Mohamed Ali and The Development of Pan-Africanism, Volume II, Edinburgh University, Ph. D. Thesis, October 1971.
JAESCHKE, Gotthard, Kurtuluş Savaşıyla ilgili İngiliz Belgeleri, Türkiye İş bankası Yay. İstanbul 2001.
LUBIN, Alex, Geographies of Liberation The Making of Afro-Arab Political Imaginary, Unıversity of North Carolina Press, Nort Carolina 2014.
MERAM, Ali Kemal, Belgelerle Türk-İngiliz İlişkileri Tarihi, Kitaş Yayınları, İstanbul 1969.
MURAD, Yahya, Mucemu Esmai’l Müsteşrikin, Beyrut 1425/2004.
SCHNEER, Jonathan, Balfour Deklerasyonu Arap-İsrail Çatışmasının Kökenleri, Çeviren: Ali Cevat Akkoyunlu, Kırmızı Kedi Yayınları, İstanbul 2012.
SHERİF, M.A., Brave Hearts: Pickthall and Philby Two Englısh Muslims in a Changing World, İslamic Book Trust, Kuala Lumpur 2011.
SHERİF, M.A., The Abdullah Yusuf Ali Memorial Lecture, İslamic Book Trust, Kuala Lumpur 2008.
The Marcus Garvey and Unıversal Negro İmprovement Association Papers, Editor: Robert A. Hill, Volume I, 1826-August 1919, University of California Press, Los Angeles 1983.
UÇAROL, Rifat, Siyasi Tarih (1789 - 1994), Filiz Kitabevi, İstanbul 1995.
WALBERG, Eric, From Postmodernism to Postsecularism: Re-emerging Islamic Civilization, Clarity Press, Atlanta 2013.
WILSON, M.Brett, Translating the Quran in an Age of Nationalism: Print Culture and Modern İslam in Turkey, The İnstitute of Ismaili Studies, London 2014.
Makaleler “Mohammed Marmaduke William Pickthall”, The Encyclopaedia of Islam, (New Edition), Vol. VIII, Leiden, ss. 305-306.
“Muhammad Marmaduke Pickthall: First Muslim English Translator of The Qur’an”, Encyclopaedıa of The Holy Qur’an, Vol. IV (Edit. N.K. Singh- A.R. Agwan), Delhi 2000, ss. 1036-1037.
“Personalia”, Islamic Culture, Vol. 11, No. 1, Year 1937, s. 138-143.
“The Anglo-Ottoman Movement”, The New Age, 15 January 1914, ss. 349-349.
“The Ottoman Association”, African Times, 9 June 1914, ss. 284.
“The Powers and Turkey”, Islamic Review, Vol: II, No: II, February 1914, ss. 61-64.
“The Present War and The Prophet of Islam”, Islamıc Review, Vol: 2, No: 8, September 1914, ss. 385-386.
“Yesterday, Today, Tomorrow”, African Times, Vol. I, No. 20, 4 August 1914, ss. 449-450.
Al-Qidwai, “Turkey and Great Britain”, Islamic Review, Vol. III, No.I, January 1915, ss. 35-37.
ANSARI, K. Humayın, “Pickthall, Muslims of South Asia, and the British Muslim Community of the Early 1900s”, Marmaduke Pickthall Islam and the Modern World, (Ed. Geoffrey P. Nash), Leiden/Boston 2017, ss. 23-46.
ANSARI, K. Humayun, “The Woking Mosque: A Case Study of Muslim Engagement with British Society since 1889”, Immigrants & Minorities, Vol.21, No.3, November 2002, ss. 1-24.
ARIKAN, Zeki, “Sir Paul Rycaut”, Osmanlı Araştırmaları, XXII, İstanbul 2003, ss. 109-139.
BLACKHIRST, Rodney, “Muhammad Pickthall and the Twilight of Classical Islam”, Crossing Religious Frontiers Studies in Comperative Religion, Edited: Harry Oldmeadow, World Wisdom Published, Indiana 2010, ss. 135-140.
BRAVOS, Thanassis, “The Allıed Note of 23rd September and Great Brıtaın’s Retreat on The Questıon of Eastern Thrace”, Deltio Kentro Mikraasiatikon Spoudon, Vol.XIII, 1999-2000, s. 179-208.
BURİAN, Orhan, “Kraliçe Elizabeth’den Sultan Üçüncü Murad’a gelen Hediyenin Hikayesi”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, C.9, S. 1-2, Mart-Haziran 1951, ss. 19-41.
BURİAN, Orhan, “Türk-İngiliz Münasebetlerinin İlk Yılları”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, C.9, S. 1-2, Mart-Haziran 1951, ss. 1-17.
CLARK, Peter, “Pickthall The Translator Novelist”, Inquiry, Vol. 3, No. 5, May 1986, ss. 57.
CLARK, Peter, “Pickthall’s Busy Years: 1931-32”, Islamic Culture, Vol. LXXIII, No. 4, 1999, ss. 45-62.
GEAVES, Ron, “Abdullah Quilliam (Henri De Léon) and Marmaduke Pickthall: Agreements and Disagreements between Two Prominent Muslims in the London and Woking Communities”, Marmaduke Pickthall Islam and the Modern World, (Ed. Geoffrey P. Nash), Leiden/Boston 2017, ss. 72-88.
GILHAM, Jamie, “Marmaduke Pickthall and the British Muslim Convert Community”, Marmaduke Pickthall Islam and the Modern World, (Ed. Geoffrey P. Nash), Leiden/Boston 2017, ss. 47-71.
HAYBURN, Ralph H. C., “William Pember Reeves, The Times, and New Zealand's Industrial Conciliation and Arbitration Act, 1900-1908”, NZ Journal of History, 1987, Volume: 21, No: 2, p. 251-269.
KAHRAMAN, Kemal, “Marmaduke William Pickthall”, İslam Ansiklopedisi, C.XXXIV, İstanbul 2007, ss. 270-271.
KARACA, Taha Niyazi, “The Armenian Question According to Meşveret, The Publication Organ of The Committee of Union and Progress”, Bilig, Summer 2011, No: 58, s. 211-224.
MALKOÇ, Eminalp, “Haluk Yusuf Şehsuvaroğlu’nun Kaleminden Ahmet Rıza Bey ve Yazışmaları”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ens. Der., Vol. 6, No. 12, 2007, s. 93-162.
O’MALLEY, Kate, “Metropolitan Resistance: Indo-Irish Connections in the Inter-War Period”, South Asian Resistances in Britain 1858-1947, (Editors: Rehana Ahmed- Sumita Mukherjee), Continuum, London 2012, ss. 125-140.
PARKİNSON, J., “Turkey and the Crisis”, Islamic Review, Vol. II, No. 11-12, December 1914, ss. 588–589.
PICKTHALL, Marmaduke, “Egypt and The Canal”, The New Age, Vol. XVIII, No. 9, 30 December 1915, s. 202.
PICKTHALL, Marmaduke, “The Project of Partition”, The New Age, Vol. XVI, No. 16, 18 February 1915, ss. 424.
ROTH, Cecil, “Moses Gaster”, Encyclopaedia Judaica, Second Edition, Volume: 7, s. 394.
ROTH, Cecil, “Lucien Wolf”, Encyclopaedia Judaica, Second Edition, Volume: 21, s. 138-139.
SEDDON, Mohammad Siddique, “Pickthall’s Anti-Ottoman Dissent: The Politics of Religious Conversion”, Marmaduke Pickthall Islam and the Modern World, (Ed. Geoffrey P. Nash), Leiden/Boston 2017, ss. 89-105.
TEMEL, Mehmet, “Ulusal Çıkar Politikası Açısından İngiltere'nin Osmanlı Devleti’ne ve Milli Mücadele’ye Bakışı”, Balıkesir Üniversitesi SBE Dergisi, C.1, S.1, Ocak 1998, ss. 120-134.
YOSHIKO, Kurita, “The Sudanese Diaspora in Politics: Felix Dar Fur, Duse Muhammad Ali, Ali Abd al Latif”, The İnfluence Of Human Mobility In Muslim Societies, Edited: Kuroki Hidemitsu, Routledge Press, Newyork 2009, s. 179-194.