Haçlı İstilası Öncesi Ortaçağ'da Maraş Şehri

Anadolu ve Kuzey Suriye arasındaki ana ticaret yollarının kesişme noktasında ve Mezopotamya ovasının kenarındaki Toroslar eteğinde bulunan, Anadolu’nun en eski şehirlerinden biri olan Maraş ve çevresi antik dönemleri de içine alan zengin bir geçmişe sahiptir. Domuztepe Höyüğü’nde yapılan kazı çalışmaları da şehrin M.O. 5000 yılma kadar uzanan tarihî bir mirasa sahip olduğunu göstermiştir(1). Maraş, coğrafî konum olarak Ortadoğu ile Anadolu’yu birbirine bağlayan yol güzergâhında bulunması sebebiyle de tarihin her döneminde önemini korumuştur.

Maraş in the Middle Ages before the Invasion of the Crusaders

During the Middle Ages Maraş was located in the crossroads between Anatolia and the Middle East and it was one of the important cities in the region. Because of its strategic and geopolitic importance, Maraş became a battle ground for contesting political groups. Especially, between 8th and 10th centuries, fightings to control the province were fierce. Because of political ambitions to control Maraş, numerous fights ruined the city several times. Therefore the population of the city dramatically decreased. Wars and new settlements changed the demographic structure of Maraş. During the Middle Ages, the Muslims build citadels making the city military base for defense and offense purposes. Those military activities helped the city for the civic developments.

___

  • el-Belâzurî, Fütûhu'l-buldân, (trc. Mustafa Fayda), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay, Ankara 1987.
  • Halife b. Hayyât, Tarihli Halife b. Hayyât, (trc. Abdulhalik Bakır), Ankara 2001.
  • İbn Şeddâd, el-A'lâku'1-hatfra fî ümerâi'ş-Şam ve'1-Cezîre, (nşr. Y. Zekeriyya Abbâre), Dımaşk 1978.
  • İbnü'1-Adîm, Zübdetü'l-haleb min TârihiHaleb, (nşr. Sâmî ed-Dehhân), I-III, Dımaşk 1951-1968.
  • İbnü'1-Adîm, Buğyetü't-Taleb, (Thk. Süheyl Zekkar), Darul-Fikr, Beyrut 1988. İbnü'1-Esîr el-Kâmil fi't-tarih, (nşr. C. J. Tornberg), (trc. c.III: Ahmet Ağırakça, c.V: Yunus Apaydın, c.XII: Abdülkerim Özaydın), İslâm Tarihi, el-Kâmil fi't-tarih tercümesi, I-XII, Çağ Yay., İstanbul 1985-1987.
  • Mes'ûdî, Murûcu'z-zeheb ve meadinü'l-cevher, (thk. M. Abdulhamid), I-IV, Kahire 1964.
  • Taberî, Târihu'1-ümem ve'1-mulûk, I-XIII, Daru'1-fikr, Beyrut 1987.
  • Yakubî b. Vazıh, Tarihli Îbni'l-Vâzıh, (nşr. M.Th. Houtsma), İbn Vadhih Historiae, III, Leiden 1883.
  • Yakut el-Hamevî, Mu'cemü'l-buldân, I-V, Dâr-u Sâdır, Beyrut tarihsiz. b- Bizans Kaynakları
  • Psellos Mikhail, Khronographia, (trc. Işın Demirkent), TTK Yay, Ankara 1992.
  • c- Ermeni Kaynakları:
  • Hetum (Gorigos Senyörü), Vekâyinâme, TTK Tercüme Eserler, nr. 69. Simbat, Vekâyinâme, TTK Tercüme eserler, nr. 68.
  • Urfalı Mateos, Vekâyinâme (trc. Hrant D. Andreasyan), Urfalı Mateos Vekayinamesi ve Papaz Grigor'ım Zeyli (1136-1162), TTK Yay, Ankara 1987.
  • Vardan Vardapet, Cihan Tarihi, (Türkler'le ilgili bölümlerini Türkçeye tere. Hrant D.Andreasyan, "Türk Fütuhatı Tarihi (889-1269)", Tarih Semineri Dergisi, İstanbul Ünv. Edebiyat Fakültesi Yay., 1-2, İstanbul 1937, XLVII.
  • d- Süryanî Kaynaklan:
  • İbnü'1-İbrî (Ebu'l-Ferec), Khronographia, (trc. Ö.Rıza Doğrul), Abû '1-Farac Tarihi I, TTK Yay., Ankara 1987.
  • Süryanî Mikhail, Khronographia, (nşr. ve trc. J.B. Chabot, Chromque de Michel le Syıien, Patriarche jacobite d'Antioche 1166-1199), Paris 1899-1924, I-IV.
  • 2- ARAŞTIRMA ESERLER
  • Avcı, Casim, İslâm Bizans İlişkileri, Klasik Yayınları, İstanbul 2003.
  • Atalay, Besim, Maraş Tarihi ve Coğrafyası, Matbaai Amire, İstanbul 1339.
  • Bikhazi, Ramzi Jibran, "Hamdanids", Dictionary of. the Middle Ages, New York 1989, VI, 83-87.
  • Bozkurt, Nahide "Harunürreşid", DİA, c. XVI, s. 258-261.
  • Brockelmann, C, İslâm Ulusları ve Devletleri Tarihi, (trc. N. Çağatay), Ankara 1992.
  • Brooks, E.W., "The Successors of Heraclius", Cambridge Medieval History, Cambridge 1957, II, 390-419.
  • Brooks, E.W., "The Arabs in Asia Minor", Journal of Hellenic Studies, 1898, XVIII, s. 182-207.
  • Canard, Marius "Cilicia", Encyclopaedia of İslam, c. II, s. 34-43.
  • Çubukçu, Asri, "Habib b. Mesleme", DİA, c. XIV, s. 372-373.
  • Darkot, Besim- Honigmann, Ernst, "Maraş", İA., VII, 311-312.
  • Demirkent, Işın, Urfa Haçlı Kontluğu Tarihi I, TTK Yay., Ankara 1990.
  • Dinçol, M.Ali "Geç Hititler", Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi, c. I, s. 126-129.
  • Elçibey, Ebülfez, Tolunoğullan Devleti (868-905), (Türkiye Tüıkçesine trc. Selçuk Alkm), Ötüken Yay., İstanbul 1997.
  • Fayda, Mustafa, "Halid b. Velid", DİA, c. XV, 289-292.
  • Gündüz, Tufan, "Kahramanmaraş", DİA, c. XXIV, s. 192-194.
  • Hassan, Zaky Mohamed, Les Tulunides, Paris 1933.
  • Hawkins, J.D. "The Neo-Hittite States in Syria and Anatolia", The Cambridge Ancient History, Volume III, Part II, Cambridge 1982.
  • Honigmann, Ernst, Die Ostgrenze des Byzandnischen Reiches von 363 bis 1071 nach Griechischen, Arabischen, Syrischen und Armenischen Quellen, (Türkçe trc. Fikret Işıltan), Bizans Devleti'nin Doğu Sınırı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., İstanbul 1970.
  • İlgim, Kasım, Halife Mansur ve Dönemi, Basılmamış Doktora Tezi, Marmara Ünv. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul 1994.
  • Kaegi, Walter E., Bizans ve İlk İslâm Fetihleri, (Türkçe tere. Mehmet Özay), Kaknüs Yayınları, İstanbul 2000.
  • Karaarslan, N.Ünal "Hamdânîler", DİA, c. XV, s. 446-449.
  • Ostrogorsky, Georg, Bizans Devleti Tarihi, (trc. Fikret Işıltan), TTK. Yay., Ankara 1995.
  • Öztürk, Said, "Siyasi ve Sosyo-Ekonomik Gelişimi İçerisinde Kadim Bir Anadolu Şehri: Hades (Göynük)", Türk Dünyası Araştırmaları, Sayı 96, Haziran 1995.
  • Parmaksızoğlu, İsmet - Çağlayan Yaşar, Genel Tarih I, Eski Çağlar ve Türk Tarihinin İlk Dönemleri, Funda Yay, Ankara 1976.
  • Ramsay, W. M., Anadolu'nun Tarihi Coğrafyası, (trc. M.Pektaş), İstanbul 1961.
  • Rımciman, Steven, Haçlı Seferleri Tarihi, I-III, (trc. Fikret Işıltan), TTK Yay., Ankara 1989.
  • es-Sâmir, Faysal, ed-Devletü'1-Hamdâniyye fi'1-Mevsıl (Musul) ve Haleb, Bağdat. 1975.
  • Sevim, Ali, Suriye ve Filistin Selçukluları Tarihi, TTK Yay., Ankara 2000.
  • Sevim, Ali, Anadolu Fatihi Kutalmışoğlu Süleymanşah, TTK Yay, Ankara 1990.
  • Sümer, Faruk, "Çukur-ova Tarihine Dair Araştırmalar", Tarih Araştırmaları Dergisi, Ankara 1963, c.I, S.l, s. 1-97.
  • Sümer, Faruk, "Çavuldur", DİA, c. VIII, s. 235-236.
  • The Oxford Dictionary of Byzantium, I-III, Oxford 1991.
  • Turan Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye Siyasî Tarih Alp Arslan 'dan Osman Gazi'ye (1071-1318), Turan Neşriyat Yurdu Yay., İstanbul 1971.
  • Uçar, Şahin, Anadolu'da İslâm-Bizaııs Mücadelesi, İşaret Yay., İstanbul 1990.
  • Umar, Bilge, Türkiye'deki Tarihsel Adlar, İnkılap Kitabevi, İstanbul 1993.
  • Yıldız, H.Dursun, "İslâmiyet ve Türkler", Diyanet Dergisi, Hicret Özel Sayısı (1981 Yıllığı), s. 58-67.
  • Yıldız, H.Dursun, "Ahmed b. Tolun", DİA, c. II, s. 141-144.
  • Yıldız, H. Dursun, "Avâsım", DİA, c.IV, s. 111-112.
  • Yinanç, M.H., "Maraş Emirleri", TTEM, 1340, V, (82), s. 283-299.
  • Yinanç, M.H., Türkiye Tarihi Selçuklular Devri, İstanbul 1944.
BELLETEN-Cover
  • ISSN: 0041-4255
  • Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
  • Başlangıç: 1937
  • Yayıncı: Türk Tarih Kurumu
Sayıdaki Diğer Makaleler

Selçukluların Yıkılışından Sonra Irak ve Azerbaycan'ın Durumu

Hüseyin KAYHAN

Afyonkarahisar’ın Doğusunda Önemli Bir Orta Tunç Çağı Nekropolü: Dede Mezarı

Mevlüt ÜYÜMEZ, Özdemir KOÇAK, Ahmet İLASLI, Tayfun ÇAY, Fatih İŞCAN

S. MITCHELL & C. KATSARI (editörler), Patterns in the Economy of the Roman Asia Minor, [=Roma Dönemi Küçük Asya Ekonomisinde Örüntüler] (The Classical Press of Wales: Swansea 2005), xxxii+335 s. [Kitap Tanıtımı]

Turhan KAÇAR

Syncretisme et heresies dans l'Orient seldjoukide et ottoman (XIV-XVIII siecle) Actes du Colloque du College de France, octobre 2001, (Selçuklu ve Osmanlı Doğu'sunda Senkretizm ve Heretik Akımlar (XIV.-XVIII. yüzyıl), College de France'daki Kolokyum Bildirileri, Ekim 2001) sous la dir

Ayşe KAYAPINAR

Trabzon Bedesteni: Türk Bedesten Mimarisindeki Yeri ve Sorunlarına İlişkin Bir Değerlendirme

Ömer İskender TULUK, Fulya ÜSTÜN

Haçlı İstilası Öncesi Ortaçağ'da Maraş Şehri

Selim KAYA

S. MITCHELL & C. KATSARI (editörler), Patterns in the Economy of the Roman Asia Minor, [=Roma Dönemi Küçük Asya Ekonomisinde Örüntüler] (The Classical Press of Wales: Swansea 2005), xxxii+335 s. [Kitap Tanıtımı]

Turhan KAÇAR

Osmanlı Devleti ile Avusturya ve Müttefikleri Arasındaki Barış Müzakerelerinde (1689) Hollanda'nın Arabuluculuk Girişimleri

Songül ÇOLAK

Asur Ticaret Kolonileri Çağı’nda Anadolu Kraliçeleri

Remzi KUZUOĞLU

Memlûk Devleti’nde Savaşın Kültürel Esaslarına Dâir

Altan ÇETİN