20. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Askerî Mektepleri

Osmanlı Devleti’nin Batılılaşma sürecinde en gözde ve etkili okulları durumunda olan askerî mektepler, bu özelliğini 20. yüzyıl başlarında da sürdürmüştür. Bu tarihlerde askerî mekteplerin en başta gelenleri İstanbul’da yer almaktaydı. Bununla birlikte vilayetlerde Osmanlı ordusunun ihtiyacını karşılayan askerî idâdî ve rüşdiyeler de bulunmaktaydı.

The Ottoman Military Schools at the Beginning of the 20th Century

Up to the 20. th century, there were many military and civil secondary schools, established in accordance with western style of education in the Ottoman Empire. In those days, while the military secondary schools were widespread on all over the Empire, the elite military schools were at İstanbul. These were Baytar, Eyüp, Soğuk Çeşme, Beşiktaş, Fatih, Koca Mustafa Paşa and Toptaşı Military Secondary Schools and also The Imperial School of Military (Mekteb-i Harbiye), The Imperial School of Medicine (Mekteb-i Tıbbiye) and The School for Artillery Officers (Mühendishane-i Berri-i Hümayun) had got secondary sections. Moreover, there were naval colleges and other technical military schools such as The Naval College (Bahriye Mektebi), The Naval Machine Laboratory School (Bahriye Makine Uygulama Mektebi), The Sergeant School (Gedikli Öğrenciler Mektebi), The Merchant-Captain School (Tüccar Kaptan Mektebi), Naval Secondary School (Bahriye Rüşdiyesi), The Military Clerk School (Menşe-i Küttab-ı Askeri Mektebi), Naval Industry and Manufacturing School for Children (Bahriye Sanayi ve İmalat Sıbyan Taburu Mektebi), School of Pharmacy (Eczacılık Mektebi) and Nut College for Children (Tımarcı Sıbyan Mektebi). There were 6 military high schools and 20 military secondary schools in the Ottoman Provinces. The 6 military high schools were in cities such as Edirne, Erzurum, Bağdat, Bursa, Şam and Manastır. The 20 military secondary schools were in those cities such as Edirne, Erzurum, Erzincan, İşkodra, Bitlis, Bağdat, Beyrut, Halep, Bursa, Diyarbakır, Selanik, Şam, Sivas, Trabzon, Kastamonu, Üsküp, Mamuratülaziz, Manastır, Süleymaniye and Van. In this study, the statistical tables are designed to show the number of students and teachers, and also their curricula in the Military Schools by making use of the Almanacs of Cities and Ottoman Archival Documents.

Keywords:

Ottoman Empire, Military Schools 20th Century,

PDF

___

1. BAŞBAKANLIK OSMANLI ARŞİVİ İRÂDELER
1. 1. İrâde Askerî: 1317/Za–20, 1320/R–06, 1327/N–01, 1327/N–084.
1. 2. İrâde Harbiye: 1329/Ca–078, 1330/R–007, 1330/Ş–083.
1. 3. İrâde Hâriciye 1322/Z–19.
1. 4. İrâde Taltîfât: 1315/N–068, 1315/C–092, 1316/C–040, 1316/Za–077, 1316/Z–004, 1316/Ra–076, 1318/Ca–048, 1318/L–135, 1318/L–139, 1318/R–099, 1318/R– 104, 1318/N–022, 1319/Ra–053, 1320/M–068, 1320/Ş–120, 1320/Ca–132.
1. SALNÂMELER
1. 1. Askerî Salnâme (Salnâme-i Askerî): mâlî 1311 (1895).
1. 2. Devlet Salnâmeleri:
D. S. 1291 (1874), Def’a 29, İstanbul Hacı Hüseyin Efendi Matbaası, ss. 1–271.
D. S. 1292 (1875), Def’a 30, İstanbul, ss. 1–255.
D. S. 1293 (1876), Def’a 31, İstanbul, ss. 1–255.
D. S. 1316 (1898), Def’a 54, İstanbul Âlem Matbaası, ss. 1–787.
D. S. 1317 (1899), Def’a 55, İstanbul Matbaa-i Âmire, ss. 1–771.
D. S. 1318 (1900), Def’a 56, İstanbul Mahmud Bey Matbaası, ss. 1–800.
D. S. 1319 (1901), Def’a 57, İstanbul Malumat-Tahir Bey Matbaası, ss. 1–872.
D. S. 1320 (1902), Def’a 58, İstanbul Dâr’üt-tıbaat’ül-Âmire, ss. 1–884.
D. S. 1321 (1903), Def’a 59, İstanbul Âlem Matbaası, ss. 1–956.
D. S. 1322 (1904), Def’a 60, İstanbul Ahmed İhsan ve Şürekâsı Matbaası, ss. 1–967.
1. 3. Maârif Salnâmeleri (Salnâme-i Nezâret-i Maârif-i Umûmiyye)
S. M. 1316 (1898), Def’a 1, İstanbul Matbaa-i Âmire, ss. 1–1257.
S. M. 1317 (1899), Def’a 2, İstanbul Matbaa-i Âmire, ss. 1–1496.
S. M. 1318 (1900), Def’a 3, İstanbul Matbaa-i Âmire, ss. 1–1677.
S. M. 1319 (1901), Def’a 4, İstanbul Matbaa-i Âmire, ss. 1–985.
S. M. 1321 (1903), Def’a 6, İstanbul Asır Matbaası, ss. 1–740. 1. 4. Vilâyet Salnâmeleri:
Bağdat Vilâyeti Salnâmesi 1318 (1900), Def’a 16.
Bitlis Vilâyeti Salnâmesi 1316 (1898), Def’a 2; 1318 (1900), Def’a 4.
Diyarbakır Vilâyeti Salnâmesi 1317 (1899), Def’a 16; 1318 (1900), Def’a 17; 1319 (1901), Def’a 18.
Edirne Vilâyeti Salnâmesi mâlî 1314 (1898), Def’a 24; mâlî 1315 (1899), Def’a 25; mâlî 1316 (1900), Def’a 26; mâlî 1317 (1901), Def’a 27; mâlî 1319 (1902), Def’a 28.
Erzurum Vilâyeti Salnâmesi 1317 (1899), Def’a 14.
Hüdâvendigâr Vilâyeti Salnâmesi 1318 (1900), Def’a 27; 1322 (1904),Def’a 31.
Kastamonu Vilâyeti Salnâmesi 1317 (1899), Def’a 20.
Sivas Vilâyeti Salnâmesi 1321 (1903), Def’a 16.
Suriye Vilâyeti Salnâmesi 1317 (1899), Def’a 31; 1318 (1900), Def’a 32.
Trabzon Vilâyeti Salnâmesi 1318 (1900), Def’a 18; 1319 (1901), Def’a 19; 1320 (1902), Def’a 20.
2. GAZETELER
2. 1. Cerîde-i Askeriyye: İlgili Sayıları
2. 2. Cerîde-i Havâdis: İlgili Sayıları
2. 3. Takvîm-i Vakâyi: İlgili Sayıları
2. 4. Tercümân-ı Ahvâl: İlgili Sayıları
3. TELİF ESERLER
Ergin, Osman, Türkiye Maârif Tarihi, C. 2, Osmanbey Matbaası, İstanbul 1940.
Hayta, Necdet- Uğur Ünal, “Mühendishâne-i Berrî-i Hümâyûn’un Kuruluşu ve İlk Yılları”, Prof. Dr. Kazım Yaşar Kopraman’a Armağan, ss. 388–395.
Kayabak, İsmail - Cemender Arslan, “Deniz Harp Okulu ve Lisesi Tarihçesi”, T.K.A.E. Türk Kültürü Dergisi, S.: 129.
Mahmud Şevket, Osmanlı Teşkîlât ve Kıyâfet-i Askeriyyesi, Mekteb-i Harbiye Matbaası, C. 1–2, İstanbul 1325.
Mehmet Arif, Mühendishâne-i Sultânî’nin Tesis ve Küşâdını Âmir Sultan Selim Hân-ı Sâlis Fermanı, İstanbul 1328 (1912).
Mir’at-i Mühendishâne-i Berrî-i Hümâyûn, Yay. Haz.: Sadık Erdem, İstanbul 1986.
Özbay, Kemal, Türk Asker Hekimliği Tarihi ve Askerî Hastâneler, C. I (İstanbul 1976), İstanbul 1981.
Say, Yağmur, Mühendishâne-i Berrî-i Hümâyûn, Topçu ve Füze Okulu Matbaası, Ankara 1995.
Ünal, Filiz, Maârif Salnâmelerine Göre İstanbul’da Eğitim-Öğretim (1898–1903), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi. Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2007.
Ünal, Tahsin, Harp Okulu Tarihi, Yay. Haz.: Ali Güler - Suat Akgül, Berikan, Ankara 2001.
Ünal, Uğur, Sultan Abdülaziz Devri Osmanlı Kara Ordusu (1861–1876), G. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2006.