ESKİ MEZOPOTAMYA HUKUKUNDA DİNİ NORMLAR

Dünya medeniyetinin beşiği olan Mezopotamya, aynı zamanda ilk yazılı hukuk kuralarının oluşturulduğu bölge özelliğini taşımaktadır. Mezopotamya'nın yazılı hukuk metinleri incelendiğinde, burada oluşan siyasi erklerin geniş halk kitlelerini itaat altında barındırabilmek ve hükmetmek amacıyla toplum tabanında bulunan "dinî kuralları" siyasi bakış açısıyla harmanlayarak hukuk maddelerini tanzim ettikleri anlaşılmaktadır. Böyle bir süreçte, iktidar sahiplerinin beslendiği meşruiyet kaynakları da yine dinseldir ve teokratik devlet nizamı hâkimdir. Bununla birlikte ilk defa Sumerler tarafından kurulan söz konusu devlet yapısında, Güneş Tanrısı dUTU adaletin koruyucusu olarak kabul edilmiştir. Nitekim Ur-Nammu'nun kanun metninde dUTU adaletin koruyucu tanrısı olarak öne çıkmaktadır. Ayrıca Mezopotamya'nın Sami asıllı kanunları olan ana-İtuşu, Lipit-İ?tar, E?nunna ve Hammurabi Kanunları ile Orta Asur Kanunları'nın prologue ve epilogue kısımları ile çeşitli kanun maddelerinde tanrı ve din etkisini görmek mümkündür

RELIGIOUS NORMS IN ANCIENT MESOPOTAMIAN LAW

Mesopotamia, the cradle of the civilization, has the feature of being the first region on which first written rules of law were created. When written law texts of Mesopotamia are analyzed, it is seen that those who had the political power made use of law codes by blending them with "religious rules" to govern the public and to make them obey. The legicitimacy of the rulers is also religious in such a process and a theocratic system is valid in governing of the state. At the same time, in the theocratic ruling of the state which was set up by the Sumerians first, dUTU as the sun god was also the protector of justice. In the law text of Ur-Nammu, dUTU appears as the protector of justice. Additionally, it is also possible to see the traces of god and religion in the codes of ana-İtušu, Lipitİštar, Ešnunna and Hammurabi in Mesopotamia and prologue and epilogue parts of Middle Assyrian law codes

PDF

___

Bauer, S. W., Antik Dünya, Çev. Mehmet Moralı, Alfa Yayınları, İstanbul, 2013.
Bilgiç, E., “Eski Mezopotamya Kavimlerinde Kanun Anlayışı ve An’anesi, A.Ü. DTCF Dergisi, C.21, S.3/4, Ankara, 1963, s.103-119.
Bozkurt, H. A., Hukukun Öyküsü, Yazarın Kendi Yayını, Ankara, 2006.
Çetin, H., “Egemenlik ve Hukuk ilişkisi Üzerine”, C.Ü. İktisadi İdari Bilimler Dergisi, C.3, S.2, Sivas, 2002, s.1-16.
Çığ, M. İ., Sümerli Ludingirra, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2012.
Dinçol, B., Eski Önasya Toplumlarında Suç Kavramı ve Ceza, Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları, İstanbul, 2003.
Good, E. M., “Capital Punishment and Its Alternatives in Ancient Near Eastern Law”, Stanford Law Review, Vol.19, No.5, 1967, s.947-977.
Gökçek, G.- Akyüz, F., “Sümer Kanunları”, Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi, C.9, S.1, Elazığ, 2013, s.41-62.
Gözler, K., Genel Hukuk Bilgisi, Ekin Kitapevi, Bursa, 2008.
Kılıç. Y., Eskiçağ Aile Hukuku, Çizgi Kitapevi, Konya, 2014.
Kramer, S. N., Sümerler, Çev. Özcan Buze, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2002.
Kuhrt, A., Eski Çağ’da Yakındoğu, Çev. Dilek Şendil, C.1, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2013.
Memiş, E., Eskiçağda Mezopotamya, Ekin Kitapevi, Bursa, 2007.
Mieroop, M.V. D., Hammurabi, Çev. Bülent O. Doğan, İsbankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2012.
Longdon, S., “The Sumerian Law Code Compared with the Code of Hammurabi”, Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, No.4, 1970, s.489-515
Oates, J., Babil, Çev. Fatma Çizmeli, Arkadaş Yayınevi, Ankara, 2004.
Öz, E. “Eski Mezopotamya’da Hukuk Kurallarının Oluşumu Sürecinde Adalet Anlayışı ve Bazı Hukuki Sorunların Çözümünde Nehir/Su Ordali Uygulaması”, Cahit Günbattı’ya Armağan, Ankara, 2015, s.185-202.
Roth, M. T., Law Collections from Mesopotamia and Asia Minor, Atlanta, 1997.
Steele, F. R., “The Lipit-Ishtar Law Code”, American Journal of Archaeology, Vol.51, No.2, 1947, s.158-164.
Şahin, A., “Siyasal Düşünceler Tarihinde “Sınırlı Devlet” Fikrinin Kadimliği ya da Genel Kamu Hukuku Bağlamında İnsan, Özgürlük ve Devlet İktidarı Algısındaki Evrilme”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.15, S.3, Ankara, 2011, s.311-362.
Şahin, H. A., “Kültepe Metinlerine Göre Eski Anadolu Ve Asur’da Yamin’in Anlamı”, History Studies, 2012, s.413-422.
Tekin, A., Sümerler ’den İslam’a Kutsal Kitaplar ve Dinler, Berfin Yayınları, İstanbul, 2005.
Topçuoğlu, H., “Eski İsrail Hukukunun Menşei, Hususiyetleri ve Hammurabi Kanunu ile Olan Münasebetleri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.5, S.1/4, Ankara, 1948, s.284-322.
Tosun, M., “Sumer, Babil ve Assurlu’larda Hukuk, Kanun ve Adalet Kavramları ve Bunlarla İlgili Terimler”, Belleten, C. XXXVII, S.148, Ankara, 1973, s.557- 581.
Tosun, M.-Yalvaç, K., Sumer, Babil, Assur, Kanunları ve Ammi-Şaduqa Fermanı, TTK. Basımevi, Ankara, 1959.
Uzun. E., Hukukun Temel Kavramları, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 2012.
Weidner, E., “ Dünyanın En Eski Kanunnameleri”, Çev. Hasan Sevimcan, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.7, S.1/2, Ankara, 1950, s.379-383.
Yıldırım, R., Eskiçağ Tarih ve Uygarlıkları, Yıldız Yayıncılık, İzmir, 2011

ISSN: 2146-4456
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2011
Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi