DÜNDEN BUGÜNE HONAZ’IN MARJİNAL MAHALLESİ: HİSAR

Honaz ve havalisi antik dönemden günümüze yerleşim yeri olmuştur. Honaz'da ilk olarak 'Hisar mahallesi' ismine Osmanlı Döneminde XIX. YY'da rastlanmaktadır. Bu mahalle, Türklerin yaşadığı ve Honaz kalesinin güneyinde yer alan aşağı kale içinde yer alan Hisar Mahallesi'dir. Bu mahallenin daha sonra 'Haydar' mahallesi sınırları içinde kaldığı anlaşılmaktadır. Günümüzde ise 'Asar' olarak bilinen bu yer, yeni kurulan 'Yeni mahalle' sınırları içinde kalmıştır.Çalışmamıza esas olan Hisar mahallesi bu mahalle olmayıp, Osmanlı kayıtlarına, 'Cemaat-i Kefere', 'Gebran' isimleriyle geçen ve daha sonra 'Hisar mahallesi' ismini alan Rumların yaşadığı mahalledir. Rumların yaşadığı bu mahalle, Honaz'ın batısında ve Honaz'dan bir vadi ve Çayboğazı deresi ile ayrılmıştır. Honaz'ın, Honaz dağının eteğinde Çürüksu vadisine bakan bu Rum mahallesinin adı, mübadillerin gelmesinden yıllar sonra ancak 1957'de Hisar mahallesi olmuştur. Rum mahallesinin iktisadi hayatı Osmanlı döneminde ticaret ve tarıma dayalı olmuştur. 1924'te Mübadele ile Rumların Honaz'dan Yunanistan'a gitmek üzere ayrılması ile haneleri boş kalmış, bu boş hanelere aynı yıl Yunanistan'dan mübadil Müslüman-Türkler getirilmiştir. Mübadiller geldikten sonra mahallenin iktisadi hayatı önemli ölçüde tarım üzerine olmuştur. Hisarı olmayan Hisar mahallesi mübadele öncesi bir Rum mahallesi iken, Cumhuriyet döneminin başında gerçekleşen mübadele ile bir mübadil-muhacir mahallesi olmuştur. Kiliseden camiye dönüşen ibadethanesi ile iki kültürün farklı izlerini taşımaya devam etmesi nedeniyle marjinal kalmıştır.

FROM PAST TO TODAY THE MARGİNAL NEİGHBORHOOD OF HONAZ:HİSAR

Honaz region has been a settlement place since antiquity. It is during Ottoman era in the 20th century that the name of “Hisar neighborhood” firstly encountered in Honaz. This neighborhood, where Turks lived and situated within the down castle, in the south of Honaz castle, is Hisar neighborhood. It is later understood that this neighborhood remained within the borders of Haydar neighborhood. This place which is known as ‘Asar’ today, remained within the borders of newly founded “Yeni Mahalle”Hisar neighboorhood only in 1957 years after the arrival of immigrants.The economic life of the Greek neighborhood was based on trade and agriculture in Ottoman period. With the population exchange in 1924, the Greeks left Honaz for Greece and their houses became empty. Immigrant Muslim Turks from Greece were brought in these empty houses the same year. After the immigrants had come, the economic life of the neighborhood considerably based on agriculture.The Hisar neighborhood which does not have a fortress was a Greek neighborhood before the population exchange. It became a immigrant neighborhood with the population exchange that took place in the beginning of the Republican period. It remained marginal due to continuing to carry different traces of two cultures and the place of worship which was converted into mosque from church

___

  • Bayındırlık İl Müdürlüğü, Göçmen Döküm Cetveli.
  • Bayındırlık İl Müdürlüğü, Yunanistan Muhacirleri Esas Kayıt Defteri.
  • BCA (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi), 272-11-19-91-18.
  • 1308 Hicri 1307 Mali Senesi/1891 Aydın Vilayet Salnamesi, Cilt:13, Tertib eden: Cemiyet-i Resmiye azasından İbrahim Cavid, İzmir Vilayet Matbaası.
  • 1308 Hicri 1307 Mali Senesi/1891 Aydın Vilayet Salnamesi.
  • 1311 Hicri Aydın Vilayet Salnamesi, Cilt:14.
  • 1326 Hicri/1908 Miladi Aydın Vilayet Salnamesi, Cilt:25, İzmir Vilayet Matbaası.
  • AĞIR, Mustafa, Honaz “Doğa Harikası”, İzmir, (basım tarihi yoktur)BAYKARA, Tuncer, Denizli Tarihi, İkinci Kısım, (1070-1429), Fakülteler Matbaası, İstanbul 1969.
  • Cumhuriyetin 15. Yıldönümünde Denizli, Cumhuriyet Matbaası, Denizli 1938.
  • Günümüz Türkçesi ile Evliya Çelebi Seyahatnamesi: Kütahya, Manisa-İzmir-AntalyaKaraman-Adana-Halep-Şam-Kudüs-Mekke-Medine, Hazırlayan: Seyit Ali
  • Kahraman, 1. Cilt, 9. Kitap, Yapı ve Kredi yayınları, İstanbul 2011.
  • HAN, Zinkoo, Honaz’ın Cumhuriyet Devrindeki Sosyal ve Ekonomik Gelişmesi (1923- 1960), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir 1999.
  • HAYTOĞLU, Ercan, Denizli’de Tabaklık (Dünden Bugüne), Fakülte Kitabevi, Isparta 2006.
  • KARAL, Enver Ziya, Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı 1831, T.C. Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları, Ankara 1997.
  • ÖZÇELİK, Selahittin, XIX. Yüzyılda Honaz Kazasında Sosyal ve Ekonomik Hayat (Temettuat Defterlerine Göre), Fakülte Kitabevi, Isparta, 2005.
  • Salname-i Vilayet-i Aydın, 1312 Sene-i Hicriyesine Mahsus, Cilt:15, İzmir Vilayet Matbaası. Salname-i Vilayet-i Aydın, 1313 Hicri Senesi (1896), Cilt:16, İzmir Vilayet Matbaası.
  • Yalçın, Kemal, Emanet Çeyiz-Mübadele İnsanları, 8.Baskı, İstanbul 2005.
  • YILDIZ, Bilal, Denizli (Lazkiye) Sancağı’nda Gayri Müslimler (1876-1935), Denizli Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul 2014.
  • ÇİFTÇİOĞLU, İsmail, XIV. Yüzyılda Denizli ve Yöresinde Ahilik ve Mevlevilik, Uluslararası Denizli ve Çevresi Sempozyumu, 6-8 Eylül 2006, 1. Cilt, Denizli-2007.
  • ERDEM, İlhan, XIII.-XIV. Yüzyıllarda Denizli ve Yöresinde Görülen Sosyal-Kültürel Gelişmeler, Uluslararası Denizli ve Çevresi Sempozyumu, 6-8 Eylül 2006, 1. Cilt, Denizli-2007.
  • HAYTOĞLU, Ercan, “Denizli-Honaz’a Yapılan Mübadele Göçü”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt:5, Sayı:12, Yıl:2006.
  • HAYTOĞLU, Ercan, “Bir Mübadele Çınarı: Mustafa Akan”, Geçmişten Günümüze Denizli Yerel Tarih ve Kültür Dergisi, Sayı:11, Yıl:2006.
  • ÖZÇELİK, Selahittin, XIX. YY Ortalarında Denizli Kazasının Sosyo-Ekonomik Yapısı Hakkında Gözlemler, Uluslararası Denizli ve Çevresi Sempozyumu, 6-8 Eylül 2006, 1. Cilt, Denizli-2007
  • PARLAZ, Selim, Avarız Defterlerine Göre XVII. Yüzyılda Honaz Kazası, Uluslararası Denizli ve Çevresi Sempozyumu, 6-8 Eylül 2006, 1. Cilt, Denizli-2007.
  • ŞİMŞEK, Celal, Kolossai, Arkeoloji ve Sanat, Yıl:24, Sayı:107, Mart-Nisan 2002.
  • ÜNAL, Mehmet Ali, XVI. Yüzyılda Honaz Kazası, Uluslararası Denizli ve Çevresi Sempozyumu, 6-8 Eylül 2006, 1. Cilt, Denizli-2007.
  • 1916 Grebene kazası Kastro köyü doğumlu Bilö oğullarından Zekeriya oğlu Mustafa Akan (Mülakat tarihi:26 Temmuz 2006).
  • 1919 Grebene kazası Vroşna Köyü doğumlu Hafız Mehmet Emin kızı Kamile (Karabenli) Yeşilpınar (Mülakat tarihi:26 Temmuz 2006).
  • 1920 Grebene kazası Vroşna köyü doğumlu Sabri kızı Zeynep Davran (Mülakat tarihi: 26 Temmuz 2006).
  • 1936 Honaz doğumlu Hafız Mehmet Emin oğlu Necdet Karabenli (Mülakat tarihi:14 Ağustos 2006 ve 11.11.2015).
  • 1945 Honaz doğumlu Mustafa oğlu Hasan Akan (Mülakat tarihi:14 Ağustos 2006).
  • 1954 Denizli doğumlu Numan oğlu Necati Akman (Mülakat tarihi:11.11.2015).
  • 1968 Denizli doğumlu Hasan oğlu Saim İncekara (Hisar mahallesi muhtarı) (Mülakat tarihi:11.11. 2015).
  • http://rapory.tuik.gov.tr/11-11-2015-16:27:13-110985814420550131521987016582. html (Erişim tarihi:11.11.2015)