CUMHURİYET TÜRKİYESİNİN EĞİTİM SİSTEMİNİN İNŞASI SÜRECİNDE HEYET-İ İLMİYE TOPLANTILARI

Türk Kurtuluş Savaşı’nın hemen ardından eğitim sisteminin çağdaş bir ulus devlet formuna uygun hale getirilmesi çabaları pek çok açıdan önemli ve öncelikli kabul edilmiştir. Yeni Türkiye’nin kurucuları, eğitim sisteminin temel ilkelerini belirlemekle birlikte eğitim siyasetinde izlenecek yöntemleri geliştirmek üzere uzmanların görüşlerini almaya özen göstermişlerdir. Özellikle Maarif Vekâleti öncülüğünde gerçekleştirilen Heyet-i İlmiye çalışmaları bu çabanın sonucudur. Maarif Vekili İsmail Safa Bey’in öncülüğünde 15 Temmuz 1923 tarihinde toplanan ve çalışmalarını bir ay boyunca sürdüren Birinci Heyet-i İlmiye, eğitim ve kültür hayatında pek çok açıdan katkıda bulunmuştur. Maarif Vekili Vasıf Çınar, 22 Nisan 1924 tarihinde İkinci Heyet-i İlmiye toplantısına ve Mustafa Necati Bey 26 Aralık 1925 tarihinde toplanan Üçüncü Heyet-i İlmiye toplantısına öncülük etmiştir. Bu çalışmada, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş ve kurumsallaşma sürecinde eğitim sistemine yön vermesi ön görülen Heyet-i İlmiye toplantıları ele alınmıştır. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri, dönemin gazete ve dergileri yararlanılan temel kaynaklar olmakla birlikte eğitim tarihi alanında araştırma inceleme eserlerden de yararlanılmıştır

THE REUNIONS OF THE HEYET-I ILMIYE IN THE BUILDING PROCESS OF THE EDUCATIONAL SYSTEM OF THE REPUBLICAN TURKEY

Right after the Turkish Indepence War, efforts to bring the education system into a contemporary nation-state form were considered, in many aspects, as important and a priority. Founders of the New Turkey not only set the basic principles of the education system, but also gathered opinions of the experts on identifying the methods that will be followed in the new ducation policies. Particularly, the Scientific Committee (Heyet-i İlmiye) meetings led by Ministry of Education are the outcomes of these efforts. The First Scientific Committee met under the leadership of the Minister of Education Ismail Safa Bey on July 15th, 1923, continued for one month, and contributed greatly to the education and cultural evolution. The Minister of Education Vasıf Çınar led the Second Scientific Committee meeting on April 22nd 1924 and Mustafa Necati Bey led the Third Scientific Committee meeting that was held on December 26th 1925. In this study, the scientific committees that were foreseen to give direction to the education system during the foundation and instutionalization of Turkish Republic are evaluated. While the Presidential National Archives and the newspapers and journals of the period are the main sources for this study, many research papers on the history of Turkish education are also used.

PDF

___

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA)
BCA. 180-9-0-0-12-70-23. Tarih 26 Haziran 339 (1923).
BCA. 180-9-0-0-12-70-23. Tarih 02 Temmuz 339 (1923).
BCA. 180-9-0-0-12-70-23. Tarih 04 Temmuz 339 (1923).
BCA. 180-9-0-0-12-70-23. Tarih 05 Temmuz 339 (1923).
BCA. 180-9-0-0-12-70-23. Tarih 14 Temmuz 339 (1923).
BCA. 180-9-0-0-12-70-23. Tarih 15 Temmuz 339 (1923).
BCA. 180-09-12-70-1-73. Tarih 04 Ağustos 339 (1923).
BCA. 180-09-12-70-1-72. Tarih 05 Ağustos 339 (1923).
BCA. 180-09-12-70-1-74. Tarih 7 Ağustos 339 (1923).
Anadolu Mecmuası
Anadolu Terbiye Mecmuası
Anadolu’da Yenigün
Cumhuriyet
Hâkimiyet-i Milliye
Muallimler Mecmuası
Tanin
Yeni Mecmua
Akgün, Seçil- Murat Uluğtekin; “Misak-ı Maarif”, Atatürk Yolu, Sayı: 3, Yıl: 2, Mayıs 1989, s. 285- 343.
Ayas, Nevzad; Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitimi Kuruluşlar ve Tarihçeler, Milli Eğitim Basımevi, Ankara, 1948.
Baltacıoğlu, İsmayıl Hakkı; Hayatım, (Yayına Hazırlayan: Ali Y. Baltacıoğlu), Dünya Yayıncılık, İstanbul, 1988.
Ergin, Osman; Türk Maarif Tarihi, C.5, Eser Matbaası, İstanbul, 1977.
Ergün, Mustafa; Atatürk Devri Türk Eğitimi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları, Ankara, 1982.
Hükümetler- Programları ve Genel Kurul Görüşmeleri, C.1 (24 Nisan 1920- 22 Mayıs 1950), (Haz.: İrfan Neziroğlu, Tuncer Yılmaz), TBMM Basımevi, Ankara, 2013.
İnan, M. Rauf; Mustafa Necati, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1980.
Mehmed Emin, “Son Heyet-i İlmiye” , Anadolu Mecmuası, Sene: 1, Sayı: 3, 1 Haziran 1340 (1924).
Milli Eğitimle İlgili Söylev ve Demeçler, Türk Devrim Tarihi Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1946.
Özalp, Reşat; Aydoğan Ataünal, Türk Milli Eğitim Sisteminde Düzenleme Teşkilatı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1977.
Sakaoğlu, Necdet; Osmanlı’dan Günümüze Eğitim Tarihi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2003.
Şapolyo, Enver Behnan; “Atatürk ve Maarif Misakı”, Türk Kültürü, Sayı: 40, 1966.
Tanır, Engin Deniz; Cengiz Aslan; “Birinci Heyet-i İlmiye ve Çalışma Esasları”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt: 52, Sayı: 1,2019, 251-276.
Tonguç, İsmail Hakkı; İlköğretim Kavramı, Piramit Yayıncılık, Ankara, 2004.
Tosh, John; Tarihin Peşinde, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1997.
Yılmaz, Hasan; Heyet-i İlmiyeler (1923- 1924- 1926), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara, 1988.
Yücel, Hasan Âli; Türkiye’de Orta Öğretim, T.C. Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, Ankara, 1994.

ISSN: 2146-4456
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2011
Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi