Milli Mücadele’nin önemli bir dönüm noktası kabul edilen Sakarya Savaşı’nda elde edilen zafer; askeri, siyasi ve moral üstünlüğünün Türk tarafına geçmesini mümkün kılmıştır. Türk ordusu, Sakarya zaferiyle Yunan ilerleyişini Anadolu’da durdurmayı başarsa da tam manasıyla Anadolu topraklarından Yunan gücünü çıkaracak güce o günün şartlarında sahip bulunmadığı için askeri hazırlıklarını da devam ettirmiştir. Sakarya’da elde edilen zaferden, Büyük Taarruz Savaşı’nın başlamasına kadar geçen (13 Eylül 1921’den 26 Ağustos 1922) yaklaşık on bir aylık süre zarfında bir taraftan askeri eksikliklerini gideren Türk tarafı bir taraftan da diplomasiyi elden bırakmayarak, Anadolu’da bir barış yapılacağına yönelik söylemlere duyarsız kalmamıştır. Sakarya Savaşı’ndan yenik çıkan Yunan ordusunun geri çekilmesi, Anadolu meselesinin silahla bitirilemeyeceğini teyit edince Yunan ordusunun arkasındaki destekçisi İngilizler barış çabalarına 1922’nin ortasından önce hız vermiştir. Bu kapsamda hem Avrupa hem de Türk kamuoyunu belli bir süre meşgul eden İngilizler, 22 Mart 1922’de İtilaf Devletleri Dışişleri Bakanlarını Paris’te bir araya getirmiştir. Paris Konferansı’nda çıkan mütareke teklifini milli emeller açısından uygun değerlendirmeyen Ankara hükümeti, barış müzakerelerinin başlaması için öncelikli olarak Anadolu’nun tahliye edilmesini şart koşmuştur. Böylece Ankara hükümeti Mîsâk-ı Millî şartlarını taşımayan bir barışa razı olmadığını açık bir biçimde dünya kamuoyuna göstermiştir. Bununla birlikte İzmit’te bir konferans yapılmasını önererek müzakere kapılarını tam manasıyla kapatmayan Ankara hükümeti, her türlü ihtimale karşı askeri hazırlıklarını da sürdürmüştür. İzmit’te bir konferans düzenlenmesi teklifi aslında, dünya kamuoyu nezdinde, Ankara hükümetinin barış karşıtı görünmediğini ispat etmiştir. Ankara hükümeti, İtilaf Devletlerinin barış teklifine verdiği bu hamle ile kendisini dünyaya barış karşıtı göstermeye çalışan İngiltere’nin planını bozmuştur. Bu kez farklı bir adım atan İngiltere, Ege’de Yunanlıların Müslümanlara yaptığı zulümleri görmezden gelerek; bölgede Müslümanların Hristiyanlara zulmettiğine yönelik iddialar öne sürmüş ve bu iddiaların incelenmesi için Anadolu’ya bir heyet göndermek istemiştir. Böyle bir tutum içerisine giren İngiltere, dünya kamuoyu önünde Türklerin sözde zulümlerini öne çıkarmak suretiyle Türkler lehine işleyen sürecin yönünü değiştirmeyi hedeflemiştir. Haziran 1922’ye gelindiğinde ise Paris Konferansı sonrası Türk tarafı ile karşılıklı notalardan bir sonuç çıkmayacağı anlaşılmış ve adeta fırtına öncesi sessizlik İngiltere’nin desteklediği Yunan donanmasının Samsun’da harekete geçmesiyle bozulmuştur. Böylece diplomasi yoluyla çözülmesi beklenen Anadolu barışına önemli bir darbe indiren Yunanlılar, Ankara hükümetine baskı oluşturmayı hedefleyerek siyasi amaçla harekete geçmiş ve yine Müslümanların Hristiyanlara zulmettikleri iddialarına geçerlilik kazandırmak istemiştir. Bu çalışma, Sakarya Savaşı’ndan sonra Müttefik devletlerin sık sık dile getirdiği Anadolu barışı (Şark Salâhı) söylemeleri gölgesinde, İngiltere’nin desteklediği Yunan filosunun Samsun’da gerçekleştirdiği bombardımana odaklanmaktadır. Çalışma, Sakarya’dan Büyük Taarruz Savaşı’na kadar geçen yaklaşık bir yıllık süre içerisinde özellikle de İngilizlerin Anadolu barışı söylemlerine vurgu yaptığı bir dönemde, eyleminden haberdar bulunduğu Yunan donanmasının Samsun şehrini bombardımanına göz yummasına ilişkin Türkiye’ye yönelik iki yönlü politika değişiminin tespitini amaçlamaktadır. Bu amaç çerçevesinde araştırmanın verilerini Devlet Arşivleri’nden elde edilen belgeler, TBMM ve İngiliz Avam Kamarası Zabıtları’nda konuyla ilgili söylemler, doküman incelemesi yoluyla İstanbul ve Ankara basınında yer alan haberler ile bu haberlerle alakalı başyazarların değerlendirmeleri ve literatürdeki temel eserler oluşturmaktadır. Sonuçta anlaşılmaktadır ki sadece Türk basını değil İngiliz Avam Kamarası’nda da Samsun bombardımanı, Anadolu barışına ket vuracak bir eylem biçiminde zikredilmiş ve aynı zamanda Yunan filosunun arkasında güç konumunda yer alan İngiltere de çeşitli söylemlerle eleştirilmiştir. Çalışma, Milli Mücadele dönemine ait özel bir devri ele almasıyla ilgili yazında benzerlerinden ayrılmaktadır.

Victory in the Battle of Sakarya, which is considered an important turning point of the National Struggle; made it possible for military, political and moral superiority to pass to the Turkish side. Although the Turkish army succeeded in stopping the Greek advance in Anatolia with the victory of Sakarya, it continued its military preparations as it did not have the power to extract the Greek forces from the Anatolian lands under the conditions of that day. During the eleven-month period from the victory in Sakarya to the start of the Great Attack War (September 13, 1921 to August 26, 1922), the Turkish side, on the one hand, has compensated for its military deficiencies and on the other hand has not left diplomacy and was not insensitive to the discourses about a peace in Anatolia. When the withdrawal of the Greek army, which was defeated by the Battle of Sakarya, confirmed that the Anatolian issue could not be completed with war, the British supporters behind the Greek army accelerated the peace efforts before mid-1922. In this context, the British, which occupied both European and Turkish public opinion for a certain period of time, brought together the Foreign Ministers of the Entente States in Paris on 22 March 1922. The Ankara government, which did not consider the proposal at the Paris Conference suitable for national ambitions, required the evacuation of Anatolia primarily for the start of peace negotiations. Thus, the government of Ankara has clearly shown to the world public that it is not willing to make peace that does not meet the conditions of “Mîsak-ı Milli (The national pact or oath)”. In addition to this, by proposing a conference in İzmit, the Ankara government did not close the doors of the negotiation, but also continued its military preparations against all odds. The proposal to hold a conference in Izmit proved to the world public opinion that the Ankara government was not against the peace. With its response to the peace proposal of the Entente States, Ankara government has disrupted Britain's plan, which was trying to make Ankara look anti-peaceful to the world. Britain, taking a different step this time, ignoring the persecution of Greeks to Muslims in the Aegean; made allegations that Muslims in the region persecuted Christians and asked to send a delegation to Anatolia to examine these allegations. With such an attitude, Britain, by emphasizing the so-called persecution of Turks before the world public opinion; aimed to change the process which was in favor of the Turks against the Turks. By June 1922, after the Paris Conference, it was understood that there would be no result from mutual notes with the Turkish side, and this pre-storm silence was broken down when the Greek navy backed by Britain took action in Samsun. Thus, the Greeks, who had a serious blow to the Anatolian peace, which is expected to be resolved through diplomacy, aimed to put pressure on the Ankara government and acted politically and again wanted to validate the claims that Muslims persecuted Christians. This study focuses on the bombardment of the Greek fleet supported by Britain in Samsun, in the shadow of the Allied states frequently voicing Anatolian peace (Eastern Peace) after the Battle of Sakarya. The study aims to determine Britain’s bi-directional shift in policy towards Turkey; during the approximately one year from Sakarya to the Great Attack War, in the context of the Greek navy in which Britain was aware of its action, regarding the bombardment of the city of Samsun, especially at a time when the British emphasized Anatolian peace discourses. For this purpose, the data of the research constitute the documents obtained from the State Archives, Turkish Grand National Assembly’s (TBMM) official reports and documents, Parliamentary discourses from the British House of Commons, document scanning method and the news in the national press and the reviews of the relevant authors and the information obtained through the main works related to the subject in the literature. As a result, it is understood that the Samsun Bombardment is mentioned in the form of an action that will hinder the peace of Anatolia; not only in the Turkish press, but also in the British House of Commons. At the same time, this action has been criticized in various discourses in England, which is the force behind the Greek fleet. The study contains an originality that differs from its peers in the literature by examining a special period of the National Struggle period.