Nur Sümeyye YALÇIN KOÇAK, Şahika ÖZDEMİR

ÇAMLICA CAMİİ’NİN EVRENSEL TASARIM KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Bireyin bedensel özelliklerine göre kentlerde hareket imkân bulamaması erişilebilirlik düzeyinde zorluklar çıkardığı için, sosyal hayattan kopmaları meydana getirmektedir. Engelli bireylerin kent yaşamı içinde kısıtlamalar olmaksızın hareket edebilmeleri, ulaşım imkânlarını kullanabilmeleri vb. yaşamsal haklara sahip olmaları gerekmektedir. Toplumda mekânların her türlü fiziksel gereksinimi karşılamak üzere tasarımlarının yapılması ve her türlü kullanıcıya hizmet verebilmesi toplumsal bütünleşme rolü taşırken aynı zamanda sosyal hayatta var olabilmeleri erişilebilir tasarımlar yapılarak mümkün hale getirilmektedir. İbadet bireyin en temel hak ve özgürlüklerindendir. Engelli bireyler evrensel tasarım kriterlerine uyulmadığı için yapılan tasarımlarda ibadethane içerisine dış mekânda farklı seviyeler bulunduğu için yardımsız girememektedir. Bu durum bağımsız olarak hareket imkânı verilmeyen bireyin zamanla toplumdan kendisini soyutlamasına sebep olmaktadır. Bu çalışmada evrensel tasarım kriterleri bağlamında camiler için gerekli tasarım kriterleri belirlenerek ölçüler belirtilmiştir. Çamlıca Camii’nin her bireye yönelik erişilebilirliği araştırılmıştır. Çamlıca Camii’nin incelenen mekanları doğrultusunda literatür taraması yapılan evrensel tasarım ilkelerinin hangilerini ne ölçüde karşıladığı gösterilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Evrensel Tasarım, Çamlıca Camii, Kapsayıcı Tasarım

EVALUATION OF ÇAMLICA MOSQUE WITHIN THE SCOPE OF UNIVERSAL DESIGN

There are almost 8.5 million disabled people in our country; many problems are seen in reaching from one place to another and when individuals use urban spaces alone without assistance. Therefore, they have difficulty performing their daily activities in the city and participating in society. Making transportation, the physical environment, and its elements (roads, pavements, public buildings, parks, etc.) accessible to people with disabilities, which is the biggest obstacle, is essential in terms of quality of life. Disabled individuals live in need of someone else's help because of the difficulties they experience in the environment. Individuals who cannot get on the bus on their own, cannot go to places of worship, and cannot access government offices are affected psychologically and isolate themselves from the social environment. It is of great importance to make designs that can respond without restrictions for each individual.The concept of belief, which emerged from the first human being, will always exist throughout the history of humanity and will continue to affect people's lives both spiritually and physically. Religions have rituals of worship. Buildings are created where people come together to worship both individually and collectively, and these places are described as places of worship. Christians believe that there is only one Creator gather in churches on Sundays, Jews in synagogues on Saturdays, Muslims in mosques on Fridays for Friday prayers, and places of worship for prayers five times a day. Places of worship are holy places where people who want to live their religious beliefs go and perform religious rituals. Every person who believes in religion should have access to places of worship and have the right to worship, and necessary arrangements should be made in line with the needs of individuals. The primary purpose of the design is to ensure that all buildings and their immediate surroundings are accessible to people with disabilities and mobility impairments. The concept of universal design aims at designs that are for everyone and that everyone can access equally. In the context of religious belief, each individual must have access to religious structures to live their faith. The concept of universal design, which is one of the most critical issues in today's designs, should also find its place in the designs of places of worship.In this study, the accessibility of people with disabilities to worship in the Çamlıca Mosque Complex was examined indoors and outdoors. As a result of the study, it was observed that the mosque was designed in a way that everyone could access by considering the universal design principles. The fact that directions and guideways are made and that everyone can reach each floor with stairs, ramps, and elevators shows that standards are taken care of.

Keywords:

Universal Design, Çamlıca Mosque, İnclusive Design,

PDF

___

1. T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2020). Erişilebilirlik Kılavuzu. Haziran 7, 2021 tarihinde https://www.aile.gov.tr/media/65613/erisilebilirlik_kilavuzu_2021.pdf adresinden alındı
2. Arat, Y. & Güner, M. (2020). Evrensel tasarım ilkeleri kapsamında üniversite yerleşkesinde erişebilirliğin incelenmesi: Odtü örneği. Eurasıa Journal Of Mathematıcs-Engıneerıng Natural & Medıcal Scıences, (8), 210-229.
3. Aygün, E., Korkut, A. & Kiper, T. (2018). Engelli bireyler için kentsel dış mekanlara erişilebilirliğin incelenmesi: Tekirdağ örneği. Artium, 6(2), 20-32.
4. Çağlar, S. (2012). Engellilerin erişebilirlik hakkı ve Türkiye’de erişebilirlikleri. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 61(2), 541-598.
5. Çakır Sümer, G. (2015). “Engelsiz Şehir” kavramı açısından Malatya. Yönetim ve Ekonomi, 22(1),139-157.
6. Çamlıca Eğitim ve Kültür Vakfı (2021). Büyük Çamlıca Camii ve Külliyesi. Çamlıca Eğitim ve Kültür Vakfı, İstanbul.
7. Çepehan, İ. Z. & Güller, E. (2020). Evrensel tasarım kapsamında herkes için erişilebilir tasarım. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, (2), 383-410.
8. Çınar, H., Arslan, A. R. & Doğar, K. (2015). İbadethaneler: tekerlekli sandalye kullanıcıların kullanımın memnuniyeti. Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(3), 319-327.
9. Hatırnaz, A. A. (2019). Ergonomi çerçevesinde eşitlikçi mekan üretim yaklaşımı olarak "evrensel tasarım" kavramı. Ergonomi, 2(3), 178-193.
10. Meşhur, H. A. & Tekin, M. (2018). Evrensel tasarım yaklaşımının şehir planlama disiplini bakış açısı ile değerlendirilmesi. Online Journal of Art and Design, 6(5), 94-111.
11. Mülayim, A. & Azsöz, G. P. (2020). Tekerlekli sandalye kullanan engellilerin sosyal hayata katılımında en büyük engel; yapılı çevrede yaşanan problemler ve çözüm önerileri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, (2), 357-382.
12. Olgun, R., & Yılmaz, T. (2014). Parkların erişilebilirlikleri üzerine bir araştırma: Niğde Kızılelma Parkı Örneği. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 15(1), 48-63.
13. Öztabak, M. Ü. (2017). Engelli bireylerin yaşamdan beklentilerinin incelenmesi. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, (9), 355-375.
14. Resmi Gazete, (2021). www.resmigazete.gov.tr: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/02/20180222-7.htm (Erişim Tarihi: 21 Nisan 2021).
15. Şahin, H. & Erkal, S. (2012). Ortopedik ve görme engelli bireyler için konaklama tesislerinde yapılması gereken düzenlemeler. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar Dergisi. http://www.sdergi.hacettepe.edu.tr/makaleler/OzurlulerSon5nisan2012.pdf
16. Şahin, Y. (2021). Abdesthaneye Geçiş Rampası Fotoğrafı.
17. Tiyek, R., Eryiğit, B. H. & Baş, E. (2016). Engellilerin erişilebilirlik sorunu ve TSE standartları çerçevesinde bir araştırma. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi(12), 225-261.
18. TSE. (2011). Türk Standardı, TS 9111, Özürlüler ve Hareket Kısıtlılığı Bulunan Kişiler İçin Binalarda Ulaşılabilirlik Gerekleri, http://hissedilebiliryuzeyler.com/pdf/tse9111.pdf (Erişim tarihi: 8 Haziran 2021).
19. Tutal, O. (2018). Universal access in historic environment and accessibility of the Haci Hasan Mosque in Eskisehir. International Journal of Architecture & Planning, 6(1), 126-141.
20. Türkyılmaz, E. & İskender, E. (2018). Mimari tasarımda ulaşılabilirlik kavramının tekerlekli sandalye kullanıcıları açısından irdelenmesi. Megaron, 13(2), 297-323.
21. URL-1, (2019). Büyük Çamlıca Camisi’nin dikkat çeken özellikleri. https://www.tokihaber.com.tr/haberler/buyuk-camlica-camisinin-dikkat-ceken-ozellikleri/ (Erişim tarihi: 27 Nisan 2021).
22. URL-2, (2021). Büyük Çamlıca Camii Eğitim Kültür Vakfı, www.twitter.com: https://twitter.com/camlica_camii/status/1428614448907014144/photo/1 (Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021).
23. URL-3, (2019). Cumhurbaşkanı Erdoğan: “Türkiye’nin en büyük camisi Büyük Çamlıca Camisi’ni, İstanbul’a kazandırmanın huzuru içerisindeyiz”. https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/cumhurbaskani-erdogan-turkiyenin-en-buyuk-camisi-buyuk-camlica-camisini-istanbula-kazandirmanin-huzuru-icerisindeyiz, T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı (Erişim tarihi: 27 Nisan 2021).
24. URL-4, (2019). Çamlıca Camii'nin resmi açılışı Başkan Erdoğan'dan çarpıcı açıklamalar. https://www.ahaber.com.tr/gundem/2019/05/03/camlica-camii-bugun-aciliyor (Erişim tarihi: 27 Nisan 2021).
25. Yılmaz Yelvar, G. D. (2016). Engelli Bireylerin Topluma Entegrasyonu İçin Binalar Uygun mu? Ankara Örneği. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 15(1), 13-17.
26. Yücel, M. & Bulut, R. (2020). Bedensel engellilerin din hizmetlerine erişimlerinde yaşadığı sorunlar: Alaşehir örneği. Academic Platform Journal of Islamic Researches, 4(1), 70‐85.