Sürdürülebilir Kentsel Açık-Yeşil Alanlar Olarak Mezarlıklar Ve Sunduğu Ekosistem Hizmetleri: Tarihi Seyyid Burhaneddin Mezarlığı-Kayseri

Hızla artan kentleşme ile birlikte kentsel alanlardaki açık-yeşil alanlar giderek azalmaktadır. Kültürel tarihin önemli bir parçası olan mezarlıklar kentsel açık-yeşil alan sistemlerinin önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Dolayısıyla mezarlıklar sahip oldukları yeşil doku ile kentsel alanlarda giderek önemi artan geniş açık-yeşil alanlardandır. Kentsel açık-yeşil alanlar, kentsel biyolojik çeşitliliği destekleme, kent iklimini iyileştirme, kent estetiğine katkı sağlama gibi birçok ekosistem hizmeti sağlamaktadır.Bu çalışmada, Kayseri kentinde yer alan ve Kayseri kültürel tarihinin önemli bir parçası olan Tarihi Seyyid Burhaneddin Mezarlığı’nın kentsel açık-yeşil alan sistemi içerisindeki önemi ve yeniden kentsel peyzaja kazandırılması irdelenmiştir. Daha sonra kente ve kentsel yaşama kazandırdığı kültürel ve düzenleyici ekosistem servisleri belirlenen parametreler çerçevesinde incelenmiş, çalışma alanının sağladığı ekosistem hizmetleri ortaya konmuştur.

Cemeteries as Sustainable Urban Open-Green Areas and Ecological Services Offered: Historical Seyyid Burhaneddin Cemetery-Kayseri

Open-green areas in urban areas are gradually decreasing with the rapidly increasing urbanization. Being an important part of cultural history, cemeteries are an important part of urban open-green space systems. Therefore with their green texture cemeteries are becoming increasingly significant wide open-green areas. Urban open-green spaces provide many ecosystem services such as supporting urban biodiversity, improving the urban climate and contributing to the urban aesthetics.In this study, the Historical Seyyid Burhaneddin Cemetery, which is located in the city of Kayseri and is an important part of the cultural history of Kayseri, was examined its importance in the urban open-green area system and its refunction to the urban landscape. Then, the cultural and regulating ecosystem services that it brings to the city and urban life were examined, and the ecosystem services provided by the study area were revealed within the framework of the determined parameters.

Keywords:

Cemeteries, ecosystem services, urban open-green areas Seyid Burhaneddin Cemetery (Kayseri),

PDF

___

1. Aksoy, Y. ve Özkardaş, V. (2015). Karacaahmet Mezarlığı Peyzaj Tasarımı Ve Bakım Çalışmaları Açısından İncelenmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi Yıl 3, Sayı 12, Sayfa (83-102).
2. Aktan N. G., (1999). Fiziksel planlama yönünden İzmir ve Frankfurt kent mezarlıklarının karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
3. Akurgal, E., (1990). “ Anadolu Uygarlıkları”, Net Turistik Yayınlar, Sanayi ve Ticaret A.Ş., Asır Matbaacılık, İstanbul
4. Albayrak, İ., (2012). Ekosistem Servislerine Dayalı Havza Yönetim Modelinin İstanbul Ömerli Havzası Örneğinde Uygulanabilirliği. Doktora Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 198 s.
5. Anonim (1991). Kayseri Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu Raporu, 20 Şubat Kayseri
6. Anonim (2005). The service of nature, living beyond our means: natural assets and human well-being. Millennium Ecosystem Assessment, Island Press, Washington, 28, DC.
7. Anonim (2020a). https://www.webtekno.com/keops-piramidi-nde-yolcu-ucagi-buyuklugunde-oda-kesfedildi-h36048.html
8. Anonim (2020b). https://bilgihanem.com/tac-mahal-hakkinda-bilgiler/
9. Anonim (2020c). https://www.tripadvisor.com.tr/ShowUserReviews-g312741-d311760-r275573618-Cemiterio_de_Recoleta-Buenos_Aires_Capital_Federal_District.html
10. Anonim (2020d). http://www.turkbilimi.com/tuva-arzhan-buluntulari-arjaan-2-kurgani-mo-8-yuzyil/
11. Anonim (2020e). http://www.serenti.org/turklerin-tarihe-biraktigi-iz-balbal/
12. Anonim (2020f). http://wowturkey.com/t.php?p=/tr139/hbbilik_donerkumbet1.jpg
13. Anonim (2020 g). http://wowturkey.com/t.php?p=/tr618/onurnazliaka_IMG_6494a.jpg
14. Anonim (2020h). http://www.havadankayseri.net/portfolio/seyyid-burhaneddin-hz-turbesi/
15. Anonim (2020ı). http://wowturkey.com/t.php?p=/tr475/Hasan_Yuksel_Seyyid_Burhaneddinde_Ramazan_Aksam.jpg
16. Anonim, (2020j). http://wowturkey.com/t.php?p=/tr321/SABRI_KAVUNCU_seydiburhanettin_turbesi.jpg
17. Arın Samancı, K.M., (2019). Kayseri Meydanının Cumhuriyet Dönemi Modernizm Yaklaşımı Bağlamında Değişimi: Eski Hükümet Konağı Örneği, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, İstanbul.
18. Arneth, A., Barratt, D., Cassman, K., Christensen, T., Cornell, S., Foley, J., Ganzeveld, L., Thomas, H., Houweling, S., Scholze, M., Joos, F., Kohfeld, K., Manizza, M., Ojima, D., Prentice, I.C., Schaaf, C., Smith, B., Tegen, I., Thonicke, K., Warwick, N., (2005). Climate And Air Quality İn Hassan, R., Scholes, R. Ve Ash, N., Eds, Ecosystems and Human Well-being: Current State and Trends Volume 1, 357 - 384, Island Press, Washington DC, London
19. Başkan, S., (1996). Karaman oğulları Dönemi Konya Mezar Taşları. Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
20. Bekiroğlu, M.S., (1990). İstanbul’daki Mezarlıkların Peyzaj Açısından İrdelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
21. Bulut, Z., Kılıçaslan, Ç., Deniz, B. ve B. Kara, (2010). Kentsel Ekosistemlerde Sürdürülebilir ve Açık- Yeşil Alanlar, III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, Cilt:IV, S: 1484-1493, 20-22 Mayıs 2010, Artvin.
22. Bolund, P., Hunhammar, S., (1999). “Ecosystem services in urban areas”, Ecological Economics, vol. 29, pp. 293-301.
23. Bowler, D.E., Buyung-Ali, L., Knight, T.M., Pullin, A.S., (20109. “Urban Greening to Cool Towns and Cities: A Systematic Review of the Empirical Evidence”, Landscape and Urban Planning, 97: 147–155
24. Coşkun Hepcan, Ç., Özeren Alkan, M. veÖzkan, M.B. (2015). Ege Üniversitesi Rektörlük Bahçesi Bitki Atlası. Ege Üniversitesi Rektörlük Yayınları, 18.
25. Çalışır Hovardaoğlu, S., (20099. Tarihi Süreklilikte Kentsel Katmanlaşmanın Belgelenmesi Bağlamında Kayseri Kent Merkezi, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
26. Çalışkan, N., (19959. Kuruluşundan Günümüze Kayseri Belediyesi, Kayseri, s. 40, 41.
27. Clayden, A., Green, T., Hockey, J., Powell, M., (2018). Cutting the lawn-natural burial and its contribution to the delivery of ecosystem services in urban cemeteries. Urban Forestry and Urban Greening, 33, 99–106
28. Daneshvari, A., (1986). “Medieval Tomb Towers of Iran”, (Mazda Publishers,Lexington)
29. Depietri, Y., Renaud, F.G., Kallis, G., (2012). “Heat Waves and Floods in Urban Areas: A Policy-Oriented Review of Ecosystem Services”, Sustainability Science, 7(1): 95–107
30. Eminağaoğlu, Z.ve Yavuz, A., (2010). Kentsel Yeşil Alanların Planlanması ve Tasarımını Etkileyen Faktörler: Artvin İli Örneği, III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 20-22 Mayıs, Cilt: IV, s: 15366-1547, Artvin Çoruh Üniversitesi, Artvin
31. Erdoğan, A., Atabeyoğlu, Ö. (2016). Tarihi yapıların kentsel dokuya etkisi: Kayseri kent merkezi örneği, Turkish Journal Of Forestry, 17(1), 83-92
32. European Environment Agency (EEA), (1995). Europe’s Environment: The Dobris Assessment. Stanners, D., Bourdeau, P. (Eds.), Copenhagen.
33. European Environment Agency (EEA), (1998). State of the European Environment. Copenhagen
34. Evensen, K., Nordh, H., Skaar, M., (2017). Everyday use of urban cemeteries: a Norwegian case study. Landsc. Urban Plan. 159, 76–84
35. Eyice, S., (1996). Mezarlıklar ve hazireler, İslam Dünyasında Mezarlıklar ve Defin Gelenekleri Cilt:1. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ss: 122-134.
36. Francaviglia, R.V., (1971). The Cemetery As An Evolvıng Cultural Landscape, Annals of the Association of American Geographers, Vol. 61, No. 3, pp. 501-509
37. Girardet, H., (1992). The GAIA Atlas of Cities: New Directions for Sustainable Urban Living. Anchor Books, New York
38. Givoni, B., (1991). Impact of planted areas on urban environmental quality: a review. Atmospheric Environment. Part B. Urban Atmosphere, vol. 25, pp.289-299
39. Gómez-Baggethun, E., Gren, A., Barton, D. N., Langemeyer, J., McPhearson, T., O’Farrell, P., Andersson, E., Hamstead, Z., Kremer, P., (2013). Urban Ecosystem Services, T. Elmqvist et al. (eds.), Urbanization, Biodiversity and Ecosystem Services: Challenges and Opportunities: A Global Assessment, 175-251
40. Gönen, G., (1992) Mezarlıklar, Peyzaj Mimarlığı Dergisi, 3:34-35
41. Güçlü, K., Yılmaz S., Yılmaz H., (1996). Kentsel Yeşil Doku İçinde Mezarlıkların Yeri, Önemi ve Erzurum Örneği. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 27 (1), sayfa 1-12, Erzurum
42. Gül, A., Küçük, V., (2001). Kentsel Açık-Yeşil Alanlar Ve Isparta Kenti Örneğinde İrdelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, sayı:2, s:27-48, Isparta.
43. Güneş, F., (1995). Türklerde Defin Merasimi. Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
44. Hüsrevoğlu, M., (2017). Mevlânâ’nın Üstadı Seyyid Burhanedin Hazretleri, Kayseri
45. İmamoğlu, V., (1997). “20. Yüzyılın ilk yarısında Kayseri Kent: Fiziki Çevre ve Yaşam”, I. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri, Kayseri, s. 120.
46. Jim, C.Y., Chen, W.Y., (2009). Ecosystem services and valuation of urban forests in China. Cities 26 (4), 187–194.
47. Jo, H.K., (2013). “Impacts of Urban Green Space on Offsetting Carbon Emissions for Middle Korean”, Journal of Environmental Management, 64: 115–126, 2002.
48. Karaoğlu, D., (2007). Kent Mezarlıklarının Yeşil Doku İçerisindeki Önemi Ve Ziyaretçi Memnuniyetinin belirlenmesi – Karacaahmet Mezarlığı Örneği. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans Tezi, 121s, İstanbul.
49. Karaşah, B., (2018). Determınatıon Of Cultural Ecosystem Servıces Provıded By Botanıc Gardens ‘Case Of Batumı Botanıcal Garden, Georgıa, Researches On Scıence And Art In 21st Century Turkey, Volume:2, p: 2033
50. Kattwinkel, M., Biedermann, R., Kleyer, M., (2011). “Temporary Conservation for Urban Biodiversity”, Biological Conservation, 144(9): 2335–2343
51. Kayseri Büyük Şehir Belediyesi, (2020). Kültür Yolu Envanter Haritası.
52. Korkut, A., Kiper, T., Üstün Topal, T., (2017). Kentsel Peyzaj Tasarımda Ekolojik Yaklaşımlar. Artium Dergisi, Cilt:5, No:1, s:14-26
53. La Rosa, D., (2014). “Accessibility to Greenspaces: GIS Based Indicators for Sustainable Planning in a Dense Urban Context”, Ecological Indicators, 42: 122–134
54. Lynch, K., (1985). Good City Form Book. The Mit Pres.
55. Manes, F., Incerti, G., Salvatori, E., Vitale, M., Ricotta, C., Constanza, R., (2012). “Urban Ecosystem Services: Tree Diversity and Stability of Tropospheric Ozone Removal” Ecological Applications, 22(1): 349–369
56. McPhearson, T., (2011). Toward a sustainable New York City: Greening through urban forest restoration. In E. Slavin (Ed.), Sustainability in America’s Cities: Creating the Green Metropolis (pp. 181–204). Island Press: Washington, DC
57. MEA, (2005).Ecosystems and Human Well-Being: Synthesis. Millennium Ecosystem Assessment, Island Press, Washington, DC
58. Nesbitta, L., Hotte, N., Barron, S., Cowan, J., Stephen, R.J., Sheppard, S.R.J., (2017). “The Social and Economic Value of Cultural Ecosystem Services Provided by Urban Forests in North America: A Review and Suggestions for Future Research”, Urban Forestry and Urban Greening, 25: 103–111
59. Pathak, V., Tripathi, B.D., Mishra, V.K., (2011). “Evaluation of Anticipated Performance Index of Some Tree Species for Green Belt Development to Mitigate Traffic Generated Noise”, Urban Forestry and Urban Greening, 10(1): 61-66
60. Qin, J., Zhou, X., Sun, C., Leng, H., Lian, Z., (2013). “Influence of Green Spaces on Environmental Satisfaction and Physiological Status of Urban Residents”, Urban Forestry and Urban Greening, 12: 490–497
61. Rebele, F., (1994). “Urban ecology and special features of urban ecosystems,”Global Ecology and Biogeography Letter, vol. 4, pp. 173–187
62. Sağıroğlu Arslan, A., (2018). Seyyid Burhaneddin Hz. Mezarlığı, Mezarları ve Mezar Taşları Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları Sanat Dizisi, Cilt 1, No: 141
63. Sander, H.A., Zhao, C., (2015). “Urban Green and Blue: Who Values What and Where?”, Land Use Policy, 42: 194–209
64. Saraçoğlu, N., (1950). Türk Mezarlarına Dair Araştırma, İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi, İstanbul. 65. Satoğlu, A. (1968). Mevlâna’nın Hocası Seyyid Burhaneddin, s.42-43
66. Öztan, Y., (1974). “ Hipodrom ve Golf Klubü” Peyzaj Mimarlığı Dergisi, Cilt:5, Sayı : 1 Tisa Matbaacılık Sanayi, Ankara.
67. Özarslan, E., (2007). Mezarlıkların Peyzaj Planlama ve Tasarımı Açısından İncelenmesi: İstanbul Zincirlikuyu Mezarlığı Örneği. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 121s, İstanbul.
68. Özarslan, M., (2009). Üsküdar’da Yatır ve Ziyaret Yerleri, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi 2 (3-4), s:300-308
69. Özdemir, H.G., (2012). Değişik Açık Ve Yeşil Alanlarda Bitkisel Tasarım Yönünden Güvenilirlik Faktörünün Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum, 119s.
70. Özhancı, E., ve Aklıbaşında, M., (2017). Kentsel Peyzaj İçinde Mezarlıklar ve Peyzaj Mimarlığı Açısından İncelenmesi; Nevşehir Örneği, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 48 (2), 2017, s.113-124
71. Özkan, B., Küçükerbaş, E. V. Ve Kaplan, A., (1996). Açık-yeşil alan ve rekreasyon alanı olarak mezarlıkların planlama ve tasarın sorunları ile çözüm olanakları İzmir kenti örneğinde araştırılması, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü, E.Ü. Araştırma Fonu Araştırma Raporu, Proje No: 1994/006, Bornava-İzmir.
72. Özkardaş, V., (2010). İstanbul Mezarlıklarının Peyzaj Planlama, Tasarım ve Bakım Çalışmaları Açısından İncelenmesi Karacaahmet Mezarlığı Örneği. Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 409s, İstanbul.
73. Öksüz, K., (2000). Kent ve peyzaj planlama çerçevesinde kıyı dolgu düzenlemelerinin incelenmesi: Maltepe-Bostancı ve Samatya dolgu alanları sahil parklarının peyzaj planlama açısından irdelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
74. Sommer, A. L. (2003). «De Dødes Haver: Den Moderne Storbykirkegård.» Odense: Syddansk Universitetsforlag
75. Taner, T., (1988). Şehir Mezarlıkları Planlama İlkeleri, D.E.Ü. Güzel Sanatlar Fakültesi No: 0904-AR-88-026, İzmir.
76. Tuncel, G., (1989). Batı Anadolu Bölgesinde cami ve tasvirli mezar taşları, Kültür Bakanlığı Yayınları. Tanıtma Eserleri Dizisi. Mas matbaacılık. Ankara.
77. Tuncer, M., (1996). “Türbe Ziyaretlerinin Psiko-Sosyal Sebepleri ve Tezahürleri”, Y. Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
78. Uslu, A., (1997). “Tarihi Süreç İçerisinde Anadolu Mezarlıkları ve Çağdaş Bir Yaklaşımla Ankara Kenti için Örnek Bir Mezarlık Planlaması Üzerinde Bir Araştırma”, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara
79. Uslu, A., (2010). An ecological approach for the evaluation of an abandoned cemetery as a green area: The case of Ankara /Karakusunlar cemetery.African Journal of Agricultural Research, 5 (10), pp. 1043-1054
80. Van De Berg , A., Kulenthran, T., Muller, S., Pitt, D., Wascher, D., Wijesuriya, G., (2005). Cultural and Amenity Services in Hassan, R., Scholes, R. ve Ash, N., eds, Ecosystems and Human Well-being: Current State and Trends Volume 1, 457 - 473, Island Press, Washington DC, London.
81. Velarde, M.D, Fry, G., Tveit, M., (2007). “Health Effects of Viewing Landscapes – Landscape Types in Environmental Psychology”, Urban Forestry and Urban Greening, 6(4): 199–212
82. Worpole, K., (2003). Last Landscapes: The Architecture of the Cemetery in the West. Garden History Vol. 31, No. 2 (Winter, 2003), pp. 229-230 (2 pages)