İmalat Sanayisinde İş Sağlığı ve Güvenliği Üzerine Bir Araştırma: Erzincan İli Mobilya İşletmeleri Örneği

Türkiye mobilya sektörü, ihracatı ithalatından yüksek olan az sayıdaki sektörden birisidir. Yıllık ihracat rakamı 2,2 milyar doları bulan sektörün AB pazar payında son dönemde daralma görülmektedir. Günümüzde global pazarlarda kullanılan önemli rekabet araçları arasına daha iyi kalite ve standartlarda iş güvenliği politikalarının uygulanması da eklenmiştir. İş sağlığı ve güvenliği düzenlemeleri, çalışanların iş kazası ve meslek hastalıklarından korunmasının yanı sıra ürün yaşam döngüsü ve çalışma koşullarının kalitesinin iyileştirilmesine de katkı sağlamaktadır. Bu çalışmada, mobilya üretim sektöründe çalışanların iş sağlığı ve güvenliği farkındalığı ile demografik faktörler ve işletme içi etkenlerin bu konuya ilişkin görüşlerine etkisinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda, Erzincan ilinde bulunan 35 adet işyerinde toplam 84 çalışana yüz yüze görüşme esasına dayalı anket uygulaması yapılmıştır. Araştırma sonunda, mobilya üretim işletmelerinde iş kazasına maruz kalma oranının %61 olduğu ve bu çalışanların %50’sinin en az iki kez iş kazasına maruz kaldığı tespit edilmiştir. Diğer yandan, çalışanların yaşı, eğitim durumu, çalıştığı departman, çalışma süresi, iş değiştirme sıklığı ve makine-ekipman bakım sıklığı değişkenlerinin çalışanlar arasında istatistiksel anlamlı (p<0,05) görüş farklılıklarına neden olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca, makine-ekipmandaki güvenlik donanımı yetersizliği, güvensiz davranışlar, iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin eğitim yetersizliği, kişisel nedenler ve aşırı iş yükünün çalışanlar tarafından en önemli iş kazası nedeni olarak görüldüğü tespit edilmiştir.

A Study on the Occupational Health and Safety in Manufacturing Industry: The Case of Furniture Enterprises in Erzincan Province

Türkiye mobilya sektörü, ihracatı ithalatından yüksek olan az sayıdaki sektörden birisidir. Yıllık ihracat rakamı 2.2 milyar doları bulan sektörün AB pazar payında son dönemde daralma görülmektedir. Günümüzde global pazarlarda kullanılan önemli rekabet araçları arasına daha iyi kalite ve standartlarda iş güvenliği politikalarının uygulanması da eklenmiştir. İş sağlığı ve güvenliği düzenlemeleri, çalışanların iş kazası ve meslek hastalıklarından korunmasının yanı sıra ürün yaşam döngüsü ve çalışma koşullarının kalitesinin iyileştimesine de katkı sağlar. Bu çalışmada, mobilya üretim sektöründe çalışanların iş sağlığı ve güvenliği farkındalığı ile demografik faktörler ve işletme içi etkenlerin bu konuya ilişkin görüşlerine etkisinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda, Erzincan ilinde bulunan 32 adet işyerinde toplam 63 çalışana yüz yüze görüşme esasına dayalı anket uygulaması yapılmıştır. Araştırma sonunda, mobilya üretim işletmelerinde iş kazasına maruz kalma oranının %76 olduğu ve bu çalışanların %50’sinin en az iki kez iş kazasına maruz kaldığı tespit edilmiştir. Diğer yandan, çalışanların yaşı, eğitim durumu, çalıştığı departman, çalışma süresi, iş değiştirme sıklığı ve makine-ekipman bakım sıklığı değişkenlerinin çalışanlar arasında istatistiksel anlamlı (p<0.05) görüş farklılıklarına neden olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca, makine-ekipmandaki güvenlik donanımı yetersizliği, güvensiz davranışlar, iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin eğitim yetersizliği, kişisel nedenler ve aşırı iş yükünün çalışanlar tarafından en önemli iş kazası nedeni olarak görüldüğü tespit edilmiştir.

Keywords:

İş sağlığı ve güvenliği, iş kazası ve meslek hastalığı, farkındalık mobilya işletmesi, imalat sanayi,

PDF

___

Zopcuk O (2015). İşletmelerde Güvenlik Kültürünün Ölçümü : Küçük ve Büyük Ölçekli Tekstil ve Metal İşyerleri Uygulaması, ÇSGB, İş Sağlığı Ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi, Ankara.
Yıldırım İ., Akyüz KC, Akyüz İ, Alevli C (2015). Mobilya Sektöründe Çalışanların İş Güvenliğı̇ Algıları ve İş Doyum Düzeylerinin İncelenmesı̇. 3.Ulusal Mobilya Kongresi, 171–184.
Yaşar ŞŞ (2018). Pazarlama İşletmelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Farkındalığı: Mobilya Sektörü Örneği, 3 rd International Congress on Occupational Safety and Security 16-17 Nisan 2018, İstanbul.
WHO (1999). Guidelines on Quality Management in Multidisciplinary Occupational Health Services, WHO European Centre for Environment and Health web sayfası, (www.who.int/occupational_health/regions/en/oeheurqualitymanagement.pdf?ua=1), Erişim tarihi: 26.04.2018.
Tüzüner VL, Özaslan BÖ (2011). Hastanelerde iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının değerlendirilmesine yönelik bir araştırma, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi, Cilt/Vol:40, Sayı/No:2, 2011, 138-154.
TIM (2017). Türkiye İhracatçılar Meclisi web sayfası, (www.tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari.html), Erişim tarihi: 25.04.2018.
Özdamar K (2013). Modern Scientific Research Methods, 1nd ed., Kaan Bookstore, Eskisehir, Turkey.
OSHA (1999). Guide for Protecting Workers from Woodworking Hazards, Occupational Safety & Health Administration (OSHA) web sayfası, (https://www.osha.gov/Publications/woodworking_hazards/ osha3157.html), Erişim tarihi: 02.05.2018.
SGK (2016b). İş kazası ve meslek hastalığı istatistikleri, Türkiye Cumhuriyeti Sosyal Güvenlik Kurumu. 28. Tavşancıl E (2014). Tutumların Ölçülmesi ve Spss İle Veri Analizi. Nobel Yayınları. 978-605-133-740-1. 5. Baskı, Ankara, 230 s.
SGK (2016a). İşyeri ve sigortalı istatistikleri, Türkiye Cumhuriyeti Sosyal Güvenlik Kurumu
Poyraz K, Kama B (2008). Algılanan iş güvencesinin, iş tatmini, örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkilerinin incelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 143-164.
Ofluoğlu G, Albar BÖ (2017). Yaşlı işgücünün iş sağlığı ve güvenliği sorunları ve çözüm önerileri, HAKİŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, Cilt: 6 Yıl: 6 Sayı:15 (2017/2).
OECD (2002). Glossary of Statistical Terms - Occupational accident Definition, (https://stats.oecd.org/glossary/detail.asp?ID=3563), Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) web sayfası, Erişim tarihi: 30.04.2018.
OAIB (2016). Mobilya sektör raporu-2016, Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri (OAIB) Orta Anadolu Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği.
Kurban H (2015). Mobilya Üretimi Yapılan İşletmelerde Gürültü, Titreşim ve Odun Tozunun Ergonomik Etkilerinin İşçi Sağlığı Açısından İncelenmesi (Bartın Örneği), Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi, Sayfa: 51-128, Bartın
Karacan E, Erdoğan ÖN (2011). İşçi sağlığı ve iş güvenliğine insan kaynakları yönetimi fonksiyonları açısından çözümsel bir yaklaşım, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (21) 2011/1:102- 116. 18. Karadeniz O (2012). Dünya’da ve Türkiye’de iş kazaları ve meslek hastalıkları ve sosyal koruma yetersizliği, Çalışma ve Toplum Dergisi, 15-75.
Kalaycı Ş (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 5. Baskı. Asil Yayın Dağ. Ltd. Şti., ISBN:975-9091-14-3, 405 s. Ankara.
ISO (2015). Mobilya İmalatı Sanayi Sektör Raporu, Küresel Rekabette İstanbul Sanayi Odası Meslek Komiteleri Sektör Stratejileri Projesi, İstanbul.
ILO (2018). International Newsletter on Occupatıonal Health and Safety, International Labour Organization (ILO) web sayfası, (http://www.ilo.org/safework/info/publications/WCMS_616129/lang-- en/index.htm), Erişim tarihi: 25.04.2018.
ILO (2015). Investigation of Occupational Accidents and Diseases, International Labour Organization (ILO) web sayfası, (http://www.ilo.org/labadmin/info/pubs/WCMS_346714/lang--en/index.htm), Erişim tarihi: 28.04.2018.
ILO (2010). List of Occupational Diseases, Date Issued, 25 March 2010, International Labour Organization (ILO) web sayfası, (http://www.ilo.org/safework/info/publications/WCMS_125137/lang--en/index.htm), Erişim tarihi: 30.04.2018.
HSE (2002). Hazardous substances, Health and Safety Executive (HSE) web sayfası,(http://www.hse.gov.uk/woodworking/hazard.htm), Erişim tarihi: 25.04.2018.
Hämäläinen P, Kaija L S, Jukka T (2009). Global trend according to estimated number of occupational accidents an dfatal workrelateddiseases at region and country level, Journal of Safety Research 40, ss.125–139
Güler Z (2015). Özel politika gerektiren grupların iş yaşamındaki sağlık ve güvenlik riskleri ile kontrol tedbirleri, Çalışma Dünyası Dergisi, Labour World 2015/2, 117-134.
Graveling R (2011). Occupational health and safety risks for the most vulnerable workers, European Parliament’s Committee on Employment and Social Affairs, Brussels, European Parliament.
Gedik T, İlhan A (2014). Sakarya İli Mobilya İmalatçılarında İş Sağlığı ve İş Güvenliği Üzerine Bir İnceleme, SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 15: 123-129.
Ekonomi Bakanlığı (2016). Mobilya sektörü, sektör raporları, İhracat Genel Müdürlüğü Maden, Metal ve Orman Ürünleri Başkanlığı, T.C. Ekonomi Bakanlığı.
Çabuk Y, Yeşilkaya M, Karayılmazlar S (2016). Türkiye Ahşap İşleme Makineleri Üretim Sektörünün İşletme Yapısının İncelenmesi” Bartın Orman Fakültesi Dergisi, vol. 18, no. 1, pp. 72–80.
Ceylan H (2011). Türkiye’deki iş kazalarının genel görünümü ve gelişmiş ülkelerle kıyaslanması, International Journal of Engineering Research and Development, 3(2), 18-24.
Boylu AA, Paçacıoğlu B (2016). Yaşam kalitesi ve göstergeleri, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi Cilt: 8, Sayı: 15.
Baş T (2006). Anket Nasıl Hazırlanır Uygulanır Değerlendirilir, Seçkin Yayıncılık, 4. Baskı, Ankara, 236 s.
Antov P, Neykov N (2017). Costs of Occupatıonal Accidents in the Bulgarian Woodworking and Furniture Industry, 3 rd International Scientific Conference Wood Technology & Product Design 11-14 September 2017, Ohrid.