Türkiye’de Referans (Gösterge) Faiz Oluşturulması: Türk Lirası Gecelik Referans Faiz Oranı (TLREF) Üzerine Bir İnceleme

Makroekonomik göstergeler, ekonomilerin genel durumunu yansıtan önemli araçlardır. Büyüme, enflasyon ve işsizlik gibi göstergeler farklı değişkenlerden etkilenmektedir. Buna karşın, faiz oranları tüm makroekonomik göstergeleri pozitif veya negatif etkileyen en önemli değişkenlerden biridir. Faiz oranlarındaki değişimler tüm finansal piyasaları ve ekonomik aktörleri derinden etkilemektedir. 13 Eylül 2019 tarihi itibarıyla Türkiye’de politika faizi yüzde 16,5, ortalama ticari kredi faizi yüzde 20,39, ortalama mevduat faizi ise yüzde16,63 seviyesindedir. 2021 yılsonunda LIBOR son bulacağı için ülkeler ulusal referans faiz oranlarını ilan etmeye yönelik çalışmalar yapmaklardır. Türkiye’de ise TRLIBOR, politika faizi, kredi faizi, mevduat faizi, tahvil-bono faizi gibi birçok farklı faiz türü bulunmakla birlikte piyasada gerçekleşen işlemlere dayalı olarak hesaplanan bir referans faiz oranı bulunmamaktadır. Bu eksikliğin giderilmesi ve LIBOR sonrası dönem için Borsa İstanbul (BİST) tarafından 17.06.2019 tarihinde TLREF ilan edilmeye başlanmıştır. İlk TLREF yüzde 24,82 olarak yayınlanmış olup 13.09.2019 tarihinde ise yüzde 16,19 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’de politika faizinin, ticari kredi faizinin ve diğer faiz türlerinin gerçekleşme seviyesi dikkate alındığında TLREF piyasa koşullarını yansıtan ve derinliğe sahip bir referans faiz oranıdır. Önümüzdeki dönemde finansal kuruluşların TLREF’e dayalı finansal ürünler sunmasıyla birlikte TLREF’in ulusal referans faiz oranı niteliği daha da güçlenecektir.

Launching Reference (Benchmark) Interest Rate in Turkey: A Conceptual Examination upon Turkish Lira Overnight Reference Interest Rate (TLREF)

Macroeconomic indicators are important tools that reflect the general condition of economies. Indicators such as growth, inflation and unemployment are affected by different variables. On the other hand, interest rates are one of the most important variables affecting all macroeconomic indicators positively or negatively. Changes in interest rates deeply affect all financial markets and economic actors. Policy rate is at the level of 16.5 percent, average interest rate of commercial loans is at the level of 20.39 percent, and average deposit interest rate is at the level of 16.63 percent in Turkey as of 13 September 2019. As LIBOR will be terminated in 2021 year end, countries have been conducting efforts to launch national reference interest rates. In Turkey, although there are a variety of interest rate types such as TRLIBOR, policy rate, loan interest, deposit interest, bonds-bill interest, there is not a reference interest rate to be calculated based on transactions made in market. In order to eliminate this deficiency and preparation for the period after LIBOR, TLREF has been started to be announced by Borsa Istanbul (BIST) on 06.17.2019. The first TLREF was launched as 24.82 percent and TLREF has become 16.19 percent on 09.13.2019. TLREF is a reference interest rate which reflects market conditions and has depth when taking into consideration the level of policy rate, commercial credits interest rate and other interest rates types. In the forthcoming period, national reference interest rate characteristic of TLREF will be strengthened with the introduction of TLREF-based financial products by financial institutions.

___

  • Akkaya, M. (2018). Türk Lirası Referans Faiz Oranını (TRLIBOR) Etkileyen Makroekonomik Faktörlerin Analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(2), 179-197.
  • Alp, H., Gürkaynak, R., Kara, H., Keleş, G., & Orak, M. (2010). Türkiye’de Piyasa Göstergelerinden Para Politikası Beklentilerinin Ölçülmesi. İktisat İşletme ve Finans, 25(295), 21-45.
  • BIS. (2019). Beyond LIBOR: A Primer on the New Reference Rates. https://www.bis.org/publ/qtrpdf/r_qt1903e.pdf, 26.05.2019.
  • BİST. (2019a). Borçlanma Araçları Piyasası Verileri. https://www.borsaistanbul.com/veriler/verileralt/aylik-konsolide-veriler, Erişim Tarihi: 17.09.2019.
  • BİST. (2019b). Türk Lirası Gecelik Referans Faiz Oranı Kuralları. https://www.borsaistanbul.com/docs/default-source/endeksler/turk-lirasi-gecelik-referans-faizorani- temel-kurallari.pdf?sfvrsn=10, Erişim Tarihi: 17.09.2019.
  • BİST. (2019c). TLREF Verileri. https://www.borsaistanbul.com/veriler/verileralt/tlref-verileri, Erişim Tarihi: 17.09.2019.
  • BİST. (2019d). Borsa İstanbul Portal. https://portal.borsaistanbul.com, Erişim Tarihi: 17.09.2019.
  • Bloomberght. (2017). FCA: LIBOR 2021 Sonunda Sona Erecek. https://www.bloomberght.com/haberler/haber/2034600-fca-libor-2021-sonunda-sona-erecek, 26.05.2019.
  • Borsa Gündem. (2018). Borsa İstanbul, Bankalararası Repo Ters Repo Pazarı'nı kapatıyor. https://www.borsagundem.com/haber/borsa-istanbul-bankalararasi-repo-ters-repo-pazarinikapatiyor/ 1374052, 27.05.2019.
  • Chan, F. C. (2011). An Analysis of the Relationship between Choice of Interest Rate Reference & Interest Rate Risks of Corporate Borrowers. (Doctoral dissertation, City University of Hong Kong.
  • Depren, Ö., Kartal, M. T., & Kılıç Depren, S. (2018). Borsalarda Oynaklık Üzerine Yayınlanmış Akademik Çalışmaların Bibliyometrik Analizi. Bankacılık ve Sermaye Piyasası Araştırmaları Dergisi, 2(6), 1-15.
  • FBIL. (2019). Financial Benchmarks India Pvt. Ltd. https://www.fbil.org.in/uploads/general/Registration_for_use_of_FBIL_Reference_Rates.pdf, Erişim Tarihi: 29.05.2019.
  • Kanlı, I. B. (2012). Which Money Market Instrument is Better at Representing Market Expectations on Short-Term Rates. CBRT Research Notes in Economics, 32, 1-11.
  • Kartal, M. T. (2018). L Harfi İle Başlayan Finansal Kavramlar, Güncel Örnekler ve Yaklaşımlar İle Finansın Temel Kavramları. Editör: Doç. Dr. Aysel Gündoğdu, Gazi Kitabevi, 1. Baskı, 283-299.
  • Kartal, M.T. (2019). Türkiye’de Kredi Faizlerini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: MARS Yöntemiyle Bir Analiz. Bankacılar Dergisi, 108, 24-41.
  • Lin, X., Wang, C., Wang, N., & Yang, J. (2018). Investment, Tobin’s Q, and Interest Rates. Journal of Financial Economics, Forthcoming, 1-21.
  • ROISFIX. (2019). Documents. http://roisfix.ru/document, Erişim Tarihi: 29.05.2019.
  • TBB. (2019). Aylık Veriler. http://www.trlibor.org/veriler.aspx, Erişim Tarihi: 17.09.2019.
  • TCMB. (2019a). Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (EVDS). https://evds2.tcmb.gov.tr, 17.09.2019.
  • TCMB. (2019b). Piyasalar. http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Banka+Hakkinda/Sikca+Sor ulan+Sorular/Piyasalar, 17.09.2019.
  • TCMB. (2019c). Merkez Bankası Faiz Oranları. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Temel+Faaliyetler/Para+Po litikasi/Merkez+Bankasi+Faiz+Oranlari, 17.09.2019.
  • Terzioğlu, M. K. (2013). Gösterge Faiz Oranı, Diş Ticaret Hacmi ve İç Borç Stok İlişkisi. Akdeniz Üniversitesi İİBF Dergisi, (26), 55-76.
  • Tokic, D. (2018). Replacing LIBOR: Is BTFR the Right Choice? Journal of Corporate Accounting & Finance, 29(1), 145-150.
  • Tumwine, S., Sejjaaka, S., Bbaale, E., & Kamukama, N. (2018). Determinants of Interest Rate in Emerging Markets: A Study of Banking Financial Institutions in Uganda. World Journal of Entrepreneurship, Management and Sustainable Development, 14(3), 267-290.
  • Uyar, U., Kangallı Uyar, S., & Gökçe, A. (2016). Gösterge Faiz Oranı Dalgalanmaları ve BİST Endeksleri Arasındaki İlişkinin Eşanlı Kantil Regresyon ile Analizi. Ege Akademik Bakış Dergisi, 16(4), 587-598.