YABANCI TURİSTLERİN GENEL MÜZE İMAJI ALGILAMALARI: AYASOFYA VE TOPKAPI SARAYI MÜZELERİ

Turizm sektörü açısından müzeler önemli çekim merkezleridir. Bir müzenin turizm sektöründe başarı elde edebilmesi ve diğer müzelerden ayırt edici özelliklere sahip olabilmesi için müze imajı önemli bir faktördür. Bu çalışmanın amacı, yabancı turistlerce Topkapı ve Ayasofya Müzesi’nin algılanan genel müze imajının belirlenmesidir. Veriler alan yazınına dayalı olarak geliştirilen anket aracılığı ile iki müzeyi ziyaret eden 527 yabancı turiste, 8 Aralık 2018-8 Şubat 2019 tarihleri arasında yüz yüze uygulanarak elde edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, yabancı turistler tarafından Topkapı Sarayı ve Ayasofya Müzesi’nin genel müze imajı açısından “iyi” olarak algılandığı, ancak aralarında müze imajı bakımından fark olmadığı belirlenmiştir. Çalışmada; bilişsel ve duygusal müze imaj algısının, genel müze imajı algısını etkilediği belirlenmiştir. Çalışmada müzelere, ilgili kurum ve kuruluşlara müzelerin geliştirilmesi için bilişsel ve duygusal imaj faktörleri ele alınarak öneriler getirilmiştir.

The Overall Museum Image Perceptions of Foreign Tourists: Hagia Sophia and Topkapı Palace Museum

Museums are important attractions for the tourism sector. Museum image is an important factor in order to be successful in the tourism industry and to have distinctive features from other museums. The purpose of this study is to determine the perceived overall museum image of Topkapı and Hagia Sophia Museum by foreign tourists. The data were collected by applying a questionnaire developed based on the literature between the dates of December 8, 2018 – February 8, 2019, to 527 foreign tourists visiting the two museums. In the research results; it was determined that the Topkapı Palace and the Hagia Sophia Museum were perceived as “good” in terms of the overall museum image, but there was no difference between each other by foreign tourists. Additionally, it was determined that perception of the cognitive and emotional museum image affected the overall museum image. In the study, recommendations have been developed to museums, related institutions and organizations by considering cognitive and emotional image factors for the development of museums.

___

  • Ahunbay, Z. (2017). Bir Dünya Mirasının Korunması: Ayasofya. Uluslararası Katılımlı 6. Tarihi Yapıların Korunması ve Güçlendirilmesi Sempozyumu 2-3-4 Kasım 2017 (37-46). http://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/ pdf/17917_41_24.pdf, (Erişim: 10.04.2019).
  • Akbulut, B. A. (2014). Turistik Destinasyon Olarak Ankara’nın Bilişsel ve Duygusal İmaj Bileşenleri Açısından Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi (Tez No. 366350).
  • Aksoy, E. (2016). İstanbul’daki Devlet Müzeleri ve Özel Müzelerin Reklam Stratejileri Açısından Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. https://tez.yok. gov.tr/UlusalTezMerkezi (Tez No. 436974).
  • Alex, S., Bernd, H. S. ve Joshua, M. (1995). Processes for Managing Identity, Image and Design. Design Management Institute, 6 (1), 60-63.
  • Altunbaş, A. ve Özdemir, Ç. (2012). Çağdaş Müzecilik Anlayışı ve Ülkemizdeki Müzeler. Kültür ve Turizm Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı, http://teftis. kulturturizm.gov.tr/Eklenti/4655,makale.pdf, (Erişim: 09.06.2019).
  • Atagök. T. (2010). Müzecilik ve Türk Müzeciliği, Ege Mimarlık Dergisi, 8-13. http://egemimarlik.org/74/3.pdf, (Erişim:09.06.2019).
  • Ayasofya Müzesi (2019). “Ayasofya Müzesi Tarihçe”, 21 Nisan 2019 tarihinde ayasofyamuzesi.gov.tr/tr/content/tarihçe adresinden erişildi.
  • Baloğlu, Ş. ve Brinberg, D. (1997). Affective Images of Tourism Destinations. Journal of Travel Research, 35 (4), 11-15.
  • Baloğlu, Ş. ve McCleary, K. W. (1999). A Model of Destination Image Formation. Annals of Tourism Research, 26 (4), 868-897.
  • Barrio, J. M., Herrero, C. L. ve Sanz, A. J. (2009). Measuring the Efficiency of Heritage Institutions: A Case Study of a Regional System of Museums in Spain. Journal of Cultural Heritage, 10, 258–268.
  • Beerli, A. ve Josefa, D. M. (2004). Factors Influencing Destination Image. Annals of Tourism Research, 31 (3), 657-681.
  • Bogan, E., Constantin, D. M. ve Grıgore, E. (2018). The Museum Tourism in Bucharest, Romania. Quality - Access to Success, 19 (1), 85-91.
  • Boyar, H. (2006). Bilgi Toplumu Oluşumu ve Küreselleşmenin Şehirsel Mekâna Etkilerinde Müzeler Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı, Ankara. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi (Tez No:180371).
  • Cimilli, C. (2009). Ayasofya ve Kariye Müzesi. İstanbul: İstur Turistik Yayıncılık.
  • Culley, S. (2010). Museums and Tourists: A Quantitative Look at Curator Perceptions of Tourism. Yüksek Lisans Tezi, University of Waterloo, Canada. https:// uwspace.uwaterloo.ca/bitstream/handle/10012/5075/Culley_Sarah. pdf?sequence=1&isAllowed=y, (Access: 05.05.2019).
  • Çerçi, A. (2013). Destinasyon Markalama ve Yavaş Şehir Seferihisar’ın Destinasyon Marka İmajı. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi (Tez No. 339056).
  • Çetin, S. ve Tekiner, M. A. (2015). Kurumsal İmajın Temel Belirleyicileri: Emniyet Teşkilatı Örneklemi İç Paydaş Anketi. Journal of Management and Economics Research, 13(1), 418-440.
  • Demir, C. (1998). Müzelerde Pazarlama: Müze-Ziyaretçi İlişkilerinde Çağdaş Pazarlama Yaklaşımı. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi (Tez No.73419).
  • Erdoğan, T. (2003). Türkiye’deki Arkeoloji Müzelerinde Yapılan Eğitsel Faaliyetler, Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi (Tez No. 506266).
  • Erdoğan, E. G. (2012). Bizans Döneminde Ayasofya, Tarihçesi ve Mimari Özellikleri Hakkında Genel Bilgiler. İstanbul Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 1-7.
  • Gartner, W. C. (1993). Image Formation Process. Journal of Travel and Tourism Marketing, 2 (3), 191–215.
  • Gil, S. M. ve Ritchie, J. R. (2009). Understanding the Museum Image Formation Process. Journal of Travel Research, 47 (3), 480-493.
  • Gil, S. M. ve Ritchie, J. R. (2017). Research Based Guidelines for Effective Visitation Management of Museums Image. International Journal of Culture, 11 (4), 534-550.
  • Harrison, J. (1997). Museums and Tourist Expectations. Annals of Tourism Research, 24 (1), 23-40.
  • İpşirli, M. (1999). Osmanlı Devlet Teşkilatı. E. İhsanoğlu (Ed.), Osmanlı Devleti Tarihi içinde. İstanbul: Feza Yayınları.
  • Jolliffe, L. ve Smith, R. (2001). Heritage, Tourism and Museums: The Case of the North Atlantic Islands of Skye, Scotland and Prince Edward Island, Canada. International Journal of Heritage Studies, 7 (2), 149-172.
  • İstanbul İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2019). “İstanbul İstatistik Raporları”, 22 Mayıs 2019 tarihinde http://www.istanbulkulturturizm.gov.tr/ Eklenti/62367,aralik-2018pdf.pdf?0 adresinden erişildi.
  • Keleş, V. (2003). Modern Müzecilik ve Türk Müzeciliği, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (1), 1-17.
  • Kervankıran, İ. (2014). Dünya’da Değişen Müze Algısı Ekseninde Türkiye’deki Müze Turizmine Bakış. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9 (11), 345-369.
  • Kırca, S. S. (2008). Tüketicilerin Müze Ziyaret Alışkanlıkları ve Müze Tercihlerini Etkileyen Faktörler Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya. https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi (Tez No. 228834).
  • Kotler, N. ve Kotler, F. (2000). Can Museums be All Things to All People?: Missions, Goals, and Marketing’s Role. Museum Management and Curatorship, 18 (3), 271-287.
  • Kültür ve Turizm Bakanlığı (2018). “Müze Tanımı”, 26 Haziran 2018 tarihinde http://pdb.kulturturizm.gov.tr/TR,137113/muze-nedir.html adresinden erişildi.
  • Mercin, L. (2003). Kültür ve Sanat Değerlerinin Yaşatılmasında Müzelerin Rolü. Elektronic Journal of Socıal Sciences, 2 (6),106-114.
  • Moreno-Mendoza, H., Santana-Talavera, A. ve Boza-Chirino, J. (2020). Perception of Governance, Value and Satisfaction in Museums from the Point of View of Visitors. Preservation-Use and Management Model. Journal of Cultural Heritage, 41, 178-187.
  • Müze Rehberi (2019). “Müzecilik Tanımı”, 2 Şubat 2019 tarihinde www. müzerehberi.net adresinden erişildi.
  • Okan, B. (2016). Günümüzde Müzecilik Anlayışı, Anadolu Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 9, 188-197.
  • Özkan, B. İ. (2015). Destinasyon Rekabetinde Müzelerin Pazarlama Stratejilerinin Turizm Alanında Çalışan Akademisyenler Tarafından Değerlendirilmesi: Ankara Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi (Tez No. 396108).
  • Özgören, F. (2007). Boş Zaman Pazarlaması ve Müzecilikte Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi (Tez No. 209943).
  • Pajunen, K. (2006) Stake holder Influences in Organizational Survival. Journal of Management Studies, 43 (6), 1261-1288.
  • Prayag, G., Hosany, S., Muskat B. ve Del Chippa, G. (2017). Understanding The Relationships Between Tourists Emotional Experiences, Perceived Overall Image, Satisfaction, and Intention to Recommend. Journal of Travel Research, 56 (1), 1-48.
  • Radder, L. ve Han, X. (2015). An Examination of The Museum Experience Based on Pine and Gilmore’s Experience Economy Realms. Journal of Applied Business Research, 31 (2), 455-470.
  • Rosenberg, Milton J., Hovland, Carl J., McGuire, William J., Robert, P. Abelson., ve Brehm, Jack W. (1960). Attitude Organization and Change: an Analysis of Consistency Among Attitude Components. New Haven, CT: Yale University Press.
  • Tezgel, E. ve Akova, O. (2017). Müze Ziyaretçileri Üzerine Yapılan Çalışmalara İlişkin Alanyazın Taraması. Journal of Recreation and Tourism Research, 4 (1), 308-320.
  • Topkapı Sarayı Müzesi (2019). “Topkapı Sarayı Müzesi Tarihçe”, 21 Nisan 2019 tarihinde topkapisarayi.gov.tr/tr/tarihçe adresinden erişildi.
  • Sezgin, M., Haşıloğlu, S. B. ve İnal, E. (2011). Müze Pazarlamasında Müşteri İlişkileri ve Deneyimleri Üzerine Bir Araştırma. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (13), 201–220.
  • Şimşirgil, A. (2016). Bir Müstakil Dünya Topkapı Sarayı. İstanbul: Timaş Yayınları. Trinh, T. T. ve Ryan, C. (2013). Museums, Exhibits and Visitor Satisfaction: A study of the Cham Museum, Danang, Vietnam. Journal of Tourism and Cultural Change, 11 (4),239-263.
  • Tandoğdu, H. İ. (2015). Tarihi Anıt ve Sitlerde Önleyici Koruma Olarak Ziyaretçi Yönetimi: Topkapı Sarayı Müzesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü, İstanbul. https://tez.yok. gov.tr/UlusalTezMerkezi (Tez No. 419057).
  • Temel, B. (2019). İstanbul Tarihi Yarımadası’nda Müzecilik ve Müze Turizmi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi (Tez No:568825).
  • Türkkahraman, M. (2003).Günümüzün Büyüsü İmaj ve Gerçek Hayat. Sosyoloji Konferansları, 30, 1-14.
  • UNESCO (2018). “Müzecilik”, 26 Haziran 2018 tarihinde http://unesdoc. unesco.org/images/0022/002201/220143E.pdf adresinden erişildi.
  • Ural, A. ve Kılıç, İ. (2013). Bilimsel Araştırma Süreci ve Spss ile Veri Analizi. Ankara: Detay Yayıncılık.
  • Vaughan, R. (2001). Images of a Museum. Museum Management and Curatorship, 19 (3), 253-268.
  • Yazıcıoğlu, İ. ve Akbulut, B. A. (2015). Turistik Destinasyon Olarak Ankara’nın Bilişsel ve Duygusal İmaj Bileşenleri Açısından Analizi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 3 (3), 136-144.
  • Yolal, M. (2016). Turizm Araştırmalarında Örnekleme - Bibliyometrik Bir Araştırma. Ankara: Detay Yayıncılık.
Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi-Cover
  • ISSN: 1301-5265
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 1998
  • Yayıncı: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü