TÜRK TARİHİNİN KAYNAKLARINDAN OLAN BAZI MENAKIBNAME VE GAZAVATNAMELER HAKKINDA

İslâm ve Türk tarihinde menâkıb-nâmelerin ve gazavât-nâmelerin oldukça önemli bir yeri vardır. Hz. Peygamberin hayatı ve savaşlarını konu edinen Siyer kitapları, Müslüman askerlerin kahramanlık duygularını artıran gaza ve fetih hikâyeleri zamanla bu konuda yeni bir tarih yazıcılığının doğmasına neden olmuştur. Bu eserlerden gazavât-nâmeler, bilhassa Osmanlı dönemi için oldukça önemli kaynaklardır Başlangıçta, Hz. Peygamberin ve güzide sahabesinin üstün ahlakını ve yaşantılarını konu edinen menâkıb-nâmeler de daha sonraki yıllarda tasavvuf ve tarikat erbabının hayatlarını konu edinmektedir. Gerek gazavât-nâmelerin ve gerekse menâkıb-nâmelerin dikkatlice incelenmeleri bize orijinal ve sağlıklı sonucunda, Türk ve İslâm tarihinin, tarihî ve üzerinde yaşanılan Türk yurtlarının toponomisi, yaşayanların da sosyo-kültürel ve dînî yaşantıları hakkında bilgiler verecektir.

Anahtar Kelimeler:

Gazavât Gazavât-nâme, Menâkıb, Menâkıb-nâme, Türk, Türk Tarihi, İslâm, İslâm Tarihi, Osmanlı, Osmanlı Tarihi, Fetih, Gazi.

HISTORICAL VALUE OF SOME EPIC MENAKIBNAME AND RELIGIOUS WAR STORY BOOKS GAZAVATNAME AS THE SOURCES FOR TURKISH HISTORY

Manakibnames and Gazavatnames have a certain place in TurcoIslamic historiography. The biography books of Prophet Muhammed and the epic and conquest story books, which are produced for the stimulation of müslim soldiers' heroic feelings, paved way to the birth of a new history writing. Especially, Gazavatnames constitute an important source for the Ottoman period. While at the begining menakibnames were created in order to describe high moral values of both the prophet Muhammed and his companians. In later periods, the lives of some important men of sufism and religious orders were also added to these accounts. After a careful examination of both menakibnames and gazavatnames, we can get original and true information regarding the Turco-Islamic history, geographical area, sosyo-cultural and religious life

Keywords:

Gazavât-nâme, Menâkıb-nâme, Turkish-Islamic and Ottoman history, Conquest.,

PDF

___

Ahmet Eflakî, (1995), Ariflerin Menkıbeleri, I—11, çev. Tahsin Yazıcı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.

Akalın, Şükrü Saltûk-nâme I, Ankara 1988.

Akkuş, Mehmet (1991), Menâkıb-ı Sultan Süleyman (Risâle-i Padişâh-nâme), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını.

Âşık Paşa-zâde, Derviş Ahmed Âşıkî, (1990), Âşık Paşaoğlu Tarihi, 2. bs., Haz.: Atsız, Ankara: Milli Eğitim Yayını.

Necmi Atik, (1997), Yesevîlik ve Cevâhiru'l-Ebrâr min EmvâciT-Bihâr, (Y. Lisans) AÜSBE, Ankara

Atik, Kayhan (1990), Gazavât-ı Mesleme (b. Abdülmelik), (Y. Lisans), Erciyes ÜSBE, Kayseri

Babinger, Franz (1992), Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri, 2.bs., Çev.: Coşkun Üçok, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını.

Coşan, Esat (1996), Makâlât-ı Hacı Bektaş-ı Velî, sad. Hüseyin Özbay, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını.

Ecer, A. Vehbi (1991), İslam Tarihi Dersleri (Metod-Kaynak-İlk Devir), Kayseri: Erciyes Ün. Yayını. . .

Elvan Çelebi, (1995), el- Menâkıbu'l-Kudsiyye fî Menâsıbi'l-Ünsiyye, Haz.: İ. Erünsal-A. Y. Ocak, Ankara

Ferîdûn Ahmed Bey, (1275), Münşeâtü's-Selâtîn I-II, İstanbul: Matbaa-i Âmire.

Fîrûz-Âbâdî, (1304), KâmûsüT-Muhît ve OkyanusuT-Basît (Kamus Tercümesi), I, Çev.: Ahmed Âsim Cenânî Ayntâbî, İstanbul: Matbaa-i Âmire.

Gazavât-ı Sultan Murad b. Mehmed Hân (İzladi ve Varna Savaşları (1443- 1444) üzerinde Anonim Gazavât-nâme), (1989), Haz.: Halil İnalcık- Mevlud Oğuz, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.

Goldziher, Ignace (1993.), Klasik Arap Literatürü, Çev.:Azmi Yüksel-Rahmi Er, Ankara: İmaj Yayınları.

Hizmetli, Sabri (1991), İslam Tarihçiliği Üzerine, Ankara: Diyanet İş. Başkanlığı Yayını.

Kâtib Çelebi, Mustafa b. Abdullah (Hacı Halîfe), (1941), Keşfü'z-Zünûn an EsâmiT-Kütübi ve'1-Fünûn II, İstanbul: Milli Eğitim Yayını.

Köprülü, Fuad (1988), Osmanlı Devlet'nin Kuruluşu, 3. bs., Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.

Kütükoğlu, Mübahat S. (1991), Tarih Araştırmalarında Usûl, 2. bs., İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.

Levend, Agah Sırrı (1956), Gazavât-nâmeler ve Mihaloğlu Ali Bey'in Gazavât nâmesi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.

Levend, Agah Sırrı (1988), Türk Edebiyatı Tarihi I, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.

Mercan, İsmail Hakkı (1990), Menâkıb-Nâme-i Şeyh Evhadeddin Kirmânî, (Y. Lisans), Erciyes ÜSBE, Kayseri

Mercan,İsmail Hakkı (1996.), Şeyh Alâeddin Ali b. Yahya es-Semerkandî ve Menâkıbnâmesi'nin Transkribe, Tahlil ve Tenkidi (Dr. Tezi), Erciyes ÜSBE, Kayseri

Ocak, Ahmet Yaşar (1992) Kültür Tarihi Olarak Menakıbnameler (Metodolojik Bir Yaklaşım), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.

Sezen, Lütfi (1991), Halk Edebiyatında Hamzanâmeler, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını.

Togan, Zeki Velidî (1985), Tarihte Usûl, İstanbul: Enderun Yayınevi.

Tursun Bey (Tûr-i Sina Bey), (1977), Târîh-i Ebü'I-Feth, Haz.: Mertoi Tulum, İstanbul: Damla Yayınevi.

Uğur, Ahmet (1996), Kemalpaşa-Zade İbn Kemal, Ankara: Milli Eğitim Yayını.

Uğur, Ahmet (1989), Yavuz Sultan Selim, Kayseri: Erciyes Ün. Yayını.

Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1988), Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu Karakoyunlu Devletleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.

Yazıcı, Tahsin (1982), Menâkıb-ı İbrahim-i Gülşenî, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.

Yüce,Kemal (1987), Saltûk-nâme'de Tarihî, Din î ve Efsânevî Unsurlar, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını.