TOPSIS VE MOORA YÖNTEMLERİ İLE TEDARİKÇİ SEÇİMİ: TURİZM SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA

Bu çalışmada Fethiye ilçesinde faaliyet gösteren bir otel işletmesinin tedarikçi seçiminde dikkat ettikleri kriterlerin önem dereceleri belirlenerek TOPSIS ve MOORA yöntemleriyle otel işletmesi için en uygun tedarikçinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada fiyat, kalite, teslimat, ilişki ve hizmet olmak üzere 5 ana kriter başlığında 20 alt kriter çerçevesinde 6 alternatif firma değerlendirilmiştir. Kriter ve alt kriterlerin ağırlıkların belirlenmesinde ise otel işletmelerinin satın alma biriminden sorumlu çalışanlarına mail yoluyla gönderilen anketlerin değerlendirilmesiyle elde edilmiştir. Sonuç olarak yapılan anketlerden, gerçek değeri olmayan kriter ve alt kriterlerin önem ağırlıkları, tüm kriterlerin tedarikçi seçimindeki kriter önem ağırlıkları ve alternatif tedarikçilerin bu kriterler açısından değerlendirme sonuçları elde edilmiştir. Elde edilen veriler çok kriterli karar verme yöntemlerinden TOPSIS ve MOORA yöntemlerine göre çözümlenmektedir. Otel işletmelerinin tedarikçi seçiminde dikkat ettikleri kriterler incelendiğinde; tedarikçi firmaların otel işletmelerine sundukları ürünlerde ilk olarak fiyat düzeyine bakılmaktadır. Tedarikçi firmalar piyasa ortamındaki ürün fiyatlarına göre bir ayarlama yapmaktadırlar. Otel işletmeleri ürünün fiyat değerine baktıktan sonra; tedarikçi firmanın ürününün satış öncesi, satış anı ve satış sonrası sunmuş oldukları hizmet düzeyi kriterine dikkat etmektedirler. Otel işletmeleri ürünün fiyat değerine ve tedarikçinin hizmet düzeyini inceledikten sonra, tedarikçi firmanın piyasadaki durumuna, ürünün kalitesine ve lojistik imkânlarına bakmaktadırlar. Otel işletmesinin vermiş olduğu bilgilere göre TOPSIS ve MOORA yöntemi Oran Analizi ve Referans Noktası Yaklaşımı kullanılarak uygulama sonucunda en iyi tedarikçi firma “B Tedarikçi” firması ve en uygun olmayan tedarikçi firma ise “F Tedarikçi” firması çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tedarik Zinciri Yönetimi, TOPSIS, MOORA

Vendor Choice with TOPSIS and MOORA Methods: A Practice in Tourism Sector

In this study, determining the most suitable vendor for a hotel which operates in Fethiye with TOPSIS and MOORA methods by determining the importance degrees of the criteria which the hotel management pays attention to in the vendor choice is aimed. In the study, 6 alternative firms were evaluated under 5 main criterion titles which include price, quality, delivery, association and service and within the framework of 20 subtitles. Determining the load of the criteria and the lower criteria was acquired through the evaluation of the questionnaires which were sent to the purchasing unit workers via e-mails. As a result, the importance load of criteria and lower criteria with no real value, the importance load of all criteria in the vendor choice and the evaluation results of alternative vendors in terms of these criteria were acquired from the questionnaires. The data obtained were analyzed according to the TOPSIS and MOORA methods which are among the determining methods with many criteria. When the criteria which the hotel managements pay attention to in the vendor choice, firstly the price level is looked at in the products which are presented to hotel managements by the vendor firms Vendor firms make an adjustment according to the product prices in the market place. After hotel managements look at the product’s price value, they pay attention to the criterion of the level of the service which vendor firm presents before sale, at the time of the sale and after sale. After hotel managements examine the products price value and vendor’s level of service, they look at the vendor’s situation in the market, the quality of the product and the logistic opportunity. According to the information given by hotel management, as a result of the application using TOPSIS and MOORA methods, the best vendor firm came up as ‘B Vendor’ and the least suitable vendor firm as ‘F Vendor’

Keywords:

Vendor Chain Method, TOPSIS, MOORA,

PDF

___

Agarwal, G. ve Vijayvary, L. (2013). Modelling of Intangibles: An Application in Supplier Selection in Supply Chain-A Case Study of Multinational Food Industry. International Journal of Management and Innovation, 5 (1), 61-79.
Akyüz, G. (2012). Bulanık VIKOR Yöntemi İle Tedarikçi Seçimi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26 (1), 197-214.
Amid, A., Ghodsypour, S., H. ve OBrien, C. (2006). Fuzzy Multiobjective Linear Model for Supplier Selection in a Supply Chain. International Journal of Production Economics, 104 (2), 394-407.
Arıkan, F. ve Küçükçe, Y., S. (2012). Satın Alma Faaliyeti İçin Bir Tedarikçi Seçimi-Değerlendirme Problemi ve Çözümü. Gazi Üniversitesi Mü- hendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 27 (2), 255-264.
Ayık, Y., Z. ve Kılavuz, Y. (2013). Analitik Ağ Süreci Yaklaşımı ve TOPSIS Yöntemi İle Öğrenci İşleri Bilgi Sistemi Yazılımı Seçimi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27 (4), 1-18.
Baynal, K. ve Yüzügüllü, E. (2013). Tedarik Zinciri Yönetiminde Analitik Ağ Süreci İle Tedarikçi Seçimi ve Bir Uygulama. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 42 (1), 77-92.
Benyoucef, L., Ding, H. ve Xie, X. (2003). Supplier Selection Problem: Selection Criteria and Methods. Institut National De Recherche En Informatique Et En Automatique, No: 4726, 1-38.
Boran, F., E., Genç, S., Kurt, M. ve Akay, D. (2009). A Multi-Criteria Intuitionistic Fuzzy Group Decision Making for Supplier Selection with TOPSIS Method. Expert Systems with Applications, 36 (8), 11363-11368.
Boer, L., D., Labro E. ve Morlacchi, P. (2001). A Review of Methods Supporting Supplier Selection. European Journal of Purchasing & Supply Management, 7 (2), 75-89.
Brauers W. K. M. ve Ginevicius, R. (2013). How to Invest in Belgian Shares by Multimoora Optimization. Journal of Business Economics and Management, 14 (5), 940-956.
Brauers W. K. M., Ginevicius, R. ve Podzevko, V. (2010). Regional Development in Lithuania Considering by the MOORA Method. Technological and Economic Development of Economy, 16 (4), 613-640.
Brauers, W. K. M. (2013). Multi-Objective Seaport Planning By MOORA Decision Making. Annals of Operations Research, 206 (1), 39-58.
Brauers, W. K. M. ve Ginevicius, R. (2009). Robustness in Regional Development Studies: The Case of Lithuania. Journal of Business Economics and Management, 10 (2), 121-140.
Brauers, W. K. M. ve Zavadskas, E. K. (2006). The MOORA Method and its Application to Privatization in a Transition Economy. Control and Cybernetics, 35 (2), 445-469.
Brauers, W. K. M., Zavadskas, E. K., Peldschus, F. ve Turskis, Z. (2008). Multi-Objective Optimization of Road Design Alternatives with an Application of the MOORA Method. The 25th International Symposium on Automation and Robotics in Construction, 26-29 Haziran, Vilnius, Lithuania, 541-548.
Çakın, E. (2013). Tedarikçi Seçim Kararında Analitik Ağ Süreci (ANP) ve Electre Yöntemlerinin Kullanılması ve Bir Uygulama. , İzmir: (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çevirgen, A. (2009). Konaklama İşletmelerinde Dış Kaynak Kullanımı (Outsourcing) Uygulamaları Üzerinde Bir Değerlendirme. Ege Akademik Bakış Dergisi, 9 (4), 1341-1355.
Chakraborty, S. (2011). Applications of the MOORA Method for Decision Making in Manufacturing Environment. The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 54 (9-12), 1155-1166.
Chen, Y.-J. (2011). Structured Methodology for Supplier Selection and Evaluation in a Supply Chain. Information Sciences, 181 (9), 1651-1670.
Cheng, S., Chan, C., W. ve Huang, G., H. (2003). An Integrated Multi-Criteria Decision Analysis and Inexact Mıxed Integer Linear Programming Approach for Solid Waste Management. Engineering Applications of Artificial Intelligence, 16 (5-6), 543-554.
Deng, X., Hu, Y., Deng, Y. ve Mahadevan, S. (2014). Supplier Selection Using AHP Methodology Extended by D Numbers. Expert Systems with Applications, 41 (1), 156-167.
Dumanoğlu, S. (2010). İMKBde İşlem Gören Çimento Şirketlerinin Mali Performansının TOPSIS Yöntemi İle Değerlendirilmesi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29 (2), 323-339.
Gökalp, B. ve Soylu, B. (2010). Tedarikçinin Süreçlerini İyileştirme Amaçlı Tedarikçi Seçim Problemi. Endüstri Mühendisliği Dergisi, 23 (1), 4-15.
Görener, A. (2013). Tedarik Zinciri Stratejisi Seçimi: Bulanık VIKOR Yöntemiyle İmalat Sektöründe Bir Uygulama. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 5 (3), 47-62.
Govil, M. ve Proth, J.-M. (2002). Supply Chain Design and Management Strategic and Tactical Perspectives. New York: Academic Press (An Elsiver Science Imprint).
Hsu, C.-W., Kuo, T.-C., Chen, S.-H. ve Hu, A., H. (2013). Using DEMATEL to Develop a Carbon Management Model of Supplier Selection in Green Supply Chain Management. Journal of Cleaner Production, 56, 164-172.
Hu, X., Munson, C., L. ve Fotopoulos, S., B. (2012). Purchasing Decisions under Stochastic Prices: Approximate Solutions for Order Time, Order Quantity and Supplier Selection. Annals of Operations Research, 201 (1), 287-305.
Jadidi, O., Zolfaghari, S. ve Cavalieri, S. (2014). A New Normalized Goal Programming Model for Multi-Objective Problems: A Case of Supplier Selection and Order Allocation. International Journal of Production Economics, 148, 158-165.
Kapar, K. (2011). Tedarik Zinciri Yönetimi ve Tedarikçi Seçiminde Analitik Hiyerarşi Sürecinin Kullanılması ve Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Kar, A., K. (2014). Revisiting the Supplier Selection Problem: An Integrated Approach for Group Decision Support. Expert Systems with Applications, 41 (6), 2762-2771.
Kasapoğlu, Ö., A. ve Yurder, Y. (2013). Tedarikçi Seçim Kararında Analitik Ağ Süreci Uygulaması. Gazi üniversitesi iktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (1), 165-197.
Kılıç, H., S. (2013). An Integrated Approach for Supplier Selection in MultiItem/Multi-Supplier Environment. Applied Mathematical Modelling, 37 (14-15), 7752-7763.
Kuo, R., J. ve Lin, Y., J. (2012). Supplier Selection Using Analytic Network Process and Data Envelopment Analysis. International Journal of Production Research, 50 (11), 2852-2863.
Lin, C.-T., Chen, C.-B. ve Ting, Y.-C. (2011). An ERP Model for Supplier Selection in Electronics Industry. Expert Systems with Applications, 38 (3), 1760-1765.
Luitzen, D. B., Eva, L. ve Pierangela, M. (2001). A Review of Methods Supporting Supplier Selection. European Journal of Purchasing & Supply Chain Management, 7 (2), 75-89.
Monjezi, M., Denghani, H., Singh, T., N., Sayadi, A., R. ve Gholinejad, A. (2012). Application of TOPSIS Method for Selection the Most Appropriate Blast Design. Arabian Journal of Geosciences, 5 (1), 95-101.
Muralidharan C., Anantharaman N. ve Deshmukh S., G. (2001). Vendor Rating in Purchasing Scenario: A Confidence Interval Approach. International Journal of Operations and Production Management, 21 (10), 1305-1325.
Nan, Y. ve Tian, Y. (2011). Performance Evaluation on Regional Innovation System Based of AHP-TOPSIS Methodology. International Conference on Computer Science and Network Technology (ICCSNT), 24-26 Aralık 2011, 1140-1143.
Nassimbeni, G. ve Battain, F. (2003). Evaluation of Supplier Contribution to Product Development: Fuzzy and Neuro Fuzzy Based Approaches. International Journal of Production Research, 41 (13), 2933-2956.
Özdağoğlu, A. (2014). Normalizasyon Yöntemlerinin Çok Ölçütlü Karar Verme Sürecine Etkisi-Moora Yöntemi İncelemesi. Ege Akademik Bakış Dergisi, 14 (2), 283-294.
Özdemir, A. (2010). Ürün Grupları Temelinde Tedarikçi Seçim Probleminin Ele Alınması ve Analitik Hiyerarşi Süreci İle Çözümlenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12 (1), 55-84.
Özel, B. ve Özyörük, B. (2007). Bulanık Aksiyomatik Tasarım İle Tedarikçi Firma Seçimi. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 22 (3), 415-423.
Parthiban, P., Zabur, H., A. ve Katakar, P. (2013). Vendor Selection Problem: A Multi-Criteria Approach Based on Strategic Decisions. International Journal of Production Research, 51 (5), 1535-1548.
Peric, T., Babic, Z. ve Veza, I. (2013). Vendor Selection and Supply Quantities Determination in a Bakery by AHP and Fuzzy Multi-Criteria Programming. International Journal of Computer Integrated Manufacturing, 26 (9), 816-829.
Power, M., J., Desouza, K., C. ve Bonifazi, C. (2006). The Outsourcing Handbook How to Implement a Successful Outsourcing Process, London (Philadelphia): Kogan Page Limited.
Qian, L. (2014). Market-Based Supplier Selection with Price, Delivery Time, and Service Level Dependent Demand. International Journal of Production Economics, 147 (Part C), 697-706.
Rajesh, G. ve Malliga, P. (2013). Supplier Selection Based on AHP QFD Methodology. Procedia Engineering, 64, 1283-1292.
Roshandel, J., Miri-Nargesi, S., S. ve Hatami-Shirkouhi, L. (2013). Evaluating and Selecting the Supplier in Detergent Production Industry Using Hierarchical Fuzzy TOPSIS. Applied Mathematical Modelling, 37 (24), 10170-10181.
Salmeron, L., J., Vidal, R. ve Mena, A. (2012). Ranking Fuzzy Cognitive Map Based Scenarios with TOPSIS. Expert Systems with Applications, 39 (3), 2443-2450.
Sarıoğlan, M. (2011). Konaklama İşletmelerinde Tedarik Zinciri Yönetimi Kapsamında Tedarikçi Seçim Kriterleri Üzerine Görgül Bir Araştırma. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (25), 239- 253.
Seçme, N., Y. ve Özdemir, A., İ. (2008). Bulanık Analitik Hiyerarşi Yöntemi İle Çok Kriterli Stratejik Tedarikçi Seçimi: Türkiye Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (2), 175-191.
Sezhiyan, D., M. ve Nambirajan, T. (2010). Development of Scale to Measure Supplier Selection, Supply Effort Management and Organizational Performance. Asia-Pacific Business Review, 6 (4), 26-37.
Sheehan, L. R. ve Ritchie, J. R. B. (2005). Destination Stakeholders Exploring Identity and Salience. Annals of Tourism Research, 32 (3), 711-734.
Shidpour, H., Shahrokhi, M. ve Bernard, A. (2013). A Multi-Objective Programming Approach, Integrated into the TOPSIS Method, in Order to Optimize Product Design; in Three-Dimensional Concurrent Engineering. Computers Industrial Engineering, 64 (4), 875-885.
Stadtler, H. ve Kilger, C. (2001). Supply Chain Management and Advanced Planning: Concepts, Models, Software and Case Studies. Berlin: Springer.
Su, J., Dyer, C., L. ve Gargeya, V., B. (2009). Strategic Sourcing and Supplier Selection in the U.S. TextileApparelRetail Supply Network. Clothing and Textiles Research Journal, 27 (2), 83-97.
Supçiller, A., A. ve Çapraz, O. (2011). AHP-TOPSIS Yöntemine Dayalı Tedarikçi Seçimi Uygulaması. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, (13), 1-22.
Susuz, Z. (2005). Analitik Hiyerarşi Prosesine Dayalı Optimum Tedarikçi Seçim Modeli. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana Tong, L.-I. ve Su, C.-T. (1997). Optimizing Multi-Response Problems in the Taguchi Method by Fuzzy Multiple Attribute Decision Making. Quality and Reliability Engineering International, 13 (1), 25-34.
Türer, S., Ayvaz B., Bayraktar D. ve Bolat B. (2008). Tedarikçi Değerlendirme Süreci İçin Yapılan Sinir Ağı Yaklaşımı: Gıda Sektöründe Bir Uygulama. Endüstri Mühendisliği Dergisi, 20 (2), 31-40.
Tzeng, G.-T. ve Huang, J.-J. (2011). Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications, Boca Raton: CRC Press.
Vijayvagy, L. (2012). Decision Framework for Supplier Selection through Multi Criteria Evaluation Models in Supply Chain. International Journal of Management and Innovation, 4 (2), 16-28.
Viswanadham, N. ve Samvedi, A. (2013). Supplier Selection Based on Supply Chain Ecosystem, Performance and Risk Criteria. International Journal of Production Research, (51) 21, 6484-6498.
Weber, C., A., Current, J. ve Desai, A. (2000). An Optimization Approach to Determining the Number of Vendors to Employ. Supply Chain Management: An International Journal, 5 (2). 90-98.
Wei, C., C., Liang, G., S. ve Wang M., J. (2007). A Comprehensive Supply Chain Management Project Selection Framework under Fuzzy Environment. International Journal of Project Management, 25 (6), 627-636.
Yayar, R. ve Baykara, H., V. (2012). TOPSIS Yöntemi İle Katılım Bankaları- nın Etkinliği ve Verimliliği Üzerine Bir Uygulama. İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 3 (4), 21-42.
Yıldırım, B. F. ve Önay, O. (2013). Bulut Teknolojisi Firmalarının Bulanık AHP-MOORA Yöntemi Kullanılarak Sıralanması. İstanbul üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadi Enstitüsü Yönetim Dergisi, 24 (75), 59- 81.
Zhang, X., Lee, C., K., M. ve Chen, S. (2012). Supplier Evaluation and Selection: A Hybrid Model Based on DEAHP and ABC. International Journal of Production Research, (50) 7, 1877-1889.