MAHTUMKULU’NUN ŞİİR DÜNYASINDA TOPRAK

Mahtumkulu, yaşadığı devri, bulunduğu çevreyi ve üyesi olduğu toplumun düşünce dünyasını bütün ayrıntılarıyla eserlerinde yansıtmıştır. Onun şiir dünyası bize Türkmen kültürünü, Türkmenlerin sanat ve ahlak anlayışını göstermesi bakımından çok önemlidir. Bu çalışmada Mahtumkulu Divanı’nda yer alan şiirler tahlil edilmiş, şiirlerde toprak teması incelenmiştir Mahtumkulu’nun şiirlerinde toprak bir doğa unsuru olarak yer aldığı gibi, tasavvufi kültürün de etkisiyle en çok “topraktan geldik yine toprağa döneceğiz.” düşüncesi ile bağlantılı olarak ele alınır. Mahtumkulu özellikle dünyanın faniliği, gelip geçiciliği gibi konularda düşüncelerini söylerken, toprağı bir imge olarak kullanır. Şair, toprağın kendine bakan insana karşılık vereceğini, insanın emeğini karşılıksız bırakmayacağını söyler. Toprak, Mahtumkulu’nun mısralarında bir düşünce ya da durumun daha iyi anlaşılması için somutlaştırma ve benzetme unsuru olarak kullanılmış, bazen de kişileştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Mahtumkulu, Türkmen halk kültürü, Toprak

Soil in Mahtumkulu's Poetry

In his works, Mahtumkulu truly depicted the time period and the place in which he lived, as well as the world of thought owned by the community that he belonged to. His poetry is of critical importance since it demonstrates the Turkmen culture together with Turkmen art and ethical understanding. In this study, the poems that existed in Mahtumkulu's collection of poems were analysed and specifically the theme of soil was examined. In the Mahtumkulu's poems soil is described as a part of nature while it is also regarded to be related to Islamic mysticism because of the idea that "All are from the dust, and to dust all return". While dealing with issues such as transience and temporariness of the universe, Mahtumkulu uses soil as an image. The poet states that soil responds to the man who cares for it and the effort made will never be unrequited. Soil, in the verses of Mahtumkulu, is used as a part of simile and concretisation so as to make a situation or an idea clearer and also it is sometimes personalised.

Keywords:

Mahtumkulu, Turkmen Culture, Soil,

PDF

___

Arat, R. R. (1947). Kutadgu Bilig I Metin, Ankara: Milli Eğitim Basımevi. Âşık Paşa, Garib-nâme, (haz. Kemal Yavuz).09.09.2017 tarihinde http://ekitap. kulturturizm.gov.tr/TR,78417/asik-pasa---garib-name.html adresinden erişildi.
Aşırov, A. (2014). Mahtumkulu Bütün Eserleri. (Aktaran: Güzel, A., Duymaz, A., Duran H., Biray N., Sarıyev, B., Yılmaz, E.). Ankara: TÜRKSOY Yayınları.
Çariyev, M. (2005). Türkmen Halk Nakılları. Aşgabat: Türkmenistanıñ Milli Medeniyet Miras Merkezi.
Eliade, M. (2003). Dinler Tarihine Giriş. (Lale Arslan, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yay. (Orijinali 1949’da yayımlanmıştır.)
Harmancı M. (2014). Kutlu Başlangıçtan Ebedî İstirahatgaha: Türk Tasavvuf Edebiyatında Toprak Algısı, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, İstanbul, 23-38.
Karlıağa, H. B. (1998). “Anâsır-ı Erbaa”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 3, 149- 151.
Karlıağa, H.B. (1998). Anâsır-ı Erbaa, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.III, 149- 151. 10.09.2017 tarihinde http://www.islamansiklopedisi.info/index. php?klme=ans%C4%B1r%C4%B1+erbaa adresinden erişildi.
Mevlânâ, Mesnevî (1990). (Veled İzbudak, Çev.), İstanbul: MEB Yayınları. Sağlık Şahin, G. (2012). Türkmen Türklerinde Toprak. Ed.: Naskali, E.G ve Oytun Altun, H. Kültürümüzde Toprak ACTA TURCICA. 4(1), 207-221.
Tatçı, M. (2005). Yunus Emre, Dîvân ve Risâletü’n-Nushiyye. Ankara: Akçağ Yayınları.
TDK Güncel Türkçe Sözlük.(t.y). 09.09.2017 tarihinde http://www.tdk. gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK. GTS.59b26158535448.66990530 adresinden erişildi.
Tefsir. (t.y). 09.09.2017 tarihinde https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/sure/3-al-iimran- suresi adresinden erişildi.
Türkmen Diliniñ Düşündirişli Sözlügi (2016). (Haz. G. Kyýasowa, A. Geldimıradov, H. Durdıyev). Aşgabat: Ilım Neşriyat.
Uludağ, Süleyman. (1991). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Marifet Yayınları.