KADI SİCİLLERİ IŞIĞINDA OSMANLI’DA AİLE: KAYSERİ ÖRNEĞİ (1608-1656)

Kadı Sicilleri, Osmanlı toplumunun siyasi, sosyal, ekonomik ve hukuki durumunun ortaya çıkarılmasında yararlanılan önemli kaynaklardır. Asılları Ankara’da Milli Kütüphane’de bulunan sicillerin mikrofilmleri, İstanbul Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde “Meşihat” adlı fonda kayıtlı olup bunlardan 289’u Kayseri ile ilgilidir. 1489-1915 arasına tarihlenen 289 Kayseri Kadı Sicili’nin 89’u 1608-1699 yılları arası mahkeme kayıtlarını içermektedir. Osmanlı aile yapısının sosyolojik tespitine katkıda bulunmak amacıyla bu çalışmada, sicillerdeki veriler ışığında ailenin oluşum süreci, temel ögeleri, çözülme süreci ve anneyle çocuğu koruyucu müesseseler incelenecektir.

Ottoman Family According to Judicial Records: Kayseri Sample (1608-1656)

Judicial records are important sources for detecting the political, social, economic and legal structure of the Ottoman society. The microfilms of the registers in the National Library in Ankara are registered in the “Meşihat” at the General Directorate of State Archives of the Prime Ministry, 289 of which is related to Kayseri and dates from 1489 to 1915. 89 of these records contain provisions dated to 1608-1699. In this study, in order to contribute to the sociological determination of the Ottoman family structure, the process of formation of the family, basic elements, disengagement process and the institutions that protect mother and child will be examined in the light of the judicial records.

Keywords:

Ottoman Empire, Kayseri, Judicial Records Family,

PDF

___

Acar, H. İ. (2010). Talak, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Kısaltma: DİA), XXXIX., İstanbul, 496-500.
Ahmed Nazif. (1987). Kayseri Tarihi: Mir’at-i Kayseriyye, (Yay.) M. Palamutoğlu, Kayseri: Kayseri Özel İdare Müdürlüğü ve Kayseri Belediyesi Birliği Yayınları.
Aktan, H. (1992). İslâm Aile Hukuku, Sosyo-Kültürel Değişim Sürecinde Türk Ailesi, II., Ankara, 12-49.
Akyılmaz, G. (2005). Osmanlı Hukukunda Köleliğin Sona Ermesi İle İlgili Düzenlemeler ve Tanzimat Fermanı’nın İlanından Sonra Kölelik Müessesesi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, IX/(1-2), 299-235.
Atar, F. (2006). Mukâtebe, DİA, XXXI., İstanbul, 531-533.
Aydın, M. A. (1985). İslâm-Osmanlı Aile Hukuku, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
Aydın, M. A. (1986). Osmanlı Hukukunda Kazâî Boşanma ‘Tefrik’, Osmanlı Araştırmaları V, İstanbul, 1-12.
Aydın, M. A. (1989). Aile, DİA, II., İstanbul, 196-200.
Aydın, M. A. (1996). Türk Hukuk Tarihi, İstanbul: Beta Yayınevi. Aydın, M. A. (2003). Mehir, DİA, XXVIII., İstanbul, 389-391.
Bardakoğlu, A. (2013). Vesâyet, DİA, XLIII, İstanbul, 66-70.
Cezar, Y. (1998). 18. Yüzyılda Eyüp’te Para ve Kredi Konuları Üzerine Gözlemler, 18. Yüzyıl Kadı Sicilleri Işığında Eyüp’te Sosyal Yaşam, (Ed.) T. Artan, İstanbul, 15-32.
Cin, H. (1974). İslâm ve Osmanlı Hukukunda Evlenme, Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
Deleuze, G-F. Guattari (2012). Anti Ödipus: Kapitalizm ve Şizofreni, (çev. F. Ege-H. Erdoğan-M. Yiğitalp), İstanbul: BS Yayınları.
Demirel, Ö., Gürbüz, A ve Tuş, M. (1992). Osmanlılarda Ailenin Demografik Yapısı, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, I, Ankara, 97-161. Dönmezer, S. (1990). Sosyoloji, İstanbul: Beta Yayınevi.
Düzdağ, E. (1972). Şeyhülislam Ebussuud Efendi Fetvaları Işığında 16. Asır Türk Hayatı, İstanbul: Enderun Kitabevi.
Eldem, H. E. (1918). Kayseriye Şehri, İstanbul: Matbaa-i Orhaniye.
Erkal, M. E. (2001). Sosyoloji (Toplumbilim), İstanbul: Der Yayınları.
Erkiletlioğlu, H. (1996). Osmanlılar Zamanında Kayseri, Kayseri: Kayseri Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
Erten, H. (2001). Konya Şeriyye Sicilleri Işığında Ailenin Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Yapısı (XVIII. YY. İlk Yarısı), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Faroqhi, S. (2002). Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Göde, K. 1991. Tarih İçinde Kayseri, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
Gökbilgin, T. (1950). XVI. Asır Başlarında Kayseri Şehri ve Livası, Zeki Velidi Togan’a Armağan, İstanbul, 93-108.
İbn-i Rüşd. (1985). Felsefe-Din İlişkileri, Faslu’l-makâl el-Keşf an minhâci’l-edille, (Haz.) Süleyman Uludağ, İstanbul: Dergah Yayınları.
İnbaşı, M. (1992). XVI. Yüzyıl Başlarında Kayseri, Kayseri.
Jennings, R. C. (1975). Women in Early 17th Century Ottoman Judicial Records: The Sharia Court of Anatolian Kayseri, Journal of the Economic and Social History of the Orient, XVIII/(1), Leiden, 54-75.
Karataş, A. İ. (2006). Osmanlı Devleti’nde Gayrimüslimlere Tanınan Din ve Vicdan Hürriyeti, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, XV/(1), 267-284.
Kayseri Kadı Sicilleri (Kısaltma: KKS), Defter no. 13, 15, 20, 25, 27, 41, 42, 57, 59, 64. Köse, S. (1998). Hülle, DİA, XVIII., İstanbul, 475-477.
Kur’an, Maide, 5/5; Mümtehine, 60/10; Nisa, 4/129.
Kurt, A. (1998). Bursa Sicillerine Göre Osmanlı Ailesi (1839-1876), Bursa: Sentez Yayıncılık.
Lacan, J. (1938). La Famille, (İngilizce: Family Complexes In The Formation of The Individual, çev. C. Gallagher), Encyclopédie Française, VIII., Paris.
Maydaer, S. (2007). Klâsik Dönem Osmanlı Toplumunda Boşanma (Bursa Şer’iyye Sicillerine Göre), Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, XVI/(1), 299-320.
Mıstanoğlu, N. (2004). XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Kırşehir Sancağı, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Konya.
Nirun, N. (1994). Sistematik Sosyoloji Yönünden Aile ve Kültür, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
Ozankaya, Ö. (1986). Toplumbilim, İstanbul: Cem Yayınevi.
Özalp, E. (1993). Sosyolojiye Giriş, Eskişehir: Ekin Yayınevi.
Savaş, S. (1992). Fetva ve Şer’iyye Sicillerine Göre Ailenin Teşekkülü ve Dağılması, Sosyo-Kültürel Değişim Sürecinde Türk Ailesi, II., Ankara, 504-547.
Turan, R. (1992). Osmanlılar’ın Kuruluş Yıllarında Türk Ailesi, Sosyo-Kültürel Değişim Sürecinde Türk Ailesi, I., Ankara, 82-91.
Yaman, A. (1998). İslam Aile Hukuku, Konya: Mehir Vakfı Yayınları.