GIDA ETİKETLERİNDEKİ E-KODLU KATKI MADDELERİNİN HELAL GIDA KAPSAMINDA İNCELENMESİ

Sağlık açısından bilinçli tüketiciler gıda katkı maddelerine şüphe ile yaklaşmaktadır. Aynı durum dini hassasiyetlere sahip kişiler içinde geçerli olup katkı maddeleri helal, haram ve şüpheli olarak sınıflandırılmaktadır. Gıda etiketlerinde katkı maddelerinin içerikleri ve elde edildikleri kaynaklar hakkında detaylı bilgilere yer verilmemektedir. Bu çalışmanın amacı gıda etiketleri üzerinde yer alan E-kodlu katkı maddelerinden helal olması şüpheli olanların belirlenmesi ve şüpheli olan katkı maddelerinin daha çok hangi ürün grupları içerisinde yer aldığının tespit edilmesidir. Çalışmada öncelikle gıda maddeleri, ürün gruplarına göre sınıflandırılmış, çeşitli markalardan oluşan toplam 419 adet ürünün gıda etiketleri incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre incelenen 419 gıda etiketinden 198’inde helal durumu şüpheli E-kodlu katkı maddesi tespit edilmiştir. Helal olması şüpheli E-kodlu katkı maddeleri 65 çeşittir. Soslar, unlu mamuller, şekerlemeler, kekler, et ve şarküteri ürünleri ve sakızlar helal olması şüpheli E-kodlu katkı maddelerinin yoğun olarak kullanıldığı ürün gruplarıdır.

Investigation of E-coded Food Additives in Food Labels within the context of Halal Food

Conscious customers act with suspicion towards the use of food additives regarding human health. The same concern is also for people having religious sensitivity and food additives are classified as halal, haram or doubtful. Information about food additive contents and the source they came from are not mentioned in detail on food labels. The aim of this study is to determine the doubtful E-coded food additives stated in food labels and to find out which of the food groups they generally belong to. In this study firstly, foods are grouped according to their characteristics and 419 food labels belonging to different brands are examined. The results of the study indicate that among 419 food labels, 198 of them has doubtful E-coded additives and totally there exist 65 different type of doubtful E-coded additives. Mostly doubtful E-codes exists for sauces, baked goods, candies and gums, cakes, meat and charcuteries food groups.

Keywords:

Food Additives Food Labels, Halal Food,

PDF

___

Ab Talib, M. S. ve Mohd Johan, M.R. (2012). ‘Issues in Halal Packaging: A Conceptual Paper’, International Business and Management, 5(2), 94-98.
Akgündüz, A. (2008). ‘Helal Gıda Meselesi ve Yaşanan Problemler’. M. Karabaşoğlu (Ed.), 1.Ulusal Helal Gıda Konferansı 19-20 Kasım 2015-İstanbul: Bildiriler (92-103). İstanbul: Gimdes.
Altuğ, T. (2009). ‘Gıda Katkı Maddeleri’, E. Altuğ (Ed.), Gıda Katkı Maddeleri içinde (ss.3-25). İzmir: Sidas Medya.
Altuğ, T. ve Elmacı, Y. (2009). ‘Tatlandırıcılar’, T. Altuğ (Ed.), Gıda Katkı Maddeleri içinde (ss 50-75). İzmir: Sidas Medya.
Association of Food and Drug Officials (2018). 7 Şubat 2019 tarihinde http:// importedfoods.afdo.org/food-color- additives-banned-in-the-usa.html adresinden erişildi.
Aydın, A. (2015). Taş Devri Diyeti. İstanbul: Hayygrup Yayıncılık.
Baldo, B.A. ve Pham, N.H. (2013). Drug Allergy. Newyork: Springer Science Business Media.
Baharuddin, K., Kassim, N.A., Nordin, S.K. ve Buyong, S.Z. (2015). ‘Understanding the Halal Concept and the Importance of Information on Halal Food Business Needed by Potential Malaysian Entrepreneurs’, International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 5(2), 170-181.
Batu, A. (2012). ‘Türkiye’de Helal (Mahzursuz) Gıda ve Helal Belgelendirme Sistemi’, Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, 7(1), 51-61.
Batu, A. (2013). ‘Helal Gıda Ürünlerinde Domuz Türevleri ve Belirleme Yöntemleri’, Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, 8(3), 22-33.
Batu, A. ve Regenstein, J.M. (2014). ‘Halal Food Certification Challenges and Their Implications For Muslim Societies Worldwide’, Turkish Studies, 9 (11), 111-130.
Boğa, A. ve Binokay, S. (2010). ‘Gıda Katkı Maddeleri ve Sağlığımıza Etkileri’, Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 19(3), 141-154.
Blumberg, P.O. (2017). Rainbow Risks: 6 Artificial Food Colors You Need To Know About. 7.Şubat.2019 tarihinde https://www.rd.com/health/ conditions/rainbow-risks-6-artificial-food-colors-you-need-to-know-about/ erişildi.
Büyüközer, H.K. (2012). Yeniden Gıda Raporu, İstanbul: Çevik Matbaacılık.
Cavalli, M. (2013). Reversing Disease Naturally, USA: Lulu Enterprises Inc.
Çalışır, Z.E. ve Çalışkan, D. (2003). ‘Gıda Katkı Maddeleri ve İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri’, Ankara Eczacılık Fakültesi Dergisi, 32(3),193-206.
Çallı, İ.D. (2016). ‘Etnik Pazarlamada Helal Kavramının Kullanımı Almanya’da Yayınlanan Gıda Reklamları Üzerine Bir İnceleme’, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (4),43-56.
Çayıroğlu, Y. (2014). Helal Gıda, İzmir: Işık Yayınları.
Çayıroğlu, Y. (2015). ‘İslam Hukuğuna Göre Katkı Maddeleri’, İslam Hukuku Araştırma Dergisi, 26, 331-368.
Çelen, M. (2008). Gıda Katkı Maddelerinin Helal Olma Şartları, 1.Uluslararası Helal Gıda Konferansı İçinde (ss.60-71), İstanbul: Çevik Matbaacılık.
Çelik, V. ve Balık, D.T (2007). ‘Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar’, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 23(1-2),13-23.
Eaton, B. (2016). ‘Food Additives: Definition, History and Debate’. 07.Şubat.2019 tarihinde https://bruceeatonphd.wordpress.com/2016/04/08/food-ad-ditives-definition-history-and-debate/ adresinden erişildi.
Ekşi, A. (2014). ‘Başlıca Gıda Katkıları ve Kullanılma Amaçları’, M. Tayfur (Ed.) A’dan Z’ye Gıda Katkı Maddeleri içinde (ss.52-75). Ankara: Detay Yayıncılık.
Eliasi, J.R (2002). ‘Kosher and Halal: Religious Observances Affecting Dietary Intakes’, Journal of the Amerikan Dietetic Association, 101(7), 911-913.
E-numbers Listings. (2017). 08.Şubat.2019 tarihinde https://www.alahazrat.net/e-numbers-listing/ adresinden erişildi.
EUFIC. (2018). Food Additives Approved by the EU. 08.Şubat.2019 tarihinde https://www.eufic.org/en/whats-in-food/article/food-additives-used-in-the-eu adresinden erişildi.
Food-Info. (1992). E-304 Askorbil Palmitat. 7. Şubat.2019 tarihinde http://www.food-info.net/tr/e/e304.htm adresinden erişildi.
Foodmatters. (2013). 7.Şubat.2019 tarihinde https://www.foodmatters.com/ article/8-additives-from-the-us-that-are-banned-in-other-countries adresinden erişildi.
General Standards for Food Additives. (1995). 07.Şubat.2019 tarihinde https:// www.bsmi.gov.tw/wSite/public/Data/f1295594710650.pdf adresinden erişildi.
Gıdalarda Etiket. (2018). 07. Şubat.2019 tarihinde https://kilis.tarimorman.gov.tr/Belgeler/E-B%C3%BCltenler/06.pdf adresinden erişildi.
Gimdes (2018). ‘Bazı Ürünlerde Kullanılan Başlıca Katkı Maddeleri’.7 Şubat.2019 tarihinde http://www.gimdes.org/bazi-urunlerde-kullanilan-baslica-katki-maddeleri.html adresinden erişildi.
Golnaz, R., Zainalabidin, M., Mad, N.S. ve Eddie, C.F.C. (2009). ‘Concerns for Halalness of Halal-Labelled Products Among Muslim Consumers in Malaysia: Evaluation of Selected Demografic Factors’, Economic and Technology Management Review,4,65-73.
Gültekin, F. (2014a). Fark Etmeden Yediklerimiz-Gıda Katkı Maddeleri, İstanbul: Server İletişim.
Gültekin, F. (2014b). A’dan Z’ye Gıda Katkı Maddeleri Ansiklopedik Sözlük, İstanbul: Server İletişim.
Gürhan, N. (2017). ‘Yemek ve Din: Yemeğin Dini Simgesel Anlamları Üzerine Bir İnceleme’, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(2),1204-1223.
Helal Sertifika, (2018). 8.Şubat.2019 tarihinde http://www.gimdes.org/helal-sertifikasi-nedir.html adresinden erişildi.
Helalder. (2017). 7.Şubat.2019 tarihinde http://www.helalder.org.tr/kurumsal. asp?id=10&helalder=%C3%87al%C4%B1%C5%9Fma-Sistemimiz adresinden erişildi.
Helal Malezya (2017).7.Şubat.2019 tarihinde http://www.halalmalaysia.net/ HALAL_E-CODES.php adresinden erişildi.
Jain, A. ve Mathur, P. (2015). ‘Evaluating Hazards Posed by Additives in Food a Review of Studies Adopting a Risk Assessment Approach’, Current Research in Nutrition and Food Science, 3(3), 243-255.
Karaman, A. (2012). ‘Gıda Ürünlerinde Helal ve Haramı Belirleme Yöntemi’, C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16(1), 453-478.
Kızgın, Y. ve Özkan, B. (2014). ‘Tüketicilerin Helal Gıda Tüketim Eğilimlerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Çalışma’, Uluslararası İşletme ve Yönetim Dergisi, 2(1),18-37.
Kurtoğlu, R. ve Çiçek B. (2013). ‘Tüketicilerin Helal Ürünler Hakkındaki Algılama, Tutum ve Beklentilerini Tespit Etmeye Yönelik Bir Araştırma’, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(3),181-205.
Küçüköner, E. (2011). Helal Gıda Sertifikasyonunda Gıda Katkı Maddelerinin Yeri. 1. Ulusal Helâl ve Sağlıklı Gıda Kongresi, 19-20 Kasım 2011- Ankara: Bildiriler (85-98). İstanbul: Gimdes.
Lavaud, F., Perdu, D., Prevost, A., Vallerand, H., Cossart, C. ve Passemard, F. (1994). ‘Bakers Asthma Related to Soybean Leoithin Exposure’, Allergy, 49(3),159-162.Muslim Consumer Group. (2017). 7.Şubat.2019 tarihinde http://www.muslimconsumergroup.com/e-numbers.html adresinden erişildi.
Newcombe, R. (2018). 7.Şubat.2019 tarihinde Top E Numbers to Avoid. http://www.exploreenumbers.co.uk/top-10-e-numbers-try-avoid.html adresinden erişildi.
Özer, K. (2014). Yediklerimizin İçinde Ne Var? A’dan Z’ye Katkı Maddeleri, İstanbul: Hayy Kitap.
Palm, M., Moneret-Vautrin, D.A, Kanny, G., Denery-Papini, S. ve Fremont, S. (1999). ‘Food Alergy to Egg and Soy Lecithins’, Allergy, 54(10),1116-1117.
Pandey, R.M. ve Upadhvay, S. K. (2012). Food Additive. El Samragy, Y (Ed.). Food Additive içinde (ss.75-86). Croatia: In Tech Publishings.
Rajagopal, S., Ramanan, S., Visvanathan, R., Satapathy, S. (2011). ‘Halal Certifiication: Implication for Marketers in UAE’, Journal of Islamic Marketing, 2(2),138-153.
Riaz, M.N. ve Chaudry, M.M. (2003). Halal Food Production. USA: CRC Press.
Rovina, K., Siddiquee, S. ve Shaarani, S. M. (2016). ‘Extraction, Analytical and Advanced Methods for Detection of Allura Red AC (E129) in Food and Beverages Products’, Frontiers in Microbiology, 7, 798-802.
Saltmarsh, M. ve Insall, L. (2013). Food Additives and Why They are Used. M. Saltmarsh (Ed.) Essentials Guide to Food Additives içinde (ss.52-63). U. K: RSC Publishing.
Şimşek, H. (2011). Gıda Katkı Maddeleri Rehberi, İstanbul: Fazilet Neşriyat Yayınevi.
Şimşek, H. (2012). A’dan Z’ye Hayvansal Kaynaklı Gıda Katkı Maddeleri, İstanbul: Lemi Yayınları.
Tekle, Ş., Sağdıç, O., Nursaçan, Ş., Yetim, H. ve Erdem, M. (2013). ‘Ülkemizde ve Dünyada Helal Gıda Hususunda Karşılaşılan Problemler’, European Journal of Science and Technology, 1(1),1-6.
Torlak, Ö. (2012). ‘İslam Ülkeleri Arasında Helal Ürün Pazarlama Potansiyeli, Problemleri ve Çözüm Önerileri’, Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 4(2),1-10.
Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği (2017). 7.Şubat.2019 tarihinde http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/ 2017/01/20170126M1-6.htm adresinden erişildi.
Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği (2013). 8.Şubat.2019 tarihinde http://resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/06/20130630-4.htm ad-resinden erişildi.
Türker, S. (2011). Gıda Katkı Maddelerinin Gıdalarda Kullanım Miktarları. Ulusal Helâl ve Sağlıklı Gıda Kongresi, 19-20 Kasım 2011- Ankara: Bildiriler (75-83). İstanbul: Gimdes
UK Food Guide (2003). 8. Şubat. 2019 tarihinde http://www.ukfoodguide.net/ e132.htm adresinden erişildi.
Verbruggen, R. (2002). Food Additives in the European Union. A.L. Branen, P.M. Davidson, S. Salminen, J.H. Thorngate (Ed.). Food Additives içinde (ss.85-99). New York: Marcel Dekker.
Yıldırım, B. (2011). Helal Gıda.6.Şubat.2019 tarihinde http://www.gidagundemi. com/helal-gida-makale,17.html adresinden erişildi.
Yörük, N.G. ve Danyer, E. (2016). Gıda Katkı Maddeleri Genel Bilgiler ve Tanımlar. Turkiye Klinikleri J Food Hyg Technol- Special Topics. 2(2),1-10.
Zorba, M. (2009). Gamlar. T. Altuğ (Ed.). Gıda Katkı Maddeleri içinde (ss.77-103). İzmir: Sidas Medya Ltd. Şti.