ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME TEKNİKLERİYLE BİRLEŞME VE DEVRALMALARIN FİNANSAL PERFORMANS ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Karar verme yöntemlerinin analizi ya da karar vermeye çabalama yöntemi muhtemelen insanlık tarihi kadar eskidir. Şirketlerin veya piyasadaki paydaşlarının karar verme sürecinde ihtiyaç duyduğu objektif yaklaşımların varlığı, alınması planlanan kararlara yol gösterici nitelik taşımaktadır. Şirket birleşmesi ve devralmaları, şirketlerin yaşam döngüleri içerisinde aldıkları en önemli kararlardan sayılabilir. Bu çerçevede, çalışmamızın temel amacı, farklı bakış açıları göz önüne alınarak, birleşme ve devralmaların şirketler üzerindeki pozitif veya negatif etkilerini ortaya koymaktır. Bu perspektifte, farklı değerlendirme kriterlerini bir araya getirerek alternatifler arasında seçim yapmayı sıralama yoluyla kolaylaştıran “Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinden”; TOPSIS, VIKOR ve MOORA yaklaşımları ele alınmıştır. Birleşme ve devralmanın olası etkisini bu 3 yöntem açısından değerlendirmek amacıyla Borsa İstanbul Tüm Endeksi’nde yer alan, 03.01.2011 – 31.12.2012 tarihleri arasında birleşme veya satın alma gerçekleştirmiş firmalar belirlenmiş ve 2009-2014 yılları arasında Endeks içerisindeki konumları tespit edilmiştir. Bu doğrultuda, endekste yer alan şirketlerden 25’inin belirtilen tarih aralığında birleşme veya devralma gerçekleştirdiği belirlenmiştir. Analiz kapsamında, bankalar, finans kuruluşları ve veri devamlılığı sağlamayan firmalar dışarıda bırakılmış ve analiz 216 şirket üzerinden gerçekleştirilmiştir. Araştırma çerçevesinde, ihtiyaç duyulan şirket verileri Thomson Reuters Datastream veri tabanından elde edilmiş ve Microsoft Excel vasıtasıyla modellerin çözümü gerçekleştirilmiştir. Analiz sonucunda, birleşme ve devralma yılında TOPSIS ve VIKOR yöntemleri açısından negatif etkilenme söz konusu iken, MOORA yöntemine göre şirketlerin bu faaliyetten pozitif etkilendiği tespit edilmiştir. Sonraki yıllarda ise TOPSIS ve MOORA teknikleri açısından negatif etki görülürken, VIKOR yöntemine göre orta vadede şirketlerin birleşme ve devralma sonucunda performanslarının arttığı gözlemlenmiştir. Diğer taraftan, veri setinin ve kriterlerin bahsi geçen üç yöntemde de aynı olmasına karşın, yöntemlerin metodolojilerinde ortaya çıkan farklılığının, şirket performanslarını Endeks içerisinde değerlemede farklılaşmaya neden olduğunu göstermiştir. Bu nedenle, Çok Kriterli Karar Verme yöntemleri açısından, model seçiminin çıkacak sonuçlar üzerinde etkisi olduğu görülmüştür.

The Effect of Merger&Acquisitions on the Firm Performance: Comparative Analysis by Employing the Multi-Criteria Decision-Making Techniques

The way in which decision-making methods are analyzed or attempted to decide is probably as old as human history. The existence of objective approaches that companies or stakeholders need in the decision-making process carries the guiding qualities of planned decisions. Mergers and acquisitions can be considered as perhaps the most important decisions that companies have taken in their life cycle. In this framework, the main objective of our work is to demonstrate the positive or negative effects of mergers and acquisitions on companies performance by taking into account different methodologies. In this perspective, the TOPSIS, VICOR and MOORA approaches have been dealt with in "Multi-Criteria Decision Making Methods", which facilitates selection among alternatives by combining different evaluation criteria. In order to assess the possible impact of the merger and acquisition on these 3 methods, companies that used mergers or acquisitions method between 03.01.2011 and 31.12.2012 in the BIST All Share Index have been determined and their positions in the Index have been determined between 2009-2014. In this respect, it has been determined that 25 of the companies in the index have merged or acquired in the specified date range. In the analysis, banks, financial institutions and companies that did not maintain data continuity were excluded and analysis was conducted over 216 companies. In the framework of the research, the required company data was obtained from Thomson Reuters Datastream database and the solution of the models was realized through Microsoft Excel. Although, in the context of MOORA method, positiv effect of M&A on firms was determined, negative impact was observed by employing VIKOR and TOPSIS methods during the year of M&A. In the following years, negative effects were observed in terms of TOPSIS and MOORA techniques, but in mid-scale companies according to VIKOR method, performance of mergers and acquisitions was observed to increase. On the other hand, although the data set and the criteria are the same in the three methods mentioned, the differences in methodologies have shown that company performances lead to differentiation in valuing the Index range. Therefore, it can be claimed that model selection has an effect on the outcome in terms of multi-criteria decision making methods.

Keywords:

M & A, TOPSIS, VIKOR MOORA, Borsa İstanbul,

PDF

___

Athanasoglou, P. ve Brissimis, S. (2004). The Impact of Mergers and Acquisitions on the Efficiency of Banks in Greece, Bank of Greece Economic Bulletin, 22/7-349.
Belton, V. ve Gear, T. (1983). The Legitimacy of Rank Reversal – A Comment, Omega Vol.13, Issue 3, 1983, 143-144.
Brauers, W.K.M., E.K. Zavadskas, F. Peldschus, ve Turskis, Z. (2008). Multiobjective DecisionMaking for Road Design, Transport, Vol. 23 Issue 3, 2008, 183–193.
Bridgman, P.W. (1922). Dimensional Analysis, CT: Yale University Press, USA New Haven.
Büyüközkan, G. ve Ruan, D. (2008). Evaluation of Software Development Projects Using A Fuzzy Multi-Criteria Decision Approach, Mathematics and Computers in Simulation, Vol. 77, Issue 5-6, 2008, 464–475.
Chen, S.J., ve C.L. Hwang, “Fuzzy Multiple Attribute Decision Making Methods And Applications”, Lecture Notes in Economics and Mathematical Systems, 1991, Vol. 375, Springer-Verlag, Berlin.
Cheng, L. T. W. ve Leung, T. Y. (2004). A Comparative Analysis of the MarketBased and Accounting-Based Performance of Diversifying and NonDiversifying Acquisitions in Hong Kong” International Business Review Vol. 13, 2004, 763-789.
Constantinou, T., ve Constantinou, C. T. (2003). The Effect of Board Structure on Bidder-Shareholders’ Wealth: Further Evidence from the UK Bidding Firms, ESRC Centre for Business Research, University of Cambridge.
Cook, S. (2007). On the Relationship between Mergers and Economic Activity: Evidence from an Optimized Hybrid Method, Physica, Vol. 379, 2007, 628-634
Çakır, H. M. ve Gülcan, Z. (2012). Şirket Birleşme ve Devralma Kararlarının Hisse Senedi Getirileri Üzerindeki Etkisi, Mali Çözüm Dergisi, 79-108.
Dinçer, Ö. (2003). Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası, Beta Basım, 6. Baskı, İstanbul.
Ersöz, F. ve Atav, A. (2011). Çok Kriterli Karar Verme Problemlerinde MOORA Yöntemi, YAEM 2011 Yöneylem Araştırması ve Endüstri Mühendisliği 31.Ulusal Kongresi, Sakarya Üniversitesi, 05-07 Temmuz 2011, 78-87.
Fishburn, P.C. (1967). Additive Utilities with Incomplete Product Set: Applications to Priorities and Assignments, Operations Research Society of America (ORSA), Baltimore, MD, USA.
Kaya, A., Coşkun, A. ve Ekşi, H. İ. (2013). Şirket Birleşme ve Devralmalarının Şirketlerin Finansal Performansı Üzerine Etkisi: TOPSİS Analizi ile BİST’te bir Uygulama, 17. Finans Sempozyumu, 2013, 51-59.
Kirchmaier, T. (2003). The Performance Effects of European Demergers”, CEPDP, 566, Centre for Economic Performance, London School of Economics and Political Science, London 2003. UK.
Koçel, T. (2001). İşletme Yöneticiliği, Beta Yayıncılık, 8. Baskı, İstanbul.
Kuhn, H.W. ve Tucker, A.W. (1951). Nonlinear Programming, Editör: J. Neyman, Proc. Second Berkeley Sympos. Math. Statist. Probab. University of California Press, Berkeley, CA, 481–492.
Kwoka, J. ve Michael, P. (2010). Do Mergers Improve Efficiency? Evidence from Restructuring the US Electric Power Sector, International Journal of Industrial Organization, No. 28, 645–656.
Kyle, R., Strickland, T. H., ve Fayissa, B. (1992). Capital Market’s Assessment Of Airline Restructuring Following Deregulation, Applied Economics, Vol. 24, Issue 10,1097-1102.
Megginson, W., Morgan, A. ve Nail, L. (2004). The Determinate of Positive Long-Term Performance in Strategic Merger: Corporate Focus and Cash, Journal of Banking and Finance, March, 523-552.
Miller, D. W. ve Starr, M. K. (1969). Executive Decisions and Operations Research, Prentice-Hall, Inc., New Jersey.
Moeller, S. B., Schlingemann, ve F. P., Stulz, R. M. (2005). Wealth Destruction on a Massive Scale? A Study of Acquiring Firm Returns in the Recent Merger Wave, Journal of Finance, Vol. 60, Issue 2, 757-782.
Opricovic, S., ve Tzeng, G.H. (2004). Compromise Solution by MCDM methods: A Comparative Analysis of VIKOR and TOPSIS, European Journal of Operational Research Vol. 156, Issue 2, 445–455.
Öncer, A. Z. (2012). İşletmelerin Büyüme Stratejilerini Belirlemede Doğrusal Programlama Yaklaşımı, Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt XXXIII, Sayı II, 2012, 405-420.
Ramaswamy, K. P., ve Waegelein, J. F. (2003). Firm Financial Performance Following Mergers, Review of Quantitative Finance and Accounting, Vol. 20, Issue 2, 115-126.
Saaty, T.L. (1980). The Analytic Hierarchy Process, McGraw Hill, New York 1980. International, Translated to Russian, Portuguese, and Chinese, Revised editions, RWS Publications, Pittsburgh.
Saaty, T.L. (1994). How to make a decision: the analytic hierarchy process, Interfaces, Vol. 24, Issue 6, 19–43.
Scholtens, B. ve Wit, R. (2004.9. Announcement Effects of Bank Mergers in Europe and the US, Research in International Business and Finance, Vol. 18, 217-228.
Tambi, M.K. (2005). Impact of Mergers and Amalgamation on The Performance of Indian Companies”, Econ WPA Finance.
Tzeng, G.H., ve Huang, J.J. (2011). Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications, Taylor & Francis Group/CRC Press, Boca Raton, London, New York.
Yeh, T.M. ve Hoshino, Y. 2002). Productivity and Operating Performance of Japanese Merging Firms: Keiretsu-related and Independent Mergers, Japan and the World Economy, Vol. 14, 347-366.
Yıldırım, F. ve Önder, E. (2014). İşletmeciler, Mühendisler ve Yöneticiler için Operasyonel, Yönetsel ve Stratejik Problemlerin Çözümünde: Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, Dara Yayınları, 1. Baskı, Bursa.
Yılmaz, E. (2012). Bulanık AHP-VIKOR Bütünleşik Yöntemi ile Tedarikçi Seçimi, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi Cilt XXXIII, Sayı 2, 331-354.
Yoon, K., ve Hwang, C.L. (1980). Multiple Attribute Decision Making Methods and Applications. A State of the Art Survey, Springer Verlag, Berlin.
Yu, P. L. (1973). A Class of Solutions for Group Decision Problems, Management Science, Vol. 19, Issue 8, 936-946.
Zincirlioğlu, A. C. (2014). İş Yeri Devrinde Türk Ticaret Kanunu İle İş Kanunu Hükümlerinin İş İlişkilerine Etkisi, TBB Dergisi, Yıl 27, Sayı 114, 11-48.