Lise öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik tutumlarının belirlenmesi

Bu araştırmanın amacı lise öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik tutumlarının tespit edilmesidir. Bu amaçla, 2018-2019 eğitim öğretim yılında Kayseri’de Anadolu Lisesi ve aynı ilde Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi 9, 10, 11 ve 12. sınıflarında öğrenim gören 120 kız ve 115 erkek olmak üzere toplam 235 öğrenciye Çevre Sorunlarına Yönelik Tutum Ölçeği (ÇSYTÖ) uygulanmıştır. Veri toplama aracı olarak kullanılan ölçek Güven (2013) tarafından geliştirilmiştir. Ölçekte 3' lü likert tipi 45 madde bulunmaktadır. Ölçekte 5 alt boyut yer almaktadır. Bu alt boyutlar duyuşsal alanın boyutları olan "Alma", "Tepkide Bulunma", "Değer Verme", "Örgütleme" ve "Kişilik Haline Getirme" dir. Öğrencilerden toplanan veriler genel dağılımlarının belirlenmesi ve nicel verilerin normal dağılım gösterip göstermediğinin araştırılmasında betimsel istatistik tekniklerinden yararlanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde frekans, yüzde dağılımları kullanılmıştır. Ayrıca sınıflar arası farkı test etmek için toplanan veriler IBM SPSS 24 paket programı kullanılarak ANOVA ile analiz edilmiştir. Verilerin analizi sonucunda bulgulara bakıldığında, öğrencilerin çevre sorunlarına yönelik tutumlarının sınıf düzeyi açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark gösterdiği tespit edilmiştir. Alt boyutlara bakıldığında ise “Değer Verme”, “Örgütleme” ve “Kişilik haline getirme” boyutlarının orta seviyede olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

çevre eğitimi, çevre sorunları, tutum, lise öğrencileri

Investigation of high school students' attitudes of environmental problems

The aim of this research is to determine high school students' attitudes towards environmental problems. For this purpose, the Attitude Scale towards Environmental Problems for a total of 235 students, 120 girls and 115 boys studying in the 9th, 10th, 11th and 12th grades of an Anatolian High School and a Vocational and Technical Anatolian High School in the 2018-2019 academic year ( ESMRS) was implemented. The scale used as a data collection tool was developed by Güven (2013). There are 45 3-point Likert-type items in the scale. There are 5 sub-dimensions in the scale. These sub-dimensions are the dimensions of the affective domain, "Taking", "Responding", "Valuing", "Organizing" and "Making Personality." Descriptive statistics techniques were used to determine the general distribution of the data collected from students and to investigate whether quantitative data show normal distribution. Frequency and percentage distributions were used to analyze the data. In addition, the data collected were analyzed using the IBM SPSS 24 package program to test the difference between classes. When the findings are analyzed as a result of the analysis of the data, it is determined that the attitudes of the students towards the environment show a statistically significant difference in terms of grade level.

Keywords:

attitudes, environmental education, environment, high school,

PDF

___

[1] Aydın, A. H. ve Çamur, Ö., Avrupa Birliği Çevre Politikaları ve Çevre Eylem Programları Üzerinde Bir İnceleme, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13), s.21-44. (2017).
[2] Yıldırım, N., Current state of environment education in Turkey: a case from Ankara. Doctoral dissertation, Middle East Technical University, Ankara, (2015).
[3] Uzun, N., Sağlam, N., Orta öğretimde Öğrenciler İçin Çevresel Tutum Ölçeği Geliştirme ve Geçerliliği, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 240-250, (2006).
[4] Öztürk, T. ve Zeyimoğlu, F., Öğretmen Adaylarının Çevre ve Çevre Eğitimi ile İlgili Görüşleri: Ordu Üniversitesi Örneği, Balıkesir Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (33), 115-132, (2015).
[5] Erol, H. ve Uzun, E., 5. Sınıf Öğrencilerinin Çevre Sorunlarına İlişkin Görüşleri: Bir Köy Okulu Örneği, Social Sciences Studies, 4 (1), 16-30, (2016).
[6] Baykal, H. ve Baykal, T., Küreselleşen Dünyada Çevre Sorunları, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (9), 1-17, (2008).
[7] Kıyıcı, F. B., Yiğit, E. A., ve Darçın, E. S. Doğa eğitimi ile öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerindeki değişimin ve görüşlerinin incelenmesi, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 17-27, (2014).
[8] Akyüz, E., Çevre Sorunları ve İnsan Hakları İlişkisi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(15), 427-436, (2015).
[9] Kayaer, M., Çevre ve Etik Yaklaşımlar, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 63-67, (2013).
[10] Uşak, M., Çevre Nedir? (Eds: M.Aydoğdu ve K.Gezer) in Çevre Bilimi, Ankara: Anı Yayıncılık, 1-34, (2015).
[11] Jensen, B., Knowledge, action and pro-environmental behaviour, Environmental Education Research, 8:325-334. (2002).
[12] Hungerford, H. ve Volk, T., Changing learner behavior through environmental education, Journal of Environmental Education, 21: 8-21, (1990).
[13] Geray, C., Yerel yönetimler ve çevre, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 7(3), 57-65, (1998).
[14] Erbasan, Ö., Erkol, M., Sınıf öğretmenlerinin çevreye yönelik bilgi, tutum ve davranış düzeylerinin incelenmesi, OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(24), 2443-2471. (2020).
[15] Şener, A., Yoldaş, C., Sınıf öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimleri ve çevre bilinci arasindaki ilişki, Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 5(10), 125-139, (2020).
[16] Kızılay, E., Sınıf öğretmeni adaylarının çevre sorunlarına yönelik metaforik algılarının incelenmesi, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(21), 230-240, (2020).
[17] Öztürk, E., Erten, S., Uluslararası bir çevre eğitimi projesinin fen bilgisi öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumu, bilgi düzeyi ve davranışlarına etkisi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Eğitim Dergisi, 5(2), 145-166, (2020).
[18] Karakuş, G., Çimen, O., Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik etik yaklaşımlarının incelenmesi, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(2), 411-435, (2020).
[19] Aydın, E., Selvi, M., Ortaokul öğrencilerine yönelik ekosistem, biyolojik çeşitlilik ve çevre sorunları başarı testinin geliştirilmesi, Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(2), 661-682, (2020).
[20] Soğukpınar, R., Korucu, D. K., Ortaokul öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarinin incelenmesi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (53), 583-606, (2020).
[21] Karasar, N., Bilimsel Araştırma Yöntemi (12. Baskı), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, (2003).
[22] Güven, E., Çevre sorunlarına yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve öğretmen adaylarının tutumlarının belirlenmesi, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2): 411-430, (2013).
[23] Görümlü, T., Liselerde çevreye karşı duyarlılığın oluşturulmasında çevre eğitiminin önemi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, (2003).
[24] Kurgun E., Aydın N. ve Tarkay N., Çevre el kitabı, Ankara: Aydoğdu Ofset. (2003).
[25] Gurevitz, R., Affective approaches to environmental education: going beyond the imagined worlds of childhood?, Ethics, Place and Environment, 3: 253- 269, (2000).
[26] Pooley, J. A., ve O’Connor, M., Environmental education and attitudes, Environment and Behavior, 32(5), 711-724. (2000).
[27] Güngör Cabbar, B., Gültekin, S., Güneş, E., Aytaç, E., Daşgın, F., 2018 fen bilimleri ve biyoloji dersleri öğretim programlarındaki çevre kazanımlarının yenilenmiş bloom taksonomisine göre analizi, Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 14 (1), 504-527, DOI: 10.17522/balikesirnef.702537, (2020).
[28] Nielsen, K. S., Cologna, V., Lange, F., Brick, C., ve Stern, P. The case for impact-focused environmental psychology. Journal of Environmental Psychology.
[29] Sabherwal, A., Ballew, M. T., van Der Linden, S., Gustafson, A., Goldberg, M. H., Maibach, E. W., ... & Leiserowitz, A., The Greta Thunberg effect: familiarity with Greta Thunberg predicts intentions to engage in climate activism in the United States, Journal of Applied Social Psychology, 51(4), 321-333. (2021).
[30] Crano, W.D., ve Brewer, M.B., Principles and methods of social research, New Jersey, Lawrence Erlbaum Associates Publishers, (2002).
[31] Quesada-Rodríguez, C., Orientale, C., Diaz-Orozco, J., ve Sellés-Ríos, B., Impact of 2020 COVID-19 lockdown on environmental education and leatherback sea turtle (Dermochelys coriacea) nesting monitoring in Pacuare Reserve, Costa Rica, Biological Conservation, 255, 108981, (2021).
[32] Ho, Y. C. J., & Chang, D., To whom does this place belong? Whiteness and diversity in outdoor recreation and education, Annals of Leisure Research, 1- 14. (2021).
[33] Tekiroğlu, A., Hayır Kanat, M., Çevre etiği farkındalığı ve sürdürülebilir çevre tutumu arasındaki ilişki, ulakbilge, 59, s. 630–645. doi: 10.7816/ulakbilge-09- 59-11, (2021).
[34] Alkayış, A., Çevre ve etik ilişkisinin eğitim felsefesi bakımından sorunsallaştırılması, Bingöl Araştırmaları Dergisi, 7(1), 75-98, (2021).
[35] Karakuş, G., Çimen, O., Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik etik yaklaşımlarının incelenmesi, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(2), 411-435. (2020).
[36] Güven, E., Aydoğdu, M., Çevre sorunlarına yönelik davranış ölçeğinin geliştirilmesi ve öğretmen adaylarının davranış düzeylerinin belirlenmesi, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 573-589, (2012).
[37] Oğuz, D., Çakci, I., ve Kavas, S. Environmental awareness of university students in Ankara, Turkey, African Journal of Agricultural Research, 5(10), 2629-2636, (2010).
[38] Atasoy, E., Ertürk, H., İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması, Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 105- 122, (2008).
[39] Aydın, F., Çepni, O., İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi (Karabük ili örneği), Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 189-207, (2012).
[40] Nalçacı, A., Beldağ, A., İlköğretim 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin çevre tutumlarının belirlenmesi (Erzurum Örneği), Doğu Coğrafya Dergisi, 17(28), 141-154, (2012).
[41] Teyfur, E., İlköğretim öğrencilerinin akademik başarılarının ve çevre kulübü çalışmalarının çevreye yönelik tutumlarına olan etkisi (İzmir Örneği). Ege Eğitim Dergisi, 9 (1), 131-149, (2008).
[42] Soğukpınar, R., Korucu, D. K., Ortaokul öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (53), 583-606, (2020).
[43] Peker, R., Ceylan, S., İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik tutum ve davranışlarının incelenmesi, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(TBMM 100. YIL Özel Sayısı), 60-90, (2020).
[44] Lahiri, S., Assessing the environmental attitude among pupil teachers in relation to responsible environmental behavior: a leap towards sustainable development, Journal of Social Sciences, C:7(1), ss. 33-41, (2011).
[45] Lay Yoon, F. ve Anjana Sirisena, A. B., Relationship between the knowledge, attitudes, and behaviour dimensios of environmental literacy: a structural equation modeling approach using smartpls, Jurnal Pemikir Pendidikan (Journal For Educational Thinkers), C: 5 , ss. 119-144, (2014).
[46] Varoğlu, L., Senar T., ve Yılmaz, A., Knowledge, attitudes and behaviours towards the environment issues: case of Northern Cyprus. Eurasia Journal Of Mathematics, Science And Technology Education, C:14(3), ss. 997-1004. (2017).
[47] Spinola, H., Correlations between environmental literacy components (knowledge, attitude and behavior) in Madeira Island (Portugal) 9th grade students, The Online Journal Of New Horizons İn Education, C:10(1), ss. 28- 36, (2020).