Hatice Kübra ÇİFCİ, Betül KOZANHAN, İbrahim SOLAK

Madde Bağımlılığı İle İlgili Türkçe İnternet Sitelerinin Okunabilirliğinin Değerlendirilmesi

Amaç: Bu araştırmada, madde bağımlılığı (MB) konusunda hazırlanmış bilgilendirme içeren Türkçe internet sitelerin okunabilirlik düzeylerini, Ateşman ve Bezirci-Yılmaz okunabilirlik formüllerine göre incelemeyi ve bu sitelerin içeriklerini değerlendirmeyi amaçlanmıştır.Yöntem: Kasım 2019 tarihinde Google (https://www.google.com.tr) arama motoruna “madde bağımlılığı” kelimesi yazılarak arama yapılmıştır. Yapılan arama sonucunda karşımıza çıkan ilk 15 sayfada yer alan internet siteleri değerlendirilmiştir. Bu sitelerden ticari blog siteleri, reklam içeren siteler, sadece resim ya da video içeren siteler, sohbet siteleri, forum siteleri, magazin içerikli siteler, cümle sayısı 10’dan daha az olan siteler değerlendirme dışı bırakılmıştır. Araştırmaya alınan metinler bilgisayar programına aktarılarak Ateşman, Bezirci-Yılmaz okunabilirlik değerleri, ortalama hece sayısı ve dört hece ve üstü kelime sayısı ortalaması hesaplandı. Bulgular: Araştırmaya alınan sitelerin ortalama hece sayısı 2,90±0,10 iken dört hece ve üstü kelime sayısı ortalaması 4,31±1,37 idi. Ortalama Ateşman okunabilirlik değeri 46,03±11,67, ortalama Bezirci ve Yılmaz okunabilirlik değeri ortalaması ise 14,04±4,12 idi. Sonuç: MB hakkında bilgi içeren Türkçe internet sitelerinde yer alan metinlerin okunabilirlik düzeyi Ateşman’ a göre “zor” Bezirci-Yılmaz’ a göre ise “lisans” seviyesinde olduğu tespit edildi.

Evaluation of Readability of Turkish Websites on Substance Addiction

Objective: The aim of this study was to examine the readability level of Turkish websites containing information about substance addiction (SA) according to the Atesman and Bezirci-Yılmaz readability formulas and to evaluate the content of these websites.Method: A search was performed in November 2019 by typing the word "substance addiction" in Google's search engine (https://www.google.com). We evaluated the websites on the first 15 pages of Google's search engine results. Commercial websites, advertisement websites, chat websites, forum websites, magazine websites, websites containing only images or videos, and websites with less than 10 sentences were excluded from the study. The average number of syllables, average number of words with 4 or more syllables, and Atesman and Bezirci-Yilmaz readability values were calculated. Results: The average number of syllables and average number of words with 4 or more syllables were respectively 2.90±0.10 and 4.31±1.37. The mean Atesman and Bezirci-Yilmaz readability values were respectively 46.03±11.67 and 14.04±4.12. Conclusion: The readability level of Turkish websites containing information about SA was "difficult" according to the Atesman readability formula and at "undergraduate level" according to the Bezirci-Yılmaz readability formula.

Keywords:

Substance addiction, Readability, internet,

PDF

___

1. Cicioğlu Hİ, Demir GT, Bulğay C, Çetin E. Elit Düzeyde sporcular ile spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin egzersiz bağımlılığı düzeyleri. Bağımlılık Dergisi. 2019; 20: 12-20.
2. Aydemir H. Bağimliliklarla Asirlik Mücadele; Hilal-İ Ahdar Cemiyeti (Yeşilay).
3. Alptekin K, Mutlu E, Akın E. Madde bağımlılığı tedavisi için denetimli serbestlik şubeleri tarafından Amatem’e gönderilen kişilere yönelik uygulamalarda karşılaşılan sorunlar. 2016. http://acikerisim.karatay.edu.tr:8080/xmlui/handle/20.500.12498/1266 (20 Ocak 2020'de ulaşıldı)
4. T.C. İçişleri Bakanliği Emniyet Genel Müdürlüğü Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı, Türkiye Uyuşturucu Raporu 2019. Ankara, TUBİM, 2019.
5. Gökler R, Koçak R. Uyuşturucu ve madde bağımlılığı. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 2008; 3: 89- 104.
6. Solmaz B, Tekin G, Herzem Z, Demir M. İnternet ve sosyal medya kullanimi üzerine bir uygulama. Selçuk Üniversitesi Iletişim Fakültesi Akademik Dergisi 2013; 7(4): 23-32.
7. Arısoy Ö. İnternet bağımlılığı ve tedavisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2009; 1: 55-67.
8. Yüksel H. İnternet gazeteciliğinde bilgi kirliliği sorunu. Atatürk İletişim Dergis. 2014; 6: 125-138.
9. Eker L, Tüzün EH, Aytar A, Daşkapan A. Fizik tedavi ve rehabilitasyon kliniklerinde kullanılan sağlık eğitim materyallerinin okunabilirlik düzeyi. Fizyoterapi Rehabilitasyon. 2013; 24: 93-98.
10. Boztaş N, Özbilgin Ş, Öçmen E, et al. Evaluating the readibility of informed consent forms available before anaesthesia: a comparative study. Turk J Anaesthesiol Reanim 2014; 42: 140-144
11. Köse EÖ. Biyoloji 9 ders kitabında hücre ile ilgili metinlerin okunabilirlik düzeyleri. Cankaya University Journal of Law. 2009; 12: 141-150.
12. Ateşman E. Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. Dil Dergisi. 1997; 58: 71-74.
13. Bezirci B, Yilmaz AE. Metinlerin okunabilirliğinin ölçülmesi üzerine bir yazilim kütüphanesi ve Türkçe için yeni bir okunabilirlik ölçütü. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi. 2010; 12(3): 49-62.
14. Bulut M, Savaş HA, Cansel N, et al. Gaziantep Üniversitesi alkol ve madde kullanim bozukluklari birimine başvuran hastalarin sosyodemografik özellikleri. Bağımlılık Dergisi 2006; 7: 65-70.
15. Asan Ö, Tıkır B, Okay İT, Göka E. Bir AMATEM birimine başvuran alkol ve madde kullanım bozukluğu olan hastaların sosyodemografik ve klinik özellikleri. Bağımlılık Dergisi. 2015; 16: 1-8.
16. Weiss BD, Hart G, Pust RE. The relationship between literacy and health. J Health Care Poor Underserved. 1991; 1: 351-363.
17. Grundner T. On the readability of surgical consent forms. N Engl J Med. 1980; 302: 900-902.
18. Polat G. Madde bağımlılığı tedavisinde sosyal hizmet mesleği. Okmeydanı Tıp Dergisi. 2014; 30: 143- 148.
19. Ögel K. Bağımlılık ve Tedavisi Temel Kitabı. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık; 2017.
20. Albayrak S, Balcı S. Gençlerde madde bağımlılığının önlenmesi. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi (HEAD) 2014; 11(2): 30-37.
21. Ögel K. Alkol ve madde kullanım bozukluklarında damgalama. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji (3P) Dergisi. 2004; 12(3): 71-76.
22. Kozanhan B, Tutar MS. Anesteziyoloji alanında internet sitelerinde sunulan hasta bilgilendirme metinlerinin okunabilirliklerinin değerlendirilmesi. Turkiye Klinikleri Journal of Anesthesiology Reanimation. 2017; 15(2): 63-70.
23. Solak M. Kolorektal kanser hakkında bilgi içeren internet sitelerinin okunabilirliği. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2019; 16: 509-513.
24. Kara A. Evaluation of the readability of online texts related with autism spectrum disorder. Experimental Biomedical Research. 2019; 2: 136-142.
25. Balçık PY, Taşkaya S, Şahin B. Sağlık okur-yazarlığı. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2014; 13: 321- 326.