Özlem GELBAL ODABAŞ, Tahsin İLHAN, Kerem KILIÇER

Ergenler İçin Sosyal Medya Mahremiyetini Koruma Becerileri Ölçeği’nin Geliştirilmesi

Amaç: Çalışmanın amacı, ergenlerin sosyal medyada mahremiyeti koruma becerilerinin değerlendirilebileceği geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirmektir. Yöntem: Araştırma, yaşları 11-18 arasında olan toplam 790 ortaokul ve lise öğrencisi (K:435, E:355) ile yürütülmüştür. Madde havuzunu oluşturmak amacıyla 15-18 yaş arası 10 öğrenciyle (K:5, E:5) bireysel görüşme yapılmıştır. Verilerin toplanmasında, Ergenler İçin Sosyal Medya Mahremiyetini Koruma Becerileri Ölçeği, Öğrenci Siber Sağlık Ölçeği’nin alt boyutları olarak geliştirilen Çevrimiçi Mahremiyet Ölçeği-Çevrimiçi Güvenlik Ölçeği kullanılmıştır. Bulgular: Faktör analizi sonucunda 27 maddeli ölçeğin açıkladığı toplam varyansın % 46.33 olduğu, üç faktörlü bir yapı sergilediği, birinci ve ikinci düzey doğrulayıcı faktör analizinin uyum indekslerinin iyi uyuma işaret ettiği gözlenmiştir. Çevrimiçi mahremiyet ölçeği ve çevrimiçi güvenlik ölçeği ile yapılan ölçüt dayanaklı geçerlilik çalışmaları sonucunda elde edilen korelasyon değerleri ölçeğin geçerliliğini desteklemektedir. Ölçeğin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı .90 ve test- tekrar test güvenirlik katsayısı .78’dir. Sonuç: Ergenler İçin Sosyal Medya Mahremiyetini Koruma Becerileri Ölçeği’nin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu ve sosyal medya mahremiyetini koruma becerisi değişkeninin ölçülmesinde kullanılabileceği düşünülmektedir.

Development of the Social Media Privacy Protection Skills Scale for Adolescents

Objective: The aim of the study is to develop a valid and reliable scale in which adolescents privacy protection skills can be evaluated. Method: The research was conducted with a total of 790 secondary and high school students (F: 435, M: 355) between the ages of 11-18. In order to form the item pool, individual interviews were conducted with 10 students (F: 5, M: 5) between the ages of 15-18. In the collection of data, Social Media Privacy Protection Skills Scale for Adolescents, Online Privacy Scale-Online Security Scale developed as sub-dimensions of Student Cyber Health Scale were used. Results: As a result of the factor analysis, it was observed that the total variance explained by the scale with 27 items was 46.33%, it displayed a three-factor structure, and the fit indices of the first and second level confirmatory factor analysis indicated good fit. The correlation values obtained as a result of the criterion-based validity studies conducted with the online privacy scale and the online security scale support the validity of the scale. The Cronbach Alpha coefficient is .90 and test-retest reliability coefficient is .78 for the whole scale. Conclusion: Social Media Privacy Protection Skills Scale for Adolescents is thought to be a valid and reliable measurement tool and can be used to measure social media privacy protection skills variable.

Keywords:

Social media, privacy privacy protection skills, adolescents, scale development,

PDF

___

1. Akıncı-Vural ZB, Bat M. Yeni bir iletişim ortamı olarak sosyal medya: Ege Üniversitesi iletişim fakültesine yönelik bir araştırma. Journal of Yaşar University 2010; 20(5): 3348‐3382.
2. Sü-Eröz S, Doğdubay M. Turistik ürün tercihinde sosyal medyanın rolü ve etik ilişkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2012; 27(1): 133-157.
3. Dwyer C, Hiltz SR. Passerini, K. Trust and Privacy Concern Within Social Networking Sites: A Comparison Of Facebook And Myspace. 13th American Information Systems Conference, 2007.
4. Jia H, Xu H. Measuring individuals’ concerns over collective privacy on social networking sites. Cyberpsychology: Journal of Psychosocial Research on Cyberspace 2016; 10(1).
5. Karagülle AE. Günümüzde Değişen Mahremiyet Algısının Sosyal Ağlar Bağlamında İncelenmesi Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2015.
6. Baysal-Berkup S. Sosyal Ağlarda Bireysel Mahremiyet Paylaşımı: X ve Y Kuşakları Arasında Karşılaştırmalı Bir Analiz. Doktora Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı, 2015.
7. Eroğlu Ş. Dijital yaşamda mahremiyet (gizlilik) kavramı ve kişisel veriler: Hacettepe Üniversitesi bilgi ve belge yönetimi bölümü öğrencilerinin mahremiyet ve kişisel veri algılarının analizi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 2018; 35(2): 130-153.
8. Akar H, Akar F. Sosyal medyada mahremiyet algısı: üniversite öğrencileri araştırması. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 2021; 6(1): 285-297.
9. Kamp MH. Determinants Of Privacy Protection Behavior On Social Network Sites: The Role Of Privacy Beliefs. Master Thesis. Stockholm: Royal Institute of Technology, 2016.
10. Liang H, Shen F, Fu KW. Privacy protection and self-disclosure across societies: a study of global Twitter users. New Media Soc 2017; 19(9): 1476-1497.
11. Mosteller J, Poddar A. To share and protect: Using regulatory focus theory to examine the privacy paradox of consumers' social media engagement and online privacy protection behaviors. Journal of Interactive Marketing 2017; 39: 27-38.
12. Gökaliler E, Saatçioğlu E. Sosyal büyük veri ekseninde kişisel gizlilik sorunsalı: Türkiye’de eğitimli ve kentli sosyal ağ kullanıcılarının gizlilik sorunlarına yaklaşımları. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences 2020; 58: 133-167.
13. Young AL, Quan-Haase A. Information revelation and internet privacy concerns on social network sites: a case study of facebook. 4th International Conference on Communities and Technologies, 2009.
14. O’keeffe GS, Clarke-Pearson K. Clinical Report-The impact of social media on children, adolescents and families. American Academy of Pediatrics 2011; 127(4): 800-804.
15. Marwick AE, Boyd D. Networked privacy: how teenagers negotiate context in social media. New Media Soc 2014; 16(7): 1051–1067.
16. Özden K. Yeni medya ve etik: sosyal medyada mahremiyet. I. Uluslararası Kapadokya Felsefe ve Sosyal Bilimler Kongresi (CAPASS2019) 2019.
17. Şahin, N. Ergenlik Problemleri ve Baş Etme Yöntemleri ile İnternet Bağımlılığı Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
18. Yonker L, Zan S, Sciria C, et al. Friending Teens: Systematic review of social media in adolescent and young adult health care. J Med Internet Res 2015; 17(1): e4.
19. https://wearesocial.com/digital-2020 (15 Mayıs 2021 tarihinde ulaşıldı).
20. https://www.tuik.gov.tr/ (15 Mayıs 2021 tarihinde ulaşıldı).
21. Othman NF, Ahmad R, Sedek M. Factors of concerning privacy-protection social networking sites. International Business Management 2016; 10(16): 3682-3691.
22. Öz M. Changes in use and perception of privacy: exploring Facebook users' privacy concerns and awareness of privacy implications. Journal of Yasar University 2014; 9(35): 6245-6254.
23. Acılar A, Mersin S. Üniversite öğrencilerinin Facebook kullanımı ile mahremiyet kaygısı arasındaki ilişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 2015; 14(54): 103-114.
24. Youn S. Determinants of online privacy concern and its influence on privacy protection behaviors among young adolescents. J Consum Aff 2009; 43(3), 389-417.
25. Waters S, Ackerman J. Exploring privacy management on Facebook: motivations and perceived consequences of voluntary disclosure. J Comput Mediat Commun 2011; 17(1): 101-115.
26. Masur PK, Scharkow M. Disclosure management on social network sites: individual privacy perceptions and user-directed privacy strategies. Soc Media Soc 2016; 2(1): 113.
27. Oktuğ-Zengin M, Zengin İ. Facebook’ta güvenlik davranışı ve mahremiyet kaygısı: İstanbul’da yaşayan kullanıcılara ilişkin bir araştırma. Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi 2015; 6: 1-33.
28. DeVellis RF. Ölçek Geliştirme: Kuram ve Uygulamalar, Tozan, T (Çeviren). İstanbul: Nobel Yayınları, 2017:73- 114.
29. Mıhçı P, Kılıç-Çakmak E. Öğrenci siber sağlık ölçekleri geliştirme çalışması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 2017; 37(2): 457-491.
30. Karagöz Y, Kösterelioğlu İ. İletişim becerileri değerlendirme ölçeğinin faktör analizi metodu ile geliştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2008; 21: 81-97.
31. Tabachnick BG, Fidell LS. Using multivariate statistics. Sixth Edition. Boston: Pearson Education, 2013.
32. Bentler PM, Bonett DG. Significance tests and goodness-of-fit in the analysis of covariance structures. Psychol Bull 1980; 88(3): 588-606.
33. Jöreskog KG, Sörbom D. LISREL 7: A guide to the program and applications 1988; SPSS Inc.
34. Marsh HW, Balla JR, McDonald RP. Goodness of fit indexes in confirmatory factor analysis: the effect of sample size. Psychol Bull 1988; 103(3): 391-410.
35. Bentler, PM. Comparative fit indexes in structural models. Psychol Bull 1990; 107(2): 238-246.
36. Hu LT, Bentler PM. Fit indices in covariance structure modeling: sensitivity to underparameterized model misspecification. Psychol Methods 1998; 3(4): 424-453.
37. Yurdugül, H. Ölçek Geliştirme Çalışmalarında Kapsam Geçerliği İçin Kapsam Geçerlik İndekslerinin Kullanılması. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 2005.
38. Büyüköztürk Ş. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. 1. Baskı, Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2002: 133-147.
39. Çokluk Ö, Şekercioğlu G, Büyüköztürk Ş. Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve Lisrel Uygulamaları. 1. Baskı, Ankara: Pegem Akademi, 2010: 211-216.
40. Tavşancıl E. Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. 5. Baskı, Ankara: Nobel Yayıncılık, 2002.
41. Şencan H. Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik. 1. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2005:405.
42. Büyüköztürk Ş. Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 2002; 32(32): 470-483.
43. Bandura A. Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychol Rev 1977; 84(2): 191-215.
44. Chen ZF, Cheng Y. Consumer response to fake news about brands on social media: the effects of self-efficacy, media trust, and persuasion knowledge on brand trust. Journal of Product & Brand Management 2019; 29(2): 188-198.
45. Boerman SC, Kruikemeier S, Borgesius FJ. Exploring motivations for online privacy protection behavior: insights from panel data. Communic Res 2018; 1-25.
46. Aslanyürek M. İnternet ve sosyal medya kullanıcılarının internet güvenliği ve çevrimiçi gizlilik ile ilgili kanaatleri ve farkındalıkları. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi 2016; 3(1): 80-106.
47. Töngel E, Kara M. Üniversite öğrencilerinin çevrimiçi mahremiyet farkındalıklarının belirli etkenler açısından incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 2021; 25(1): 147-162. Çubukcu A, Bayzan Ş. Türkiye’de dijital vatandaşlık algısı ve bu algıyı internetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımı ile artırma yöntemleri. Middle Eastern & African Journal of Educational Research 2013; 5: 148-174.