TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI (2018) VE ORTAOKUL TÜRKÇE DERS KİTAPLARININ DİJİTAL OKURYAZARLIK BECERİLERİ BAĞLAMINDA İNCELENMESİ
Öz Teknolojinin gelişimi yaşamın her alanını etkileyen ve değişimleri de beraberinde getiren bir süreçtir. Bu sürece uyum sağlayan çağdaş bireylerin, farklı teknolojileri kullanarak doğru bilgiyi tespit etme, üretme ve paylaşma becerilerine sahip olmaları beklenmektedir. Bu beklentinin karşılanması ise bireylerin iyi bir dijital okuryazar olmasına bağlıdır. Dijital okuryazarlık becerilerini kazandırma süreci, nitelikli araçlar kullanılarak gerçekleştirilebilir. Bu kapsamda kullanılan temel araçlar olarak Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın (2018) ve program çerçevesinde hazırlanan ders kitaplarının niteliklerinin dijital okuryazarlık becerileri çerçevesinde ortaya konulması gerekli görülmüştür. Türkçe Dersi Öğretim Programı’nı (2018) ve ortaokul Türkçe ders kitaplarını dijital okuryazarlık becerileri bağlamında incelemeyi amaçlayan bu çalışma betimleyici nitel bir çalışmadır. Araştırmada Türkçe Dersi Öğretim Programı (2018) ve bu program doğrultusunda hazırlanarak devlet okullarında okutulan 5, 6, 7 ve 8.sınıf Türkçe ders kitapları araştırma malzemesi olarak kullanılmıştır. Bu malzemelerden elde edilen veriler betimsel analiz tekniği ile çözümlenmiştir. Araştırmanın bulgularına bakıldığında Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda (2018) yer alan dijital okuryazarlık becerilerine yönelik kazanımların sınıf düzeylerine göre dengeli bir dağılım gösterdiği görülmektedir. Ayrıca sırasıyla en çok okuma, yazma ve dolaylı olarak konuşma becerilerine yönelik kazanımlar bulunurken dinleme/izleme becerisine ait bir kazanım bulunmadığı tespit edilmiştir. Ortaokul Türkçe ders kitapları incelendiğinde ise dijital okuryazarlık becerilerinin kazandırılmasına yönelik etkinliklere yer verildiği görülmektedir. 5, 6 ve 7.sınıflarda yer alan etkinlikler nicelik bakımından yeterli görülürken, 8.sınıf Türkçe ders kitabında bu açıdan bir eksiklik olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca ders kitaplarında, en fazla okuma becerisine yönelik etkinlik bulunmaktayken, sırasıyla yazma ve konuşma becerisine yönelik etkinlikler yer almaktadır. Konuşma becerisine yönelik bazı etkinlikler dijital okuryazarlık becerisiyle dolaylı olarak ilişkiliyken, dinleme/izleme becerisiyle ilişkili herhangi bir etkinlik yoktur. Ders kitaplarında yer alan etkinliklerin niteliği incelendiğinde, bazı etkinliklerde hitap ettiği sınıf düzeyinin üstünde veya altında bir sınıf düzeyine ait olan kazanımların aktarıldığı görülmüştür. Ayrıca etkinliklerin öğrencileri üretken olmaya sevk etmediği düşünülmektedir. Programda yer alan kazanımların dijital ortamları sadece anlama ve paylaşma için değil, bir üretim ortamı olarak sunması beklenmektedir. Ders kitaplarında dil becerileriyle bağlantılı dijital okuryazarlık becerilerine yönelik etkinliklerin sınıf seviyesine uygun ve daha sık verilmesi gerekmektedir. Bu gereklilik çerçevesinde etkinlikler, öğrencilere özellikle dijital ortamda üretkenlik kazandıracak nitelikte oluşturulmalıdır.
___
- ARUĞASLAN, E., (2017), Yetişkinlerin Dijital Okuryazarlığı, E-Platform for Adult
Learning in Europe (Avrupa Yetişkin Öğrenimi Elektronik Platformu) Yetişkin
Eğitiminde Yeni Beceriler Konferansında sunulan bildiri, İzmir.
- AŞICI, M., (2009), Kişisel ve Sosyal Bir Değer Olarak Okuryazarlık, Değerler Eğitimi
Dergisi, C. VII, S.17: s. 9-26.
- AUFDERHEİDE, P., (1993), Media Literacy, The National Leadership Conference on
Media Literacy sunulan bildiri, Aspen Institute, Communications and Society
Program.
- AYTAŞ, G. ve KAPLAN, K., (2017), Medya Okuryazarlığı Bağlamında Yeni
Okuryazarlıklar, Journal of Kırşehir Education Faculty, C. XVII, S. 2.
- BAKER, E., (2000), Integrating Literacy and Toolbased Technologies, Computers In
the Schools, C. XVI, S.2: s. 73-89.
- BREAKSTONE, J., McGREW, S., SMİTH, M., ORTEGA, T. ve WİNEBURG, S., (2018).
Why We Need a New Approach to Teaching Digital Literacy. Phi Delta Kappan, C.
XCIX, S.6: s. 27-32.
- ÇUBUKÇU, A. ve BAYZAN, İ., (2013), Türkiye’de Dijital Vatandaşlık Algısı Ve Bu
Algıyı İnternetin Bilinçli, Güvenli ve Etkin Kullanımı İle Artırma Yöntemleri, Middle
Eastern & African Journal of Educational Research, C. V: s. 148-174.
- ÇUKURBAŞI, B., İŞBULAN, O. ve KIYICI, M., (2016), Tablet Bilgisayarların Eğitsel
Kullanımının Kabulü: FATİH Projesine Eleştirel Bir Bakış, Eğitim ve Bilim, C. XLI, S.
188.
- DESTEBAŞI, F., (2016), Yeni Okuryazarlıklar: Tanımı, Kapsamı Ve Teorik İlkeleri,
International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or
Turkic, C. XI, S.3: s. 895-910.
- ESHET-ALKALAİ, Y., (2004), Digital Literacy: a Conceptual Framework for Survival
Skills in the Digital Era, Journal of Educational Multimedia and Hypermedia, C. XIII,
S.1: s. 93-106.
- GAZİ, Z. A., (2016), Internalization of Digital Citizenship for The Future of All Levels of
Education, Eğitim ve Bilim, C. XLI, S. 186.
- GREENE, J. A., SEUNG, B. Y. ve COPELAND, D. Z., (2014), Measuring Critical
Components of Digital Literacy and Their Relationships with Learning, Computers &
Education, S. 76: s. 55-69.
- HAMUTOĞLU,B., CANAN GÜNGÖREN, Ö., KAYA UYANIK, G. ve GÜR ERDOĞAN,
D., (2017), Dijital Okuryazarlık Ölçeği: Türkçeye Uyarlama Çalışması, Ege Eğitim
Dergisi, C. I, S. 18: s. 408-429.
- HSU, H. P., WENTİNG, Z. ve HUGHES, J. E., (2018), Developing Elementary
Students’ Digital Literacy Through Augmented Reality Creation: Insights From a
Longitudinal Analysis of Questionnaires, İnterviews, and Projects, Journal of
Educational Computing Research.
- KESKİN, H. K., BAİTUĞ, M. ve ATMACA, T., (2016), Öğrencileri Akademik Dijital
Okumaya Yönlendiren Unsurlar, Eğitim ve Bilim, C. XLI, S. 188.
- KARATAİ, İ. ve SÖZCÜ, Ö., (2013), Okul Yöneticilerinin FATİH Projesine İlişkin
Farkındalıkları, Tutumları Ve Beklentileri: Bir Durum Analizi, Elektronik Sosyal
Bilimler Dergisi, C. XII, S. 47: s. 41-62.
- KURBANOĞLU, S. S., (2010), Bilgi Okuryazarlığı: Kavramsal Bir Analiz, Türk
Kütüphaneciliği, C. XXIV, S.4: s. 723-747.
- MADEN, S., MADEN, A. ve BANAZ, E., (2018), Ortaokul 5.sınıf Türkçe Ders
Kitaplarının Dijital Okuryazarlık Bağlamında Değerlendirilmesi, Journal of
International Social Research, C. XI, S. 55.
- MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI, (2018), Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve
Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8.sınıflar), Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- MOHAMMADYARİ, S. ve SİNGH, H., (2015), Understanding the Effect of e-Learning
on Individual Performance: The Role of Digital Literacy, Computers & Education, S.
82: s. 11-25.
- NEVİLLE, M. (2006), Digital Literacy,
https://www.tes.com/lessons/wVHGfLCLizqZrQ/digital-literacy adresinden 10.01.2019
tarihinde erişim sağlanmıştır.
- ODABAŞI, F., (2000), Toplumsal Etkiler ve Teknoloji Okuryazarlığı: BTIE Bilişim
Teknolojileri Işığında Eğitim Konferansı Bildiriler Kitabı, Ankara: Meteksan.
- ÖNAL, İ. (2010), Tarihsel Değişim Sürecinde Yaşam Boyu Öğrenme Ve Okuryazarlık:
Türkiye Deneyimi, Bilgi Dünyası, C. XI, S.1: s. 101-121.
- PAMUK, S., ÇAKIR, R., ERGUN, M., YILMAZ, H. ve AYAS, C., (2013), Öğretmen Ve
Öğrenci Bakış Açısıyla Tablet PC ve Etkileşimli Tahta Kullanımı: FATİH Projesi
Değerlendirmesi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, C. XIII, S. 3: s. 1799-1822.
- PRİCE‐DENNİS, D., HOLMES, K. A. ve SMİTH, E., (2015), Exploring Digital Literacy
Practices in an Inclusive Classroom, The Reading Teacher, C. LXIX, S. 2: s. 195-205.
- PRİOR, D. D., MAZANOV, J., MEACHEAM, D., HEASLİP, G. ve HANSON, J., (2016),
ATTİTUDE, DİGİTAL LİTERACY and Self Efficacy: Flow-on Effects for Online Learning
Behavior. The Internet and Higher Education, S. 29: s. 91-97.
- TEO, T., (2011), Technology Acceptance Research in Education. T. Teo (Ed.).
Technology Acceptance in Education: Research and Issues içinde (s. 1-5),
Rotterdam: Sense Publishers.
- ÜSTÜNDAĞ, M. T., GÜNEŞ, E. ve BAHÇİVAN, E., (2017), Dijital Okuryazarlık
Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması ve Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Dijital
Okuryazarlık Durumları, Journal of Education and Future, S.12: s. 19-29.
- YAMAN, F., DÖNMEZ, O., AVCI, E. ve YURDAKUL, I. K., (2016), İşitme Engelli
Öğrencilerin Okuma-Yazma Eğitiminde Mobil Uygulama Kullanımı, Eğitim ve Bilim, C.
XLI, S. 188.