ORMAN KALINTISI MI, KALINTI ORMAN MI?

Geçmiş dönemlerde kapladıkları geniş alanlardan daralarak günümüzde sadece belirli yerlerde varlıklarını devam ettiren orman ekosistemlerini tanımlamada relikt orman, kalıntı orman, orman kalıntısı gibi farklı terimler literatürde karşımıza sıkça çıkmaktadır. Botanik alanında “relikt” ve “kalıntı” tür terimlerinin birbirinin eşdeğeri olarak kullanılmasına rastlanmakla birlikte tipik olarak relikt orman terimi jeolojik dönemler boyunca yaşanan iklim değişimleri sonucu belirli sığınak alanlarında yaşamını sürdüren ormanlara işaret etmektedir. “Kalıntı orman” veya “orman kalıntısı” terimleri ise genellikle insan müdahalesi sonucu geçmişteki daha geniş yayılışından küçülerek bozkır alanları arasında adacıklar halinde varlığını sürdüren orman bakiyesi yerleri ifade etmektedir. “Kalıntı orman” ve “orman kalıntısı (bakiyesi)” yerlerin “relikt” ormanlardan ayrımı nispeten belirgin olmakla birlikte, “kalıntı orman” ve “orman kalıntısı” terimlerinin işaret ettikleri ekosistemlerin birbirinden ayrımı ise belirsiz ve tartışmalı durumdadır. Bu makalede, “kalıntı orman” ve “orman kalıntısı” özelliğindeki yerlerin en çok karşımıza çıktığı İç Anadolu bölgesindeki ormanların farklı kaynaklar tarafından ayrıldığı kategoriler irdelenmekte, ardından “kalıntı orman” ya da “orman kalıntısı” yerlerin tespitine yönelik bir çerçeve sunulmakta ve son olarak “kalıntı orman” ve “orman kalıntısı” terimlerinin birbirinden ayrımı konusunda öneriler ortaya konulmaktadır. Bu anlamda, geçmişteki ormanlardan artakalan ve günümüzde de eski ormanların izlerini taşıyan ancak mevcut haliyle bir orman ekosistemi oluşturma şartlarını yerine getirmeyen yerlerin “orman kalıntısı” olarak, günümüzdeki durumlarıyla orman kriterlerini karşılayan yerlerin ise “kalıntı orman” olarak ifade edilmesi önerilmektedir.

REMNANT FOREST OR FOREST REMNANT?

Relict forest, remnant forest and forest remnant terms are often mentioned in the literature to refer certain forest ecosystems that used to cover larger areas in the past and presently sustain its existence in a restricted area at certain locations. In botany field, “relict” and “remnant” terms are sometimes used interchangeably. However, typically, relict forest term refers to the forests that diminish from its past large coverage due to different ice ages through the geological times and presently occurs only at certain shelter areas. While, “remnant forest” or “forest remnant” terms refers to the forests that are reduced from its past larger areas usually due to the anthropogenic effects and presently exist as islands among the step areas. Although the distinction of the remnant forest and forest remnant areas from the relict forests is relatively clear, the difference of the ecosystems indicated by remnant forest and forest remnant terms is uncertain and arguable. In this article, different forest categories of Inner Anatolia, where remnant forests and forest remnants are most often encountered, will be elaborated; afterwards a framework will be presented to identify remnant forest or forest remnant areas; and finally some recommendations will be presented for the differentiation between remnant forest and forest remnant terms. In this manner, it is suggested that if a remnant area presently satisfy the “forest” criteria then it is named as remnant forest, while if a remnant area contains traces of the past forest but presently not satisfy the “forest” criteria then it is named as forest remnant.

PDF

___

Akkemik, Ü. ve Yılmaz, H., 2014. Bitkilerin Genel Morfolojik Yapısı. (Editör), Akkemik, Ü., 2014, Türkiye'nin Doğal Egzotik Ağaç ve Çalıları I. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, Sayfa: 69 - 87.
Akman, Y., 1995. Türkiye Orman Vejetasyonu. Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi, Ankara, 450s.
Atalay, İ. ve Efe, R., 2010. Structural and Distributional Evaluation of Forest Ecosystems in Turkey. Journal of Environmental Biology, 31, 61-70.
Atasoy, A., 2016. Hassa İlçesinin (Hatay) Vejetasyon Coğrafyası. Turkish Studies, Volume 11/8, 43-78.
Avcı, M., 2013. Dünya'da ve Türkiye'de Step Formasyonu (Kitap bölümü: Prof. Dr. Asaf Koçman'a Armağan), Ege Üniversitesi, İzmir, 111-131.
Avşar, M. ve Ok, T., 2011. New Determinations on the Natural Distribution of Field Maple (Acer campestre subsp. campestre) in the Amanos Mountains, Turkey, Biological Diversity and Conservation, 4/2, 15-18.
Ayan, S., Öztürk, S. ve Yiğit, N., 2009. Karadeniz Bölgesi Milli Parklarının Korunan Alan Ağı Sertifikalandırma Sistemine Uygunlukları. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 9(1), 66-79.
Aytaç, A.S. ve Semenderoğlu, A., 2011. Amanos Dağları’nın Orta Kesiminin Vejetasyon Coğrafyası. Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi, 2(2), 34-47.
Çetik, R., 1985. Türkiye Vejetasyonu 1: İç Anadolu'nun Vejetasyonu ve Ekolojisi. Selçuk Üniversitesi Yayınları, No:7, Konya, 496s.
Efe, A. ve Yılmaz, H., 2013. İstanbul Ormanlarının Doğal Ağaç ve Çalıları. Türkiye Ormancılar Derneği, İstanbul, 285s.
Işık, K. ve Kurt, Y., 2005. Habitat Fragmentasyonu ve Biyoçeşitliliğe Etkileri. Türk Ormancılığında, Uluslararası Süreçte Acilen Eyleme Dönüştürülmesi Gereken Konular, Mevzuat ve Yapılanmaya Yansımaları Sempozyumu, 22-24 Aralık 2005, Antalya.
Kahveci, G., 2000. İç Anadolu Bölgesi’nin Tahrip Olan Doğal Dokusu Restore Edilebilir mi? Orman Mühendisliği, sayfa: 20-28.
Kasaplıgil, B., 1960. Forest Remains of Interior Asia Minor. Proceedings of the 5th World Forestry Congress, I: 384-386, Univ. of Wash., Seattle.
Kurdoğlu, O., 2007. Dünyada Doğayı Koruma Hareketinin Tarihsel Gelişimi ve Güncel Boyutu. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 8(1), 59-76.
Louis, H., 1939. Das Natürliche Pflanzenkleid Anatoliens. Geographische Abhandlungen, 3. Reihe, Heft 12, Stuttgart.
Lund, H.G., 2014. Orman nedir? Tanımlar farklı sonuçlar doğurur, Türkiye örneği. Avrasya Terim Dergisi, 2(1): 9-16.
Mayer, H. ve Aksoy, H., 1998. Türkiye Ormanları (Wälder der Türkei), Orman Bakanlığı Batı Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Orman Bakanlığı Yayın Nu: 038.
Uslu, S., 1959. İç Anadolu Steplerinin Antropojen Karakteri Üzerine Araştırmalar. Yenilik Basımevi, 148s.
Yılmaz, M. ve Hasırcı, O., 2010. Doğu Akdeniz Bölgesindeki Kayın Ormanlarında Bakım İşlemlerinin Önemi ve Bazı Öneriler. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, Cilt:III, sayfa: 879-885.
http://www.tubaterim.gov.tr/ Kalıntı Tür, Relikt Tür (Erişim Tarihi: 03.03.2018)
https://scholar.google.com.tr/ (Erişim Tarihi: 14.08.2017)