192106

Siyasetname ’de Din-Devlet İlişkisi: İktidarın Kaynağı Bağlamında Bir İnceleme

Öz Din-devlet ilişkileri her dönemde farklı şekilde tartışılmış ve yine farklı sorunlara yol açmıştır. Özellikle hukuk alanı güçlü dinlerin dünyaya ait olan alanları düzenleme isteği, dünyevi iktidarların hakimiyet alanını tehdit eder bir şekilde değerlendirilmiştir. Batı’da Kilise (ruhban sınıfı)- devlet (dünyevi iktidar) arasında yoğunlaşan bu mücadele, laiklik kavramı ve uygulaması ile dünyevi iktidar alanının devlete tahsis edilmesi ile sonuçlanmış görünmektedir. Fakat buna rağmen bu iktidar mücadelesi her yerde bazen sessiz bazen gürültülü ama her halükarda devam etmektedir. Nitekim ABD’de Evanjeliklerin iktidar üzerindeki etkisi, Amerikan siyasetini düzenleme iddiası önemli bir tartışma konusu olarak gündemde yer almaktadır. Yine Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşundan günümüze kadar geçen süreçte din-devlet ilişkileri Diyanet İşleri Başkanlığı, başörtüsü meselesi ve zorunlu din dersleri bağlamında hep tartışılmıştır. Bu çalışma, böylesi uzun tarihli ve çetrefilli bir konuya Türk-İslam medeniyetinde önemli bir yer tutan Siyasetname açısından yaklaşmayı ve Nizamü’l-Mülk’ün bakış açısıyla döneminin din-devlet ilişkisi anlayışını iktidarın kaynağı bağlamında ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Din, Devlet, Siyasetname, Nizamü’l-Mülk

PDF

___

Temizkan, A. (2011). “Türk Tarihinde Meşruiyetin Kaynağı ve Öteki Sorunu”, Türk Yurdu, C.31, S.289, s.259-262

Adalıoğlu, H. H. (2009). “Siyasetname”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 37:304-306. İstanbul: TDV Yayınları

Adalıoğlu, H. H. (2004). "Siyasetnâmeler’in Klasik Kaynakları." Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 5.2, 1-20.

Altay, A. (2011). "Klâsik Dönem Osmanlı Siyasetnâme Geleneğine Genel Bir Bakış." Electronic Turkish Studies 6.3

Avçin, M. (2012). "Bir Siyasetnâme Olarak Ahlâk-I Muhsinî." Electronic Turkish Studies 7.2, 2012.

Barbier, M. (1999). Modern Batı Düşüncesinde Din ve Siyaset, İstanbul: Kaknüs Yayınları, 1. Basım

Canatan, K. (2009). "Geleneksel Siyaset ve Devlet Felsefesinin Bir Yorumu Olarak “Siyasetname” Büyük Devlet Adamı Nizamü’l-Mülk ’ün Devlet ve Siyaset Anlayışı Üzerine." Türkish Studies 4: 1-27

Çavuş, L. (2017). Modern Tanrı-Devletin Tarih Öncesi: Hristiyanlıkta ve İslam’da İktidar, Milel ve Nihel, 14 (1):201-233,

Demir, İ. (2008). “İçerik Analizi Tekniğinde Yargı Cümlelerinin Analizi”, Sosyoloji Notları, Ocak-Şubat-Mart (4), Nisan-Mayıs-Haziran (5), Ankara

Ergin, M. (2008). Orhun Abideleri, İstanbul: Boğaziçi Yayınları

Ertuğrul, A. ( 2006). "Nizamü’l-Mülk ’ün Siyasetnâmesi’nin Mevcut Bazı Neşirlerine Dair." İSTEM 7: 99-116

Ferrarotti, F. (1987). “Legitimation, Representation and Power”, Current Sociology, Summer 35/ 2: 21-27

Geanakoplos, D.J. (2011). Bizans İmparatorluğu’nda Kilise ve Devlet: Sezaropapizm Sorununu Yeniden Düşünmek, Tarih Okulu, (Ocak-Nisan / IX): 169-198.

Gökçe, O. (2006). İçerik Analizi; Kuramsal ve Pratik Bilgiler, Ankara: Siyasal kitabevi

İnalcık H. (2000). “Kutadgu Bilig'de Türk ve İran Siyaset Nazariye ve Gelenekleri”, Türk Kültürü Araştırmaları. Ankara: 259-271.

Kafesoğlu, İ. (1955). "Büyük Selçuklu Veziri Nizamü'l-Mülk ‘ün Eseri, Siyasetname ve Türkçe Tercümesi." Türkiyat Mecmuası 12: 231-256

Köktürk, A. (2011). "Modern Öncesi Devletin Yönetim Anlayışı." Güvenlik Stratejileri Dergisi 13/13: 73-97.

Lewis, B. (2011). İslam’ın Siyasal Söylemi, (Çev. Ünsal Oskay), Ankara: Phoenix Yayınevi

Lewis, B. (2017). İnanç ve İktidar (Ortadoğu’da Din ve Siyaset), Çev. Şengel, A. M., Ankara: Akılçelen Kitaplar, 2. Baskı

Menekşe, Ö. (2005). "İslam Düşünce Tarihinde Devlet Anlayışı: Mâverdi ve Nizâmülmülk Örneği." Dilbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 5/2: 193-211

Nizamü’l-Mülk (2017). Siyasetname, (Çev. M. Taha AYAR) İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları

Olgun, C. K. (2008) “Nitel Araştırmalarda İçerik Analizi Tekniği”, Sosyoloji Notları, (Ocak-Şubat-Mart (4), Nisan-Mayıs-Haziran (5)), Ankara

Özaydın, A. (2007). “Siyasetname (Osmanlı Maddesi)”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 33:194-196. İstanbul: TDV Yayınları

Özev, M. H. (2005). "Meşruiyet kavramının dönüşümü." Bilim ve Sanat Vakfı Bülteni 57: 87-97.

Özmen, A. (2014). "Siyasetname ‘de Yönetim Felsefesi." Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi 5/10: 203-218.

Romalılara mektup 13/1-2

Yılmaz, C. (2009). “Siyasetname (Osmanlı Dönemi) Maddesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 37: 306-308. İstanbul: TDV Yayınları

Yılmaz, C. (1999). "Siyasetnameler ve Osmanlılarda Sosyal Tabakalaşma." Osmanlı: Toplum, 5. Editör: Güler Eren, (Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 69-81