İstanbul Elektrik, Tramvay Ve Tünel İşletmeleri’nin (İETT) Kurumsallaşma Süreci Ve Yaşanan Gelişmeler (1923-1942)

Öz İstanbul’da ilk toplu ulaşım araçları Osmanlı’dan Cumhuriyet’e süreklilik arz etmektedir. Bunlardan birisi de tramvaydır. 1923’ten sonra İstanbul’da tramvay ulaşım ağı gelişmeye başladı. Halkın talepleri doğrultusunda yeni güzergâhlar da eklendi. Başlangıçta özel şirketler tarafından bu hizmet verilmekteydi. 1939’da ise millileştirme politikası kapsamında devletleştirildi. Kurumun isminde düzenlemeler yapıldı. Kadro mevcudu, verilecek maaşlar, donanım, araç-gereç, bakım ve yedek parça konusunda ilerleme kaydedildi. Alınan kararlar Hükümet Kararnameleri ile temellendirildiği için geniş kapsamlı bir işbirliğini gerektirmekteydi. II. Dünya Savaşı’nın zor şartlarında İETT kurumunun bazı ihtiyaçları aksasa da yine de kurum destekletilmeye çalışıldı. İETT’nin mevcut kanunlar doğrultusunda yapılanması işlevselliğini sağlam esaslara dayandırdı.

___

  • Armaoğlu, F., (2017). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi. İstanbul: Timaş Yayınevi.
  • Bilgin, A., Çağman, E., Bıyıklı, Ş. (Ed.). (2012). Dünden Bugüne Toplu Ulaşım Kültürü (1.Baskı). İstanbul: İETT İşletmeleri Genel Müdürlüğü.
  • Bozkurt, İ.M, (2012). “İETT’nin Tarihi (1869 - 1939) İstanbul’da Toplu Ulaşımın Miladı: Tramvay ve Tünel”, Bilgin, A., Çağman, E., Bıyıklı, Ş. (Ed.), Dünden Bugüne Toplu Ulaşım Kültürü (s.12-75). İstanbul: İETT İşletmeleri Genel Müdürlüğü.
  • Çolak, M. (2004). “XX. Başlarında İstanbul’da Trafik ve Tramvay”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, (5), s.75-87.
  • Engin, V. (2010). Cumhuriyet Aynası Osmanlı. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
  • Engin, V. (2016). “İstanbul’un Atlı ve Elektrikli Tramvayları”, Nostaljik Tramvay, s.7- 9.
  • Gülersoy, Ç. (1989). Tramvay İstanbul’da. İstanbul: İstanbul Kitaplığı.
  • http://archives.angers.fr/fonds-et-collections/zoom-sur-les-collections/tresors-darchives/1919-bessonneau/index.html / Erişim Tarihi: 10 Mart 2020
  • http://tunel.iett.istanbul/tr/tunel/pages/tunelin-millilestirilmesi/576 Erişim Tarihi: 20 Haziran 2020
  • https://rayhaber.com/2012/07/istanbulda-tramvay-ve-tramvaylarin-tarihi/ Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020
  • https://rayhaber.com/2012/10/ulasimda-rayli-sistemlerin-tarihi-seyri/ Erişim Tarihi: 18 Nisan 2020)
  • https://www.tbmm.gov.tr/TBMM_Album/Cilt1/index.html Erişim Tarihi: 23 Haziran 2020.
  • Karakoyunlu, Y., (1997). Türk Ekonomisinde Çağdaşlaşma Süreci. İstanbul: Diyalog
  • Keser, U. (2009). “Arşiv Belgeleri Işığında İkinci Dünya Savaşı Sürecinde Türkiye’de Mülteciler ve Esirler Sorunu”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi VIII, (18-19), s.185-208.
  • Kırmızı Z., Tunalı Çalışkan. F. (2012). İstanbul Ulaşım Zaman Dizini. İstanbul: Cinius Yayınları.
  • Koraltürk, M.(2008). “Yabancı Sermayeli İmtiyazlı Şirketlerde İşgücünü Türkleştirme Uygulamaları (1923-1930)”, Tarih ve Toplum: Yeni Yaklaşımlar, (7), s.61-99.
  • Köksal, A., İlkin, A. R. (1973). Türkiye’de İktisadi Politikanın Gelişimi, Ankara: Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.
  • Resmi Gazete
  • Şentürk, N. (2008). İstanbul Valileri. İstanbul: Doğan Kitap.
  • Tezel, S. Y., (1994).Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923-1950). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi
  • Ünal, E., “Tramvayları Boşuna mı İdam Ettik?”. Taha Toros Arşivi, s.36-41: https://core.ac.uk/download/pdf/38306468.pdf /Erişim.Tarihi:10 Mart 2020
  • Görsel Kaynaklar
  • Görsel 1. Atlı Tramvay
  • http://www.yedikule.org/yedikule/yedikule-tarihi/741-benim-sevgili-tramvayim
  • Görsel 2. Elektrikli Tramvay
  • https://rayhaber.com/2012/07/istanbulda-tramvay-ve-tramvaylarin-tarihi/