Halk İnancı Çalışmalarına Teorik ve Metodolojik Yaklaşımlar

Halk dini, halk inançları çalışmaları halk biliminin üzerinde en çok araştırma yapılan alanlarından biridir. Halk inançlarına değinmeden herhangi bir halk bilimi incelemesi yapmak neredeyse olanaksızdır. Türk halk inançları ile ilgili çalışmalar uzun bir süre genel dinsel yaşantı içerisinde farklılık gösteren inançların tespit edilmesi, inançların kökeninin tespit edilmesi, inançların karşılaştırılmalı bir şekilde incelenmesi ile sınırlı kaldı. Halk inançları çalışmaları bu anlamda belli bir nitelik ve niceliğe ulaşmış durumdadır. Bununla birlikte, konuyla ilgili incelemeler, dinin toplumsal ve bireysel hayatta devam edegelen rolü nedeniyle tükenmek bir yana yeni şartlar çerçevesinde daha da yoğunlaşacaktır. Halk dini/halk inançları çalışmalarına üretilen yeni metodik ve teorik yaklaşımlar bu çalışmalarda araştırmacılara yeni bakış açıları sunacaktır. Bu makale, halk inançlarının çalışılmasına dönük yeni yaklaşımları ve tartışmaları incelemektedir. Araştırmacının kendi kültürel değerlerinin, kişisel özelliklerinin dikkate alınmasını salık veren refleksiv yaklaşım, verneküler ve performans odaklı yaklaşımlar incelenecek ve bu metodolojik ve teorik yaklaşımların Türk halk inançları çalışmalarına etkisi üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Türk halk inançları, refleksiv, verneküler, performans

Folk religion and folk beliefs is one of the most searched domains of folklore. It is almost impossible to conduct a folkloristic research without referring to folk beliefs.Studies about the Turkish folk beliefs have long remained limited with identifying beliefs that differed in the religious life, determining the roots of beliefs and examining beliefs in a comparative way.Studies on folk beliefs in this sense have reached a certain quality and quantity. However, studies about the topic will intensify even more depending on new conditions rather than diminish due to the ongoing role of religion in individual and social life. New methodological and theoretical approaches in folk religion/folk belief will offer new perspectives for researchers in such studies. This article analyzes new approaches and debates on the study of folk beliefs. Reflexive approach, that advise the consideration of the researcher’s own cultural values, personal characteristics, and performance-oriented and vernacular approaches to be taken into consideration, will be used and the methodological and theoretical approaches will be focused in the study of Turkish folk beliefs.

Keywords:

Turkish folk beliefs, reflexive, vernacular, performance.,

PDF

___

Bauman, R. (1996). Folklore As Transdisciplinary Dialogue, Journal of Folklore Research, Vol. 33, No. 1: 15-22.
Bauman, R. (1983). The Field Study of Folklore in Context, Handbook of American Folklore, Indiana: Indiana University Press: 362-368.
Ben Amos, D. (2003). “Şartlar ve Çevre İçinde Folklorun Bir Tanımına Doğru” (Çev. Metin Ekici), Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 1, Ankara: Milli Folklor: 31-56.
Bennett, G. (1994). “Geologists and Folklorists: Cultural Evolution and The Science of Folklore”. Folklore, Vol. 105: 25-37.
Boratav, Pertev N. (2003). 100 Soruda Türk Folkloru. İstanbul: K Kitaplığı.
Briggs, C. (2008). “Disciplining Folkloristics”. Journal of Folklore Research, Vol. 45, No. 1: 91-105.
Cocchiara, G. (1981). The History of Folklore in Europe, Philadelphia: Institute for the Study of Human Issues.
Çobanoğlu, Ö. (2005). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
Degh, L. (1996). “What is a Belief Legend?”. Folklore, 107: 33-46.
Goldstein, Diane E. (1995). “The Secularization of Religious Ethnography and Narrative Competence in a Discourse of Faith”. Western Folklore, 54: 23-36.
Dundes, A. (2004). “Folkloristics in the Twenty-First Century (AFS Invited Presidential Plenary Address, 2004)”. The Journal of American Folklore, Vol. 118, No. 470 (Autumn, 2005): 385-408.
Geertz, C. (2010). Kültürlerin Yorumlanması. (Çev. Hakan Gür). Ankara: Dost Yayınları.
Gulbenkian Komisyonu. (1998). Sosyal Bilimleri Açın. (Çev. Şirin Tekeli). İstanbul: Metis Yayınları.
Hançerlioğlu, O. (1975). İnanç Sözlüğü. İstanbul: Remzi Yayınevi.
Hufford, David J. (1995). “The Scholarly Voice and the Personal Voice: Reflexivity in Belief Studies”. Western Folklore, Vol. 54, No. 1, Reflexivity and the Study of Belief: 57-76.
Kızılçelik, S. (2004). Sosyal Bilimleri Yeniden Yapılandırmak. Ankara: Anı Yayıncılık.
Motz, M. 1998. “The Practice of Belief”. The Journal of American Folklore, Vol. 111, No. 441, Folklore: What’s in a Name?(Summer): 339-355.
Mullen, Patrick B. (2000). “Belief and the American Folk”. The Journal of American Folklore, Vol. 113, No. 448 (Spring): 119-143.
Oxford Advanced Learner’s Dictionary, 8. Edition(madde başlığı, cd ortamından alıntılanmıştır).
Örnek, Sedat V. (1971). Etnoloji Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Primiano, Leonard N. 1995. “Vernacular Religion and the Search for Method in Religious Folklife”. Western Folklore, Vol. 54, No. 1, Reflexivity and the Study of Belief: 37-56.
Wallerstein, I. (1997). Sosyal Bilimleri Düşünmemek. (Çev. Taylan Doğan). İstanbul: Avesta Yayınları.
Wulf, C. (2009). Tarihsel Kültürel Antropoloji. (Çev. Özgür Dünya Sarısoy). Ankara: Dipnot Yayınları.
Yel, Ali M. (2005). “İslâm’da Büyük ve Küçük Gelenekler ya da İslâm Din Antropolojisinde Yüksek Kültür ve Halk Kültürü”. (Der. ve çev. Ali Coşkun). Din Toplum ve Kültür, İstanbul: İz Yayıncılık.
Yoder, D. (1974). “Toward a Definition of Folk Religion”. Western Folklore: 33: 2-15.