Habermas’ın Sosyal Bilimler Eleştirisi

Eleştirel kuramın ikinci kuşak temsilcilerinden Jürgen Habermas, kendinden önceki bir- çok düşünür gibi sosyal bilimler alanında farklı başlıkta fikirler ortaya koymuştur. Onun sosyal teori, epistemoloji, siyaset felsefesi, iletişim başlıklarında ürettiği düşünceler birçok tartışmanın ve tezin merkezine oturmuştur. Habermas, sosyal bilimlerin metoduna yönelik yaklaşımını aktaran “Sosyal Bilimlerin Mantığı Üzerine” adlı çalışmasında pozitivizmin sosyal bilimlere yaklaşımını eleştirmektedir. Pozitivizmle bu hesaplaşma aynı zamanda onun hermeneutik, anlam ve dil üzerine görüşlerini de yansıtmakta ve kendinden önceki veya çağdaşı birçok düşünürle tartışmasını içermektedir. Değişik zamanları kapsayan çalışmalarının derlendiği bu eser, aydınlanmanın, diyalektik bilim felsefesi ve pozitivizm anlayışı üzerinden sosyal bilimler üzerine Habermas’ın temel yaklaşımının yanı sıra, Frankfurt Okulu’nun eleştirel yaklaşımına katkılarını ve ondan ayrıldığı yanları da ortaya koymakta ve aynı zamanda Habermas’ın ‘’İletişimsel Eylem Kuramı’’nın bir nevi temelini de oluşturmaktadır. Bu çalışmada, Habermas’ın sosyal bilimlerin yöntemine ilişkin eleştirisini dört temel başlıkta ele alacağız. Sırasıyla Habermas’ın pozitivizm ve ampirizm eleştirisi, doğa bilimleri ve tin bilimleri ikiciliği, dil’in anlam ve bilgi ile ilişkisi ve eleştirel hermeneutik görüşleri üzerinden sosyal bilimlere yönelik yapmış olduğu eleştiriyi, özellikle Sosyal Bilimlerin Mantığı Üzerine adlı eseri çerçevesinde ortaya koymaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler:

Jürgen Habermas, sosyal bilim, doğa bilimleri, tin bilimleri, pozitivizm, ampirizm, dil, anlam, bilgi, hermeneutik

As a second generation representative of critical theory, Habermas has brought forward ideas with different titles on social science like many thinkers’ former self. His ideas generated in social theory, epistemology, political philosophy and communication are at the center of many discussions and arguments. Habermas has criticized the approach to social science of positivism in “On the Logic of Social Sciences” transferring the approach to the methods of the social sciences. That showdown with positivism also reflects his views on hermeneutics, meaning and language, and it contains discussions with many predecessors or contemporaries thinkers. This work, which compiles studies involving different times, reveals the contribution of enlightenment to the critical theory of Frankfurt School as well as Habermas' approach to the social science through dialectical philosophy of science and positivism and dissents from the critical theory of Frankfurt School, and also underlies Habermas' Theory of Communicative Action. In this study, Habermas's criticism of the methods of the social sciences will deal with the four major titles. We will try to demonstrate, respectively, Habermas's critique of positivism and empiricism, dualism of natural sciences and geisteswissenschaften, the relation of language with meaning and knowledge, and his criticism towards social science via critical hermeneutics views, in particular in the framework of his work On the Logic of Social Sciences

Keywords:

Jürgen Habermas, social sciences, natural sciences, geisteswissenschaften, positivism, empiricism, language, meaning, knowledge, hermeneutics,

PDF

___

Arslan, H. (2002). Retorik, Hermeneutik ve Sosyal Bilimler. İstanbul:Paradigma

Demir, S. Atila. (2009-1). “Sosyal Bilimlere Eleştirel Bir Bakış: Frankfurt Okulu ve Po- zitivizm Eleştirisi”. Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Dergisi, 11(1), ss. 59-73.

Bleicher, J. (1980). Contemporary Hermeneutics: Hermeneutics As A Method, Philosop- hy And Critique. London: Routledge

Cevizci, A. (2012). Felsefenin Kısa Tarihi. İstanbul: Say Yayınları.

Çiğdem, A. (2008). Akıl ve Toplumun Özgürleşimi, Jürgen Habermas Üzerine Bir Çalış- ma. İstanbul: İletişim Yayınları.

E. B. (2001). “Frankfurt Okulu ve Pozitivizm Eleştirisi”. Erişim tarihi: 01.06.2013, bilge- liksevgisi ağ sitesi: http://bilgeliksevgisi.tr.gg/Frankfurt-Okulu-ve-Pozitiv- izm-Ele&%23351%3Btirisi.html

Finlayson J.G. (2007). Habermas. (Çev. Talat Kılıç). Ankara: Dost Yayınları.

Göka, E., Topçuoğlu A., Aktay, Y. (1996). Önce Söz Vardı, Yorumsamacılık Üzerine Bir Deneme. Ankara: Vadi Yayınları.

Habermas, J. (1990a). A Review of Gadamer’s Truth and Method, Dallymar F.R., Mc- Carty T. (Çev.) Ormiston G.L., Schrift, A. (Editors). Hermeneutic Traditi- on: From Ast to Ricoeur. University of NewYork Press.

Habermas, J. (1990b). The Hermeneutic Claim to Universality. Bleicher J. Çev: Ormis- ton G.L., Schrift, A. Editors. Hermeneutic Tradition: From Ast to Ricoeur. State University of NewYork Press: NewYork.

Habermas, J. (2011). Sosyal Bilimlerin Mantığı Üzerine. İstanbul: Kabalcı Yayınları.

Habermas, J. (2013) ‘’İdeoloji’’ Olarak Teknik ve Bilim. (Çev. Mustafa Tüzel). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Hekman, S. (2012). Bilgi Sosyolojisi ve Hermeneutik. (Çev. Hüsamettin Alkan-Bekir Balkız) İstanbul: Paradigma Yayınları.

Kızılçelik, S. (2008). Frankfurt Okulu. Ankara: Anı Yayıncılık.

Özlem, D. (1998). Bilim, Tarih ve Yorum. İstanbul: İnkılap Yayınları.

Özlem, D. (2012). Metinlerle Hermeneutik Dersleri 1. İstanbul: Notos Kitap.

Şaylan, G. (2002). Postmodernizm. Ankara: İmge Kitabevi.

Taşdelen, V. (2008). Hermeneutiğin Evrimi ‘’Kesitler’’. Ankara: Hece Yayınları.

Timur, T. (2008). Habermas’ı Okumak. İstanbul: Yordam Kitap.