Beyin Göçü Açısından Yabancı Uyruklu Yükseköğretim Elemanlarının Kazanımı: Erzurum Atatürk Üniversitesi Örneği

Öz Avrupa’nın, aklın önderliğinde Ortaçağ karanlığından kurtularak 18.yy’ın ikinci yarısından itibaren evrildiği kapitalist dünya egemenliği, bu coğrafi mekanın dışında kalan geleneksel devletler için çeşitli yıkımlara sebep olur. Yıkıma uğrayanlar için kurtuluş reçetesi, Batı modernliğinin örnek alınmasında görülür. Modernliğin bilgisine ulaşmanın en kestirme yolu ise Batı’nın yardımı ile mümkündür. Bu geleneksel devletlerden biri olarak Osmanlı da askeri alan öncelikli olmak üzere Batılı ülkelerden getirttiği yabancı uzman ve eğitmenler ile modernleşme uğraşına girişir. Söz konusu uğraşlar Osmanlı devletinin yıkımına engel olamasa da yükseköğretim açısından ikinci nesil üniversitenin temellerinin atılması sağlanır. Cumhuriyet dönemine gelindiğinde Osmanlı’dan devralınan yükseköğretim, yabancı akademisyenlerin yardımı ile devrimlerin savunucusu ve ideolojisinin taşıyıcısı kurum olarak yeniden düzenlenir. Günümüze gelindiğinde üçüncü nesil üniversite kavramının tartışıldığı Türkiye’de yabancı uyruklu yüksek öğretim elemanlarının kullanımının sürdüğü görülür. Çalışma tarihsel anlatı içerisinde Türkiye’de yabancı uyruklu yüksek öğretim elemanı kullanım ihtiyacının nedenlerini genel hatlarıyla ortaya koymakta ve Atatürk Üniversitesi’nin bu pay içerisindeki durumunun ayrıntılı bir analizini yapmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Beyin göçü, beyin kazanımı

PDF

___

Akçura, Y. (2005). Hatıralarım. Ankara: Hece Yayınları.
Akyüz, H. (2001). Eğitim Sosyolojisinin Temel Kavram ve Alanları Üzerine Bir Araştırma. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Asaf, B. (1932). “Arkada Kalan Darülfünun”. Kadro, 1(8), 47-48.
Bahadır, O. (2010). “1933 Üniversite Reformu Niçin Yapıldı?”, Aras, N.K., Dölen, E., Bahadır, O. (Ed.), Türkiye’de Üniversite Anlayışının Gelişimi (1861-1961) (2.bs.), (ss.52-85). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
Berkes, N. (1998). The Development of Secularism in Turkey. London: Hurst and Company.
Beydilli, K. (2006). “Mühendishane-i Bahr-i Hümayun”. İslam Ansiklopedisi, (XXXI, 514-516). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
Bulmuş, B. (2012). Plague, Quarantines and Geopolitics in the Ottoman Empire. Edinburg: Edinburg University Press.
Dölen, E. (2010). “İstanbul Darülfünunu’nda ve Üniversitesi’nde Yabancı Öğretim Elemanları”, Aras, N.K., Dölen, E., Bahadır, O. (Ed.), Türkiye’de Üniversite Anlayışının Gelişimi (1861-1961) (2.bs.), (ss.89-102). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
Erkan, M. (2000). “Abdülkadir İnan”. İslam Ansiklopedisi, (XXII, 261-262). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
Gedikli, F. (2012). “Yolunu Kendi Kazan Bir Yolcu: Türk Hukuk Tarihçisi Sadri Maksudi Arsal”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 70(1), 399-412.
Hirsch, E. (2017). Anılarım, (Çev.: Fatma Suphi). Ankara: Tübitak Yayınları.
İhsanoğlu, E. (2010). Darülfünun I: Osmanlı’da Kültürel Modernleşme Odağı. İstanbul: IRCICA
İnönü, E. (2010). “İstanbul Üniversitesi’nin 1933 Reformu’ndan Sonraki Gelişmesi Üzerine Düşünceler”, Aras, N.K., Dölen, E., Bahadır, O. (Ed.), Türkiye’de Üniversite Anlayışının Gelişimi (1861-1961) (2.bs.), (ss.89-102). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
Karagöz, M. (1995). “Osmanlı Devleti’nde Islahat Hareketleri ve Batı Medeniyetine Giriş Gayretleri (1700-1839)”, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Dergisi OTAM, 6(6), 173-194.
KB. (2015). Yükseköğretimin Uluslararasılaşması Çerçevesinde Türk Üniversitelerinin Uluslararası Öğrenciler İçin Çekim Merkezi Haline Getirilmesi. Ankara: Kalkınma Bakanlığı.
Malche, A. (1939). İstanbul Üniversitesi Hakkında Rapor. İstanbul: Devlet Basımevi.
Mazıcı, N. (1995). “Öncesi ve Sonrasıyla 1933 Üniversite Reformu”, Birikim, 8(76), 56- 70.
Neumark, F. (2017). Boğaziçine Sığınanlar, (Çev.: Şefik Alp Bahadır). İstanbul: Kopernik.
Öz, İ. (2016). “Küresel Dünyada Turist Göçerler Olarak Yabancı Uyruklu Yüksek Öğretim Öğrencileri: Erzurum Atatürk Üniversitesi Örneği”, Türk Göçü 2016: Seçilmiş Bildiriler- I. London: Transnational Press.
Özbek, N. (1997). “Zeki Velidi Togan ve Türk Tarih Tezi”, Toplumsal Tarih, 8(45), 20- 27.
Öztürk, H., Karasu, C. (2014). “Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şahane’nin Kurucusu Charles Ambroisse Bernard’ın Eserleri ve Osmanlıya Etkileri Üzerine Bir Değerlendirme”, Adli Tıp Bülteni, 19(3), 125-134.
Schwartz, P. (2003). Kader Birliği. (Çev.: Nagehan Alçı). İstanbul: Belge Yayınları.
Sertkaya, O.F. (1993). “Ahmet Caferoğlu”. İslam Ansiklopedisi, (VII, 10-11). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
Tekeli, İ. (2010). “Cumhuriyet Öncesinde Üniversite Kavramının Ortaya Çıkışı ve Gerçekleştirilmesinde Alınan Yol”, Aras, N.K., Dölen, E., Bahadır, O. (Ed.), Türkiye’de Üniversite Anlayışının Gelişimi (1861-1961) (2.bs.), (ss.19-51). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
Tezcan, M. (2015). Eğitim Sosyolojisi (15.Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Wissema, J. G. (2009). Towards the Third Generation University: Managing the University in Transition. Northampton: Edward Elgar.
Yıldız, G. (2010). “Üniformalı Padişah II.Mahmud”, Yılmaz, C. (Ed.), II.Mahmud: Yeniden Yapılanma Sürecinde İstanbul, (ss.103-129) içinde. İstanbul: Avrupa Kültür Başkenti.
Yurdaydın, H. G. (2005). “Düşünce ve Bilim Tarihi (1600-1839)”, Akşin, S. (Ed.), Türkiye Tarihi III, (ss.275-341). İstanbul: Cem Yayınevi.
URL-1: http://adaybilgi.bilkent.edu.tr/index.php/neden-bilkent/ (Erişim: 08.08.2017).
URL-2: http://aday.mef.edu.tr/tr/mef-universiteli-olmak (Erişim:18.07.2017)
URL-3: htpps://istatistik.yok.gov.tr/yuksekogretimistatistikleri/2017/2017_T35.pdf (Erişim: 18.07.2017)
URL-4: https://www.tbmm. gov.tr/tarihce/ataturk_konusma/5d3yy.htm (Erişim: 22.01.2018)
URL-5: http://tr.urapcenter.org/2016/2017_ranking.php (Erişim: 10.09.2017)
URL-6: http://www.yok.gov.tr/documents/10279/37067910/Yuksekogretim_
Kurumlarinda_Yabanci_Uyruklu_Ogretim_Gorevlilerin_Calistirilmasina
Iliskin_Karar.pdf/ (Erişim: 30.12.2018)