ERZURUM’DA TURİZM TALEBİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN İNCELENMESİ: PANEL VERİ ANALİZİ

Öz Turizm sektörü 2. Dünya Savaşı’ndan beri bütün dünyada hızla gelişen bir yapıya sahiptir ve ülkeler için önemli bir gelir kaynağıdır. Döviz kazancı ve istihdam sağlayan yapısı ile büyümeyi desteklemektedir. Bu sebeple, turizm sektörü özellikle gelişmekte olan ülkelerin büyümesinde önemli bir etkiye sahiptir. Türkiye’de de son yirmi yılda yapılan turizm yatırımları ciddi şekilde artmış, bu yatırımlarla beraber turizm gelirleri de yükselmiştir. Yatırımların büyük kısmı Türkiye’nin batısında bulunan illere yönelik olsa da ülkede yoğun turist çeken birçok şehir bulunmaktadır. Özellikle kış ve kültür turizmi ile dikkat çeken Erzurum bunlardan biridir. Bu çalışmada, 1998-2017 döneminde Erzurum iline yönelik turizm talebini etkileyen faktörler incelenmiştir. Erzurum’a en çok turist gönderen ülkelerden verisine ulaşılabilen dördü seçilmiş ve panel veri analizi uygulanmıştır. Analiz sonuçlarına göre hem gelir hem de fiyat değişkeni anlamlı bulunmuş, her iki değişkenin de Erzurum’a gelen turist sayısını pozitif olarak etkilediği belirlenmiştir. Erzurum’da tatil yapmanın maliyetinin göreli olarak daha düşük olması ve zaman içinde gerçekleşen kalite artışı nedeniyle fiyatların artması talebin düşmesine neden olmamıştır.

___

ALTAŞ, N. T., ÇAVUŞ, A., ve ZAMAN, N. (2015), Türkiye’nin Kış Turizmi Koridorunda Yeni Bir Kış Turizm Merkezi: Konaklı, Marmara Coğrafya Dergisi, (31), 345-365.

AYDIN, A., DARICI, B., ve TAŞÇI, H. (2015), Uluslararası Turizm Talebini Etkileyen Ekonomik Faktörler: Türkiye Üzerine Bir Uygulama, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (45), 143-177.

BALTAGİ, B. H., ve WU, P. X. (1999), Unequally Spaced Panel Data Regressions With AR (1) Disturbances, Econometric Theory, 15(6), 814-823.

BAYIR, M. (2019), Rusya’nın Türkiye’ye Yönelik Turizm Talebi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı (2002-2016). Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1), 239-261.

BHARGAVA, A., FRANZINI, L., ve NARENDRANATHAN, W. (1982), Serial Correlation and the Fixed Effects Model. The Review of Economic Studies, 49(4), 533-549.

BÖLÜK, G., ve KARKACIER, O. (2019), Türkiye'de Turizm Sektörünün Enerji Ve Toplulaştırılmış Diğer Sektörler İle Yapısal Analizi: Girdi-Çıktı Modeli Analizi, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 15(2), 390-408.

BREUSCH, T., ve PAGAN, A. (1980), The Lagrange Multiplier Test and Its Application to Model Specification in Econometrics, Review of Economic Studies, 1(47), 239-254.

ÇUHADAR, M. (2014), Muğla İline Yönelik Dış Turizm Talebinin Modellenmesi ve 2012-2013 Yılları İçin Tahminlenmesi, International Journal of Economic & Administrative Studies, 6(12), 1-22.

ÇUHADAR, M., COGURCU, I., ve KUKRER, C. (2014), Modelling and Forecasting Cruise Tourism Demand to Izmir by Different Artificial Neural Network Architectures. International Journal of Business and Social Research, 4(3), 12-28.

DAŞTAN, H., DUDU, N., ve ÇALMAŞUR, G. (2016), Kış Turizmi Talebi: Erzurum İli Üzerine Bir Uygulama, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(2), 403-421.

DRISCOLL, J., ve KRAAY, A. C. (1998), Consistent Covariance Matrix Estimation With Spatially Dependent Data, Review of Economics and Statistics, 4(80), 549–560.

ERSUNGUR, M., DORU, Ö., ve ASLAN, M. B. (2017), Türkiye’ye Yönelik Uluslararası Turizm Talebinin Sosyo-Ekonomik Belirleyicileri: Panel Veri Analiz, International Conference on Eurasian Economies-Session C, 4, 433-441.

GÖRMÜŞ, Ş., ve GÖÇER, İ. (2010), The Socio-Economic Determinant of Tourism Demand in Turkey: a Panel Data Approach, International Research Journal of Finance and Economics, 55(1), 88-99.

GREENE, W. (2000), Econometric Analysis. Upper Saddle River, NJ: Prentice–Hall.

GÜL, H. ve TATOĞLU, F. Y. (2019), Turizm Talebinin Panel Çekim Modeli Çerçevesinde Analizi, Turizm Akademik Dergisi, 6(1), 49-60.

GÜNEŞ, E., ve KABADAYI, B. (2015), Türkiye Turizm Talebini Açıklamaya Yönelik Bir Panel Çekim Modeli Analizi, Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 31-46.

GÜNGÖR, İ., ve ÇUHADAR, M. (2005), Antalya İline Yönelik Alman Turist Talebinin Yapay Sinir Ağları Yöntemiyle Tahmini, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (1), 84-98.

GÜRBÜZ, A. (2005), Kastamonu’ya Gelen Yerli Turist Profilini Belirlemeye Yönelik Bir Uygulama, Journal of Commerce & Tourism Education Faculty, (2), 75-92.

GÜVEN, S., ve MERT, M. (2016), Uluslararası Turizm Talebinin Eşbütünleşme Analizi: Antalya İçin Panel ARDL Yaklaşımı, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17(1), 133-152.

KARADAĞ, S., ve BAĞCI, E. (2020), Döviz Kurundaki Yükselmenin Turizm Sektörüne Etkisi: 2010-2018 Arası Türkiye Örneği, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(100), 439-457.

KARAOĞLU, N. (2019), Türkiye'de Uluslararası Turizm Talebinin Dinamik Panel Veri Analizi. Bulletin of Economic Theory and Analysis, 4(1), 85-101.

KAYA, A. A., ve CANLI, B. (2013), Türkiye'ye Yönelik Uluslararası Turizm Talebinin Belirleyenleri: Panel Veri Yaklaşımı, Anadolu University Journal of Social Sciences, 13(2), 43-55.

KETENCİ, N. (2010), Cointegration Analysis of Tourism Demand for Turkey, Applied Econometrics and International Development, 10(1), 91-114.

KORGAVUŞ, B. (2017), Erzurum Palandöken’in Kış Turizmi Açısından Değerlendirilmesi, ATA Planlama ve Tasarım Dergisi, 1(1), 13-23.

KÖŞKER, H., ALBUZ, N., ve ERCAN, F. (2019). Türkiye’de Turistik Talebin En Fazla Olduğu 10 Kentin Marka Kimlikleri Üzerine Bir Değerlendirme, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 18(1), 348-365.

KUDAKA (2014), Erzurum İli Turizm Sektörü Raporu, Online Kaynak “http://erzurumdayatirim.kudaka.org.tr/dokumanlar/Erzurum_Turizm_Sektoru_Raporu_Ozet.pdf” Erişim Tarihi: 08.02.2020.

KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI (2019), Turizm İstatistikleri 3, Online Kaynak “https://yigm.ktb.gov.tr/Eklenti/67862,turizmistatistikleri2019-306112019pdf.pdf?0” Erişim Tarihi: 08.02.2020.

KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI (2020), Kış Sporları Turizm Merkezlerine İlişkin Genel Bilgiler, Online Kaynak “https://yigm.ktb.gov.tr/TR-10177/kis-sporlari-turizm-merkezlerine-iliskin-genel-bilgiler.html” Erişim Tarihi: 08.02.2020.

MUNOZ, T. G. (2007), German Demand for Tourism in Spain, Tourism Management, 28(1), 12-22.

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI (2013), Erzurum Doğa Turizmi Master Planı 2013-2023, Online Kaynak “http://bolge13.ormansu.gov.tr/13bolge/Files/mevzuat/Erzurum.pdf” Erişim Tarihi: 08.02.2020.

ÖNDER, A. Ö., CANDEMİR, A., ve KUMRAL, N. (2009), An Empirical Analysis of The Determinants of International Tourism Demand: The Case of Izmir. European Planning Studies, 17(10), 1525-1533.

ÖZCAN, C. C. (2015), Türkiye’de Turizm Gelirinin Makroekonomik Belirleyicileri: Panel Veri Analizi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 203-220.

PESARAN, M. H. (2004). General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels. CESifo Working Paper Series No. 1229; IZA Discussion Paper No. 1240, 1 – 39.

PESARAN, M. H. (2007), A Simple Panel Unit Root Test in The Presence of Cross Section Dependence, Journal of Applied Econometrics, 22, 265-312.

PESARAN, M. H., ULLAH, A., ve YAMAGATA, T. (2008), A Bias‐Adjusted LM Test of Error Cross‐Section Independence. The Econometrics Journal, 11(1), 105-127.

TURSAB (2015), Kış Turizmi Raporu, Online Kaynak “https://www.tursab.org.tr/e-dergi?pdf=apps/OldFiles//dosya/12196/tursab-kis-turizmi-raporu119314251845-1_12196_3978793.pdf” Erişim Tarihi: 08.02.2020.

ULUCAK, R., YÜCEL, A. G., ve İLKAY, S. Ç. (2020), Dynamics of Tourism Demand in Turkey: Panel Data Analysis Using Gravity Model, Tourism Economics, 1-21.

UNMTO (2020), World Tourism Barometer, 18(1), Online Kaynak “https://webunwto.s3.eu-west-1.amazonaws.com/s3fs-public/2020-01/UNWTO_Barom20_01_January_excerpt_0.pdf” Erişim Tarihi: 07.02.2020.

VANAT, L. (2019), 2019 International Report on Snow & Mountain Tourism: Overview of The Key Industry Figures for Ski Resorts, Online Kaynak: “https://www.vanat.ch/RM-world-report-2019.pdf” Erişim Tarihi: 01.03.2020.

Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi-Cover
  • ISSN: 1300-4646
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Yayıncı: Atatürk Üniversitesi İİBF