Şükûfe Nihal’in “ Çöl Güneşi ” Romanında Yeni Kadın Kimliği: Zehra
Dünyada gelişen kadın haklarına paralel olarak Türk toplumunda da kadının özel/mahrem alan ve kamusal alandaki konumu Tanzimat’tan Cumhuriyet’e ve Cumhuriyet sonrasına uzanan süreçte değişir. Kadının değişen konumu edebî eserlere özellikle de romanlara büyük ölçüde yansır. Yazarlar eğitimli, kültürlü her alanda erkeklerle eşitlenmiş, hakları için mücadele eden kadın kahramanlar kurgular. İnas Darülfünûnu’ndan mezun olan ilk kadın unvanını taşıyan Şükûfe Nihal, kadın hakları konusunda mücadele etmiş öncü bir yazardır. Makalelerinde kadın eğitimini, kadınların çalışma hayatı ve siyasî hayatta yer almaları gerektiğini savunan yazar, romanlarında da ideal kadın kahramanlar yaratır. Çöl Güneşi; Zehra, Feriha ve Müeyyet ile temsil edilen üç ayrı kadın tipinin eğitime ve evliliğe bakış açılarının değerlendirildiği bir romandır. Yazarın idealize ettiği Zehra ve onun karşıt tipi Müeyyet başkahraman Feriha’nın kimlik inşasında farklı değer yargılarını sembolize ederler. Feriha’nın davranış örüntüleri Müeyyet’in temsil ettiği geleneksel kadın rolleri üzerinden değil Zehra’nın temsil ettiği modern değerler üzerinden biçimlenir. Kadın eğitiminin ve ekonomik özgürlüğünün telkin edildiği eserde geleneksel evlilik amacına ve özellikle aydın erkeklerin ideal kadın anlayışlarına bir başkaldırı söz konusudur. Zehra’nın kararlı ve özgüvenli tavırları ile Feriha’nın çelişkileri arasında kadının özel ve kamusal alandaki yeni konumu vurgulanır.
Woman's new identity in Şükûfe Nihal's "Çöl Güneşi": Zehra
Parallel with the developing women rights all around the world, status of Turkish women in private and public fields changes through the times from Tanzimat -the reform era- to Turkish Republic even after Republic was established. Changed status of woman stands to a great extent on literature works, especially on novels. Authors fictionalize female protagonists equalized to men in all fields as the ones who struggle for their own rights. An “İnas Darülfünun” graduate, Şükûfe Nihal, entitled as the first woman author, is a leading writer who struggled for woman rights. In her articles she defends women education and women’s position-taking in business and politics. In addition, she creates the ideal female protagonist in her novels, as well. “Çöl Güneşi” is the novel analyzing three different types of women under the names of Zehra, Feriha and Müeyyet regarding their education and attitude towards marriage. Zehra, opposite to Müeyyet, symbolizes different values at developing identity of Feriha, the female protagonist. Feriha’s behavior patterns are shaped not by Müeyyet’s traditional roles but Zehra’s modern values. This book, which imbues woman education and financial freedom, is a revolt against traditional marriage and aims especially against ideal woman conceptions of highbrow men. Women’s new position in private and public fields is emphasized somewhere between Zehra’s determined and poised behaviors and Feriha’s dilemmas.
Keywords:
Şükûfe Nihal, Women, Rebellion, Marriage, Education Çöl Güneşi,
___
- Kaynaklar
- Adıvar Halide Edib, Tatarcık, İstanbul, Atlas Kitabevi, 1983
- Altınay Ayşe Gül, “ Milliyetçilik, Toplumsal Cinsiyet ve Feminizm”, Vatan Millet Kadınlar, (der.) Ayşe Gül Altınay, 3.B., İstanbul, İletişim Yayınları, 2009, ss. 15-25
- Argunşah Hülya, “ İlk Kadın Yazarlarda Toplumsal Kimliğin Yapılandırılması Sürecinde Babanın Keşfi ”, İzmir, Uluslararası Multidisipliner Kadın Kongresi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2009, ss. 1-23 Argunşah Hülya, Bir Cumhuriyet Kadını Şükûfe Nihal, İstanbul, Metis Yayınları, 2006
- Berktay Fatmagül, “ Feminist Teoride Açılımlar”, Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları, (ed.) Yıldız Ecevit, Nadide Karkıner, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2011, ss.2-23
- Berktay Fatmagül, Tarihin Cinsiyeti, İstanbul, Metis Yayınları, 2006 Butler Judith, Cinsiyet Belası ( çev.Başak Ertür),İstanbul, Metis Yayınları, 2010, s. 17
- Çakır Serpil, Osmanlı Kadın Hareketi, İstanbul, Metis Yayınları, 1994 Donovan Josephine, Feminist Teori, (çev. Aksu Bora-Meltem Ağduk Gevrek-Fevziye Sayılan), İstanbul, İletişim Yayınları, 2007
- Enginün İnci, Halide Edib Adıvar’ın Eserlerinde Doğu ve Batı Meselesi, İstanbul, Dergâh Yayınları, 2007
- Enginün İnci, Yeni Türk Edebiyatı, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923), İstanbul, Dergâh Yayınları, 2013
- Kurnaz Şefika, Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını (1839–1923), Ankara, Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı, 1991
- Şükûfe Nihal, Çöl Güneşi, İstanbul, Muallim Ahmet Halit Kitaphanesi (Bürhaneddin Matbaası), 1933
- Mehmet Rauf, Genç Kız Kalbi, İstanbul, Muhtar Halid Külliyatı, 1914
- Özbalcı Mustafa, Mehmet Rauf’un Romanlarında Şahıslar Kadrosu, İstanbul, MEB Yayınları, 1997
- Öztürk Emine, Feminist Teori ve Tarihsel Süreçte Türk Kadını, İstanbul, Rağbet Yayınları, 2011
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2016
- Yayıncı: Mardin Artuklu Üniversitesi